Pierwszym kierownikiem powstałej w 1945 roku został prof. Andrzej Wojtkowski (1891-1975) związany przed wojną ze środowiskiem poznańskim. Zakres tematyczny zainteresowań tego uczonego obejmował sprawy historii szkolnictwa, powstań narodowych, rodzinnej Wielkopolski, Warmii i Mazur, a także historii regionu lubelskiego i KUL. Owocem tych zainteresowań jest m.in. obszerna Bibliografia historii województwa lubelskiego (opublikowana już po jego śmierci); zainteresowania ówczesnego kierownika katedry w naturalny sposób podejmowali jego uczniowie (Czesław Bloch, Ryszard Bender, Henryk Zins /1922-2002/, magisterium w 1948, doktorat 1949, od 1955 na UMCS) oraz współpracownicy (Jerzy Łukaszewski, który w 1950 roku ukończył studia na Wydziale Prawno-Ekonomicznym Uniwersytetu w Poznaniu i już po doktoracie podjął pracę w KUL; specjalizował się w nowożytnej problematyce niemieckiej, w 1958 roku wyjechał z kraju, przez wiele lat był rektorem Kolegium Europejskiego w Brugii, a w latach 1990-1996 ambasadorem RP we Francji).
Po przejściu prof. A. Wojtkowskiego na emeryturę w 1962 roku kierownictwo katedry objął prof. Jerzy Kłoczowski, który na KUL przybył w 1950 roku po studiach w Poznaniu i doktoracie w Toruniu. Z początku związany był z katedrą historii średniowiecznej: w 1953 zastępca profesora, w 1956 docent, od 1967 profesor nadzwyczajny, a od 1974 roku profesor zwyczajny. Z czasem rozwinął szeroki zakres badań obejmujących historię średniowieczną Polski i Europy, dzieje chrześcijaństwa w Polsce i Europie Środkowo-Wschodniej, historię społeczno-religijna, historię kultury polskiej. Z jego inicjatywy powołano na KUL w 1957 roku Instytut Geografii Historycznej Kościoła w Polsce, którym kierował do 2001 roku. Rezultatem tej swoistej fuzji kierownictwa katedry i IGHKwP oraz dużej umiejętność prowadzenia prac zespołowych, wiele prac podejmowanych przez prof. J. Kłoczowskiego, ściśle się łączy nie tylko z tymi dwiema jednostkami, ale ze znaczną częścią pracowników Sekcji Historii, dzisiejszego Instytutu Historii. Dorobek prof. J. Kłoczowskiego jest imponujący, obejmuje ponad 800 prac drukowanych, w tym kilkadziesiąt książek (bibliografia za lata 1947-1988 w: Cultura et societas christiana. Księga ku czci Profesora Jerzego Kłoczowskiego, „Roczniki Humanistyczne”, 34:1986, z. 2 [druk 1992], s. 21-54); za lata 1989-1997 w: Historiae peritus. Księga jubileuszowa Profesora Jerzego Kłoczowskiego, cz. 2, Lublin 1998, s. 287-302), pod jego kierunkiem powstało ok. 140 magisteriów i 10 doktoratów, zaś 20 uczniów profesora uzyskało status samodzielnych pracowników nauki; część z nich związana była z katedrą (Stanisław Litak, Wiesław Müller, Eugeniusz Wiśniowski, Jerzy Flaga, Kazimierz Gursztyn, Adam Penkalla (1944-2003). Z katedrą i jej pracami związani byli również: Hanna Mankiewicz-Dylągowa, Ludomir Bieńkowski (1925-1987), s. Aleksandra Helena Witkowska, Janusz Drob.

Od 1976 roku, przez cały czas swojej pracy na KUL, z katedrą związany był wybitny specjalista dziejów Polskiego Państwa Podziemnego Tomasz Strzembosz (1930-2003, studia na UJ, doktorat w 1972 roku na UW, habilitacja w 1982 na KUL, od 1991 profesor), który od 1991 roku kierował również Samodzielną Pracownią Dziejów Ziem Wschodnich II RP w Instytucie Studiów Politycznych PAN w Warszawie. Autor wielu publikacji (m.in. Akcje zbrojne podziemnej Warszawy 1939-1944, Warszawa 1978 i 1883, Oddziały szturmowe podziemnej Warszawy, Warszawa 1978 i 1983, Szare szeregi jako organizacja wychowawcza, Warszawa 1984, Refleksje o Polsce i podziemiu 1939-1945, Lublin 1987 i Warszawa 1990, Rzeczpospolita podziemna. Społeczeństwo polskie a państwo podziemne 1939-1945, Warszawa 2000, W stronę wschodzącego słońca. Życiorysy wpisane w polską historię, Warszawa 2003), dydaktyk (pod jego kierunkiem powstało wiele magisteriów i 11 doktoratów) oraz wychowawca młodzieży (honorowy Harcmistrz Rzeczpospolitej, harcmistrz Związku Harcerstwa Rzeczpospolitej).
Po przejściu prof. J. Kłoczowskiego na emeryturę kierownictwo katedry w 1996 roku przejęła prof. Maria Ewa Jabłońska-Deptuła, związana z KUL-em od 1957 roku, doktorat obroniła w 1962 roku na UW, habilitowała się w 1979 roku na KUL, od 1991 profesor nadzwyczajny, od 1992 profesor. Od początku swych badań zajmuje się historią kultury polskiej, a zwłaszcza historią kobiety i rodziny, dziejów zakonów oraz świadomością religijną i patriotyczną w XIX i XX wieku. Na jej dorobek składa się ponad 200 rozpraw i artykułów oraz 12 książek m.in.: Przystosowanie i opór. Zakony męskie w Królestwie Kongresowym, Warszawa 1983, Kościół, religia, patriotyzm. Polska 1764-1864, Warszawa 1985, Czy może historia popłynąć przeciw prądowi sumień ?, Paryż 1987, Rodzino, dokąd zmierzasz ?, Poznań 1987, Świadectwo trwania: błogosławiony Honorat Koźmiński, Niepokalanów 1990, Niepokalanki w polskim trwaniu, Niepokalanów 1993. W latach 1982-1989 prowadziła niestrudzoną pracę na rzecz upowszechnienia niezależnej oświaty, wygłaszając ok. 700 wykładów w ramach Tygodni Kultury Chrześcijańskiej, a także w ramach Duszpasterstwa Ludzi Pracy i Duszpasterstwa Rolników.
Od 2001 roku katedrą kieruje prof. Henryk Gapski, zatrudniony na KUL w 1972 roku – magisterium, 1981 doktorat, 1993 habilitacja, 1996 profesor nadzwyczajny. Od 2001 roku kieruje również Instytutem Geografii Historycznej Kościoła w Polsce. Prof. Gapski specjalizuje się w historii nowożytnej XVI-XVIII wieku, historii społeczno-religijnej, geografii historycznej Kościoła w Polsce, dziejach wspólnot zakonnych. Jest autorem ponad 140 publikacji, w tym 6 książek m.in. Rekrutacja do zakonów męskich w Polsce w końcu XVI i pierwszej połowie XVII wieku, Lublin 1987, Klasztory krakowskie w końcu XVI i 1. połowie XVII wieku, Lublin 1993, Christianitas et cultura Europae, red. i współautor, Lublin 1998, Historiae peritus, red. i współautor, Lublin 1998, Zakony i klasztory w Europie Środkowo-Wschodniej X-XX wiek, współred. i współautor, Lublin 1999. Promotor ponad 40 magisteriów i 2 doktoratów.
Opr. Henryk Gapski
Autor: Anna Swęda
Ostatnia aktualizacja: 24.03.2010, godz. 10:36 - Marcin Gapski