Spór Baala z Jamem. KTU 1.1 – 1.2.

Ł. Toboła, Cykl Baala z Ugarit, Kraków 2008.

 

1. 1 v[1]

 

(1)[đrq . g]b (2) [ltzd]

[…posokę, grzb]iet [obyś rozżarzył,]

[ltptq . bn ’abnm][2]

[obyś skrępował między kamieniami.”]

[wy]m . (3)ymm y‘tqn

[I dzi]eń (ku) dniom przeminął,

[lymm yrħm]

[ku dniom miesiące.]

[ym . ymģy] npš (4) [b‘l]

[Jam dosięgnął] jestestwa [Baala,]

[nhr . ymṣ’a . brlt  h][3]d .

[Nahar wytropił żywot Ha]ddu.

tngŧnh  (5) [ml’ak ym]

Natarli nań [posłańcy Jama,]

[t’dt . ŧpṭ  nhr .  w rgm]

[sprzysiężenie sędziego Nahara – i rzekli[4]:]

[tḥmk]. bṣpn

[„Wieść tobie] na Safanie[5],

(6) [hwtk . bģr . nḥltk][6]

[słowo tobie na górze dziedzictwa twego:]

[’išq . b ’aylt .  dt t][7] nšb . b‘n

[Pożądam jak łanie, które w]zdychają[8] u zdroju,

(7)[b r’umm . bm][9]bkm .

[jak bydlęta u źró]dlisk.

y‘n (8) [ym b‘l]

Ukorzy[10] [Jam Baala,]

[yrŧy nhr pđh]?

[podepcze Nahar jego samego.]

[yd‘ l]yd‘t

[Znać, obym] znał,

(9)[bn lbnt]?[11]

[pojąć, obym pojął;]

[k t]’asrn(10)[ŧr .’il dp’id][12]

[że s]pętasz go[13], [turze, Elu serdeczny,]

[k] trks(11)[bn ’abnm][14]

że zwiążesz [między kamieniami;]

[bn ’ab]nm . ’upqt

[między kamien]iami (będzie) skrępowan[15].

(12) [‘rb .  bš’i . b‘l .]

[Wkroczył w pustkowie Baal[16],]

[k] lģr mtny

[tak] oto poraził[17] lędźwie me;

(13)[’atzd[18] đ]rq[19] . gb

[rozżarzon ja - po]soka[20], grzbiet[21].

(14) [t‘rb b š’i ][22]

[Wkroczysz w pustkowie,]

k ltģr . mtnh

tak oto porazisz lędźwie jego;

(15)[ltzd đrq . g][23]b .

[obyś rozżarzył posokę, grzb]iet”.

ym ymm (16)[y‘tqn]

I dzień (ku) dniom [przeminął,] 

[lymm lyrħm]

[ku dniom miesiące.]

[ym]. ymģy . npš(17) [b’l]

[Jam] dosięgnął jestestwa Baala,

[nhr  ymṣ’a brl]t. hd .[24]

[Nahar wytropił żywo]t Haddu[25].

tngŧnh (18) [ml’ak ym]

Natarli nań [posłańcy Jama,]

[t‘dt ŧpṭ ym w rgm]

[sprzysiężenie Sędziego Nahara – i rzekli:]

[t]ḥmk bṣpn

[„Wi]eść tobie na Safanie,

(19)[hwtk bģr nḥltk]

[słowo tobie na górze dziedzictwa twego:]

’išq b[26] ’aylt (20) [dt tnšb . b‘n]

Pożądam[27] jak łanie, [które wzdychają u zdroju,]

[b r’umm  b]mbkm .

[jak bydlęta u] źródlisk.

y‘n  (21) [ym b‘l]

Ukorzy [Jam Baala,]

[yrŧy nhr pđh]

[podepcze Nahar jego samego.]

yd‘ lyd‘t

Znać, obym znał,

(22) [bn lbnt]

[pojąć, obym pojął:]

[k] t’asrn . ŧr . ’il (23) [dp’id]

[że] spętasz go, turze, Elu [serdeczny,]

[k t]rks. bn . ’abnm

[że z]wiążesz między kamieniami;

(24)[bn ’abnm]’upqt .

[między kamieniami] (będzie) skrępowan.

‘rb(25) [bš’i b‘l]

Wkroczył [w pustkowie Baal,]

[k lģ]r mtny

[tak oto poraz]ił lędźwie me;

’atzd [28](26) [đrq . gb]

rozżarzon ja - [posoka, grzbiet.]

t‘rb . bš’i

Wkroczysz w pustkowie,

(27) [k ltģr mtnh]

[tak oto porazisz lędźwie jego;]

[đrq . gb] ltzd .

[posokę,  grzbiet] obyś rozżarzył[29].

ltptq[30] (28)  [bn abnm]

Obyś skrępował [między kamieniami,]

gbh l’arṣ

grzbiet jego do ziemi.

1. 1 iv

 

(1) [’il dbḥ . b bth .]

[El zarzyna w domu swym,]

mṣ[d . ṣd . b qrb hklh][31] 

łu[p łowów we wnętrzu pałacu swego.]

(2) gm . ṣḥ lq[ ṣ ’ilm .]

Głośno krzy[cz; „obyście kroili bogowie,]

[tlḥmn ’ilm . w tštn][32]

[jedzcie bogowie, a pijcie”.]

 (3) lrḥqm lp[’at mdbr]?[33] ṣḥ .

Ku dali, ku kr[ańcom pustyni] krzycz:

(4)’il . yŧb . bm[rzḥ] [34]

„El zasiadł w w[iniarni,]

(5) bgt[35] . ‘llmn .

w tłoczni wina – wieczysty[36].

[ yšt . yn . ‘d šb‘ .]

[Pije wino do sytości,]

[trŧ . ‘d škr][37]

[moszcz – na umór”.]

(6)’ilm . bt . b‘lk [y‘msn . nn] [38]   

Bogowie domu władcy twego [podtrzymują go;] 

(7) d l . ylkn . ḥš . b’a[rṣ]     

tego, który oto idzie chyżo w z[iemię,]

[yrd](8) b‘pr .        

[zstępuje] w proch[39].

ħbl  ṭtm . [               ]

Zgraja[40] głodomorów[41], [                    ]

(9)[tn] šqy . rŧ’a .

[daj] pić zsiadłe mleko!

tn my .                                  

Daj wody!

ytn [ . ks . bdh]                                    

Daje [kielich w rękę jego]

(10)krpn . bkl’at yd .[                     ]       

puchar w obie dłonie [                        ]

(11)kmll . kḥṣ . tu’sp[                     ]       

jak obrzynają! jak dzielą! gromadzą[42] [                   ] 

[y](12)tgr . ’il . bnh .                                 

Wyznaczył El syna swego:

ŧr[p‘r šm ym][43]

tur [ogłosił imię Jama.]

(13) wy‘n . lṭpn . ’il dp[’id]                      

I odpowiedział dobroduszny[44], El ser[deczny:]

[ym] (14) šm . bny .                                

[„Jam] - imię syna mego;

yw .’il[ m[45]dd]                                   

Jaw[46], bóg[ ukochany.]

(15) wp‘r . šm .y[m  šm nħr]               

I ogłosił[47] imię Ja[ma, imię Nahara.]

(16) t‘nyn . lzntn [               ]                  

Odpowiedzieli: „obyś doglądał[48] nas[               ]

(17) ’at . ’adn . tp‘r                            

Tyś gospodzinem ogłoszon[49]!”

[wy‘n ŧr ’abh ’il][50]   

[I odpowiedział tur, ojciec jego El:]

(18) ’ank . lṭpn . ’il [. d p’id]                

„Ja dobroduszny, El [serdeczny,]

(19) ‘l . ydm . p‘rt [šmk ym]              

nad dłońmi (mymi) ogłosiłem [imię twe, Jamie;]

(20) šmk . mdd . ’il                    

imię twe - ukochany Ela.

(21) [’atnk]bt kspy . d[ħrṣ]                      

[Dam tobie] mój srebrny dom, ten [złocisty;]              

(22) bd ’al’ilyn . b[‘l]                          

z ręki najpotężniejszego Ba[ala,]

[bd .  rkb . ‘rpt][51]                          

[z ręki dosiadającego obłoków.]                                

(23) kd . yn’aṣn [                          ]      

Bo ten zelżył mnie [                            ]

(24) grš nn . lk [s’i .mlkh.]                         

Przepędź go z tr[onu królowania jego,]

[lnḥŧ lkḥt] (25) drkth .                      

[z ostoi, ze stolicy] obejścia jego;

[ṣ’ k‘ṣr ’udnh] [52]                      

[wywiedź jak ptaka z pieleszy jego.][53]

(26) whm . ’ap . l[tgršh . lks’i]?               

Ot, jeśli nie [przepędzisz go z tronu,]

(27) ymṣhk . k[’imr . l a’rṣ][54]               

targnie tobą jak [barankiem o ziemię”.]

(28) ’il dbḥ .[ b bth .]                          

El zarzyna [w domu swym,]

[mṣd . ṣd . b qrb hklh][55]                  

[łup łowów we wnętrzu pałacu swego.]

(29) p‘r . b[mrzḥ . šm . ym]               

Ogłasza w [winiarni imię Jama;]

[šmh mdd ’il]        

[imię jego – ukochany Ela.][56]

(30) ṭbħ . ’alp[m . ’ap . ṣ’in .]     

Rżnie woł[y; tako i owce,]

šql (31) ŧrm . w[mr’i . ’ilm .]      

kładzie pokotem tury i [czabany znamienite[57].]

[‘glm . dt .šnt]    

[Cielce – te roczne,]

(32)’imr [qmṣ . ll’im] [58]   

baranki, [garść jagniąt.]

1. 1 iii[59]

 

(1)[’idk . ’al . ttn . pnm .]           

[Tedy zaiste zwrócą oblicza swe;]

[tk . ḥkpt . ’il . klh]

[pośrodku Memfis[60] – bóg wszystkości jego.]

(2)[kptr . ]ks[’u . ŧbth .] 

[Kreta] tron[em siedziby jego,]

[ḥkpt . ’arṣ . nḥlth]

[Memfis ziemią dziedzictwa jego.]

(3) b’alp . šd .

Na wskroś tysiąca pól,

r[bt . kmn .]

dzie[sięciu tysięcy miar[61].]

[lp‘n . kŧr] hbr. w ql .

[Do stóp Kuszara] nachylili się i padli,

t[štḥwy .wykbd .hwt]

u[derzyli czołem i oddali mu chwałę.]

(4) w . rgm . lk[ŧr . wħss .]

I rzekli do Ku[szara-i-Hasisa[62],]

[ŧny . lhyn] (5) dḥrš . y[dm .]

[powtórzyli wprawnemu[63],] rę[ko]dzielnikowi[64]:

[tḥm ŧr . ’il . ’abk]

[„Wieść tura Ela, ojca twego,]

(6)hwt . lṭpn [ḥtkk .]

słowo dobrodusznego [piastuna twego[65]:]

(7)yh . kŧr . b[nm . ‘dt]

Pośpieszaj?[66], Kuszarze w [tej chwili[67];]

(8)št . lskt . n[skt n’mn][68]

osadź dla polewania cz[arę łaskawego,]

(9)‘db . bģrt . ŧ[bt]

przysposób wśród szczytów sie[dzibę.]

(10)ḥšk . ‘ṣk . ‘b[ṣk ]

Ułap drzewce twe, bu[ławę twą;]

[‘ my . p‘nk tlsmn]

[ku mnie stopy twe pobiegną,]

(11)‘my . tw!tḥ . ’i[šdk .]

ku mnie niech spieszą n[ogi twe.]

[tk . ħršn]

[Pośrodku Hurszanu,]

(12) ģr . ks .

góry kielicha[69].

dm . r[gm .’iŧ . ly . w’argmk]

Albowiem co rz[ec mam, rzeknę tobie[70];]

(13) hwt . w’aŧnyk

słowo wszak powtórzę tobie.

[. rgm . ‘ṣ . wlħšt . ’abn]

[Rzecz[71] drzewa i szept kamienia;]

(14) t’unt . šmm . ‘m [. ’arṣ . ]

rozgwar[72] niebios z [ziemią[73],]

[thmt . ‘mn . kbkbm]

[odmętów z gwiazdami.]

(15) rgm .ltd‘ . nš[m .]

Rzecz nieznaną męż[om,]

[wltbn . hmlt . ’arṣ] (16) ’at .

[i niepojęty dla rzeszy ziemi] znak.

w ’ank . ’ib[ģyh .]

A ja [ujawnię to[74],]

[btk . ģry. ’il ṣpn][75]

[pośrodku góry mej, boskiego Safanu”.]

 (17)[76]wy‘n . kŧr . wħss 

I odpowiedział Kuszar-i-Hasis: 

[lk . lk . ‘nn . ’ilm]  

[„Idźcie, idźcie, wysłannicy bogów;]

(18) ’atm . bštm .

wy biegnijcie w podskokach[77],

w’an [. šnt . ]

 i ja [pośpieszę.]

[kptr] (19) lrḥq . ’ilm .

[Kreta] w oddali, bogowie;

ḥkp[t . lrḥq . ’ilnym]  

Memf[is w oddali, boscy[78].]

(20)ŧn . mŧpdm . tḥt [‘nt .’arṣ .]

Dwa stajania[79] pod [zdrojami ziemi,]

[ŧlŧ . mtḥ] (21) ģyrm .

[trzy przestworza[80]] rozpadlin”.

’idk . lyt[n . pnm .]

Tedy niechaj zwró[cą oblicza]

[‘m lṭpn] (22) ’il  dp’id .

[ku dobrodusznemu,] Elowi serdecznemu[81].

tk .ħrš[n .]

Pośrodku Hursza[nu,]

[ģr. ks]

[góry kielicha.]

(23) ygly đd . ’i[l . ]

Wyszli (ku) ostoi E[la,]

[wyb’u . qrš . mlk] (24) ’ab . šnm .

[i weszli do koleby króla,] ojca lat[82].

l[p‘n . ’il . yhbr . wyql]

Do [stóp Ela nachylili się i padli,]

(25) yštḥwy . [wykbdnh]

uderzyli czołem [i oddali mu chwałę.]

[wyšu’ . ’il gh . wyṣḥ ]

[I podniósł El głos swój i zakrzyknął:]

[tḥm] (26) ŧr . ’il . [’abk.]

[Wieść] tura Ela, ojca twego,

[hwt . lṭpn . ḥtkk]

[słowo dobrodusznego piastuna twego.]

(27) ḥš . b[htm . tbnn .]

Hyżo do[mostwo zbudujesz,]

[ḥš . trmmn .hklm]

[hyżo wzniesiesz pałac[83]]

(28) btk . [ṣrrt ṣpn]

pośrodku [urwisk Safanu.]

(29) bn [bht . ksp w ħrṣ]

Buduj [domostwo srebrne i złociste,]

[bht ṭhrm ’iqn’im]

[domostwo klejnotów lapiz lazuli.]

(30) ’a[lp šd . ’aħd . bt]

Tysi[ąc pól zajmujący dom,]

[rbt kmn hkl]

dziesięć tysięcy miar pałac[84].]

1. 1 ii

 

(1)[ḥšk . ‘ṣk . ‘bṣk .][85]

[Ułap drzewce twe, buławę twą,]

[‘ ]my . p[‘]nk (2)[tlsmn .]

[k]u mnie s[to]py twe [pobiegną,]

[‘my . twt]ḥ .’išdk

[ku mnie pospie]szą nogi twe;

(3)[tk . ħršn .]

pośrodku Hurszanu,

[ģr. ks]

[góry kielicha.]

[dm ’a]r[gm . t] [86]ḥmk .

[Albowiem rz]ek[nę wi]eść tobie:

wšt (4)[bdk spr ’il l][87]ẓ[88][pn .]

a weź [w rękę twą zapis Ela do]bro[dusznego[89],]

[ŧ]r d ykn (5)[nk][90]

[tu]ra, który uczyn[ił cię.]

[bht ṭhrm’i][91]qn’im

[Domostwo klejnotów la]piz lazuli,

(6)[bht ksp w ħrṣ]

[domostwo srebrne i złociste;]

š’u bqrb (7)[ģry ’il ṣpn ]

wznieś we wnętrzu[92] [góry mej, boskiego Safanu.]

’asr (8)[b‘l]

Niewolnikiem[93] [Baal;]

[b y]m . ymtm

[w mo]rzu uśmiercon będzie[94].

(9)[tṣ’i . km rḥ .npšh .]

[Uleci jak wiatr dusza jego,]

k’iŧl (10)[brlth .][95]

jak plwocina [żywot jego.]

[šp]m . ‘db . l’arṣ

[Upu]st wód przygotuj dla ziemi,

(11)[b mdbr][96] špm . ‘db

[na pustyni] upust[97] wód przygotuj”.

(12)[b ḥwt ngŧ]? t‘tqn

[Przez kraj wypatrując] wędrowali,

(13)[ b ’aylt d b ‘n tn]?šb [98]

[jak łanie, które do zdroju wzdy]chają.

’id!k (14) [lytn . pnm .’m] ’in{.}bb.

Tedy [niechaj zwrócą oblicza ku] Inbub;

b’alp ḥzr 

na wskroś tysiąca dworów[99],

(15) [rbt . kmn .]

[dziesięciu tysięcy miar.]

[lp‘]n . ‘nt (16) [yhbr . wyql .]

Do stóp Anat nachylili się i padli,

[yšt]ḥwyn wy (17) [kbdnh .]

uderzyli czołem i [oddali jej chwałę.]

[yšu’ . gh . wy]ṣḥ

[Podnieśli głosy swe i zakrzyk]nęli:

tḥm (18) [ŧr . ’il . ’abk .]

Wieść [tura Ela, ojca twego,]

[hwt . l] ṭpn . ḥtkk

[słowo do]brodusznego, piastuna twego:

(19) [qryy . b’arṣ . mlḥ]mt .

[pogrzeb[100] w ziemi woj]nę,

št . b‘p (20) [rm . ddym .]

osadź w pro[chu krwawym[101].]

[sk . šlm] . lkbd . ’arṣ

[Rozlej (olej) pokoju] pośród ziemi,

(21) [’ar . bdd . lkbd . š]dm .

[patokę z garnca pośród p]ól.

ḥšk (22) [‘ṣk . ‘bṣk .]

Ułap [drzewce twoje, buławę twoją,]

[‘my . p‘]nk . tslmn

[ku mnie sto]py twe niech biegną,

(23) [‘my . twtḥ .’išd]k .

ku mnie niech spieszą nogi twe;

tk . ħršn (24)

pośrodku Hurszanu,

[ģr. ks]

[góry kielicha.]

[dm ’argm . tḥmk .]

[Albowiem rzeknę wieść tobie;]

[wšt] bdk . spr (25) [’il . lṭpn .] 

[a weź] w rękę zapis [Ela dobrodusznego,]

[ŧr d ykn]nk

[tura, który uczyn]ił ciebie”.

1. 2  iii

 

(0)[wy‘n . kŧr . wħss]

[I odpowiedział Kuszar-i-Hasis:]

[lk . lk . ‘nn . ’ilm]

[„Idźcie, idźcie, wysłannicy bogów;]

[’atm . bštm .]

[wy biegnijcie w podskokach,]

(1) [ w’an . š]n[t . ]

[i ja pośpi]esz[ę.]

(2) [kpt]r . lr[ḥ]q . [ .’ilm]

[Kre]ta w od[da]li, [bogowie,]

(3)[ḥkpt . lrḥq .’ilnym .]

[Memfis w oddali, boscy.]

[ŧn . mŧ]pdm . t[ḥt . ‘nt .’arṣ .]

[Dwa staj]ania p[od źródłami ziemi,]

[ŧlŧ . mtḥ . ģyrm][102]

[trzy przestworza rozpadlin”.]

(4) [ ’idk . ] lytn [.] pnm .

[Tedy] niechaj zwróci oblicze

‘m [ .’i]l . mbk [ . nhrm .]

ku [’E]lowi (u) źródliska [rzek,]

[qrb . ’apq . thmtm]

[blisko łożysk (dwóch) odmętów[103].]

(5) [ygly . ] đd ’i[l]

[Wyszedł] ku ostoi E[la]

wyb’u [ .  q]rš . mlk [ . ’ab . šnm .] 

i wszedł do [ko]leby[104] [króla lat.]

[lp‘n . ’il] (6) [yhbr . ]wyql 

[Do stóp Ela nachylił się] i padł,

[ .y]štḥw[y . ] wykb[dnh] [105]

uderzył czołem i oddał [mu] chwałę.

[ŧ]r y[š’u . gh . wyṣḥ][106]

[T]ur po[dniósł głos swój i zakrzyknął:]

(7)[šm‘] kŧr . wħ[ss] tb‘ .

[Słuchaj,] Kuszarze-i-Ha[sisie!] Odbieżaj!

bn [.] bht . ym [ .]

Buduj domostwo Jamowi,

[rm]m . hkl . ŧpṭ . [nhr] 

[wznoś] pałac sędziemu Naharowi

(8) [btk . ṣrrt .ṣpn][107]

[pośród urwisk Safanu.]

tb‘ . kŧr . [wħss .]

Odbieżaj, Kuszarze-[i-Hasisie:]

[t]bn . bht [zb]l ym

[zbu]dujesz domostwo [księ]ciu Jamowi,

(9) [tr]mm . hk[l . ŧpṭ] . nhr .     

[wz]niesiesz pała[c sędziemu] Naharowi;

bt{.}k[ . ṣrrt .ṣ]pn 

pośród [urwisk S]afanu.

(10) [ḥš . bh]th . tbn[n .]  

[Chyżo domost]wo mu zbudujesz,

[ḥ]š . trm[mn . hkl .]     

[chy]żo wzniesiesz pałac.

[’alp . šd . ’aħd .] bt

Tysiąc pól zajmujący dom,

(11) [rbt . ] kmn . hk[l]

dziesięć tysięcy miar pałac.

ḥš bš[r.  t]t[n] .ģlm

Chyżo dobrą nowinę podaj młodzieńcze[108]

lšdt  ymm

ku połaciom mórz[109]:

(12) [b‘l ] bym . ym . y[m]t.

Baal w morzu mórz uśmiercon (będzie).

yš[n]n   .‘ŧtr . dm[lk]

Zazgrzytał Asztar królewicz:

(13)[št b‘l] ḥrḥrtm .

[„Wznieci Baal] żagwie,

w d[mr]n[ št] ’iš[t][110]

i nisz[czyci]el [wznieci] ogień.

[nbl’at  b b]h[tm] 

Płomienie w domostwie,

’išt [bhklm][111]

ogień w pałacu.

(14) [ŧr .’il ’ab]y. yblmm. l[ zbl ym]

[Tur El, ojciec] mój, okiełzna[112] [księcia Jama,]

ŧ[pṭ nh]r. yrd [b ’arṣ]

s[ędzia Naha]r zstąpi [w ziemię[113].]

[wn]’i[n ’aŧt lh ’i]n . bn

[Wszak] nie [ma żony dlań a]ni syna[114]”.       

 (15) [t‘]nn nrt[.]’ilm . špš .

[Odpowiedzia]ła światłość bogów Szapszu,

tš’u . gh . w[tṣḥ]

podniosła głos swój i [krzyknęła:]

[šm]‘ . m‘ [‘ŧ][115] (16) [tr . ]

Słuchajże Asztarze,

[yŧ]’ir . ŧr . ’il . abk

zwycięży[116] tur El, ojciec twój.

l . pn . zbl . ym .

Przed obliczem księcia Jama,            

l pn . [ŧ]pṭ[. nh]r

przed obliczem [sę]dziego [Naha]ra.

 (17) [’ik . ’a]l . yšm‘k . ŧr . [’i]l . abk .

Czyż nie usłyszy ciebie tur El, ojciec twój?

lys‘[. ’a]l[t] ŧb[tk .]

Oby wyrwał ościeża siedziby twej,

lyh]p[k] (18) [ks’a .]mlktk . 

oby wywrócił tron królowania twego,

lyŧbr . ħṭ[.]mŧpṭk .

oby połamał berło sądzenia twego[117]”.

wy‘n [.‘ŧtr]. d[ml]k[   ]

I odpowiedział Asztar królewicz:

(19) [lq] ḥ . by . ŧr .’il . ab[y] .

Obyś wziął mnie, turze Elu, ojcze mój;

’ank . ’in . bt [. l]y[. km . ’i]lm

ja nie mam domu dla mnie jak bogowie

[ . w]ḥẓr[ .k bn] (20) [qd]š

i dworu jak synowie świętego[118].

lb’um . ’ard . bn[p]šny .

(Jak) lew zstąpię z żą[dno]ścią moją[119],

’arḥṣn . k ŧrm

stratuję[120] niczym tury.

[yŧb] b b[ht](21) [zbl.]ym .

[Zasiadł] w do[mostwie książę] Jam,

bhkl . ŧpṭ nh[r] . 

w pałacu sędzia Naha[r.]

yŧ’ir . ŧr . ’il ’abh

Zwycięży tur El, ojciec jego,

l pn [z]bl y[m]

przed obliczem księcia Jama,

(22) [l pn . ŧp] ṭ[ . nhr]

przed obliczem sędziego Nahara.

mlkt . [h]m . lmlkt .

Króluję, czy nie króluję[121]?

wn[.]’in . ’aŧt [. lk . km ’ilm]

Wszak nie ma żony dla ciebie jak u bogów,

(23) [wģlmt . k bn . qdš . ]

[ani oblubienicy, jak u synów świętego[122].]

wy[‘n] zbl .ym .

I od[powiedział] książę Jam,

y‘ [n] ŧpṭ . nhr .

odpowie[dział] książę Nahar:                

(24)[ ŧr . ’il ’aby ’aŧt]? yšlḥn .

[tur El, ojciec mój,] przyśle mi [żonę[123].]

wy‘n ‘ŧtr

I odpowiedział Asztar:

1 . 2 i

 

(1-5)[124]

 

(6) br’išk . ’aymr [yymm]

„W głowę twą – wszystkim precz! – [O Jamie;]

(7) [bqdqdk ygrš ŧp]ṭ . nhr .

[w czerep twój – płochacz –  sędz]io Naharze.

yŧb[r ḥrn (8) r’i]šk .

Zdruzgo[cze Horon gło]wę twą,

‘ŧtrt [šm . b‘l . qdqdk]

Asztarte – [imię Baala -  czerep twój”.]

(9)mṭ .tpln . bg[bl šntk]

Głęboko upadniesz u sz[czytu lat twych,]                        

(10)[bḥpnk . w t‘n] [125]

[z pustą garścią twą, a upokorzon.]

[k ’ab .] šnm . ’aŧtm .t[qḥ]

[Jak ojciec] lat, żony weźmiesz?”.

(11)[m]l’akm . yl’ak .ym .

Posłańców posyła Jam

[t‘dt ŧpṭ . nhr]

sprzysiężenie - sędzia Nahar.

(12) [ wtb’un b]‘lṣ ‘lṣm    

I przybyli w chwale chwał,

npr . š[pthm ḥrb . lṭšt] 

rozwarcie warg ich mieczem ostrym,

(13)[’išt . ’ištm . ’u] ṭ . ŧbr . ’aphm .[126]

ogniem ogni parskanie[127] nozdrzy ich [128].                      

tb‘ . ģlm[m.] [’al . tŧb .]

„Odbieżajcie młodzieńcy! Zaiste wracajcie:

[’idk . pnm] (14) [’a]l ttn .   

[Tedy oblicza zais]te zwrócicie

‘m . pħr . m‘d .  

ku zborowi wspólnoty,

t[k . ģr . ’il . ]  

po[środku góry Ela[129].]

[lp‘n . ’il] (15) ’al . tpl.

[Do stóp Ela] zaiste padniecie,

’al . tštḥwy . pħr [m‘d .]

zaiste ukłonicie się zborowi [wspólnoty[130].]

[qmm . ’aŧr . ’am] (16)

[Powstawszy, dojdziecie do sło]wa

wŧny . d‘tkm . 

i powtórzycie, co wiadome wam.

wrgm . lŧr . ’a[by . ]

A rzeknijcie do tura, oj[ca mego,]                 

[ŧny . lpħr] (17) m‘d . 

[powtórzcie zborowi] wspólnoty:

tḥm . ym . b‘lkm . 

„Wieść Jama, władcy waszego,

’adnkm . ŧpṭ [. nhr] 

gospodzina waszego, sędziego [Nahara.]

(18) tn . ’ilm . d tqh . 

Wydajcie bogowie tego, komuście spolegliwi[131],

d tqyn . hmlt .   

tego, komuś spolegliwa, rzeszo[132].

tn . b‘l . [w‘nnh]

Wydajcie Baala – [a ukorzę go[133];]

(19) bn dgn . ’arŧm . pđh .

syna Dagana – podepczę go samego[134].”

tb‘ . ģlmm . l yŧb .

Niech odbieżają młodzieńcy, niechaj wracają: 

[’idk . pnm] (20) lytn .

[Tedy oblicza] niechaj zwrócą

tk . ģr . ’i!l .[135] 

pośrodku góry Ela,

‘m . p[ħ]r . m‘d .

ku zborowi wspólnoty.

’ap . ’ilm . lḥ[m] (21) yŧb .  

Właśnie bogowie (do) jad[ła] zasiedli,

bn . qdš .lŧrm .    

synowie świętego do połci[136];

b‘l . qm . ‘l . ’il .   

Baal stał nad Elem[137].

hlm (22) ’ilm . tphhm .  

Spójrz, bogowie dostrzegli ich;

tphn ml’ak . ym .

dostrzegli posłańców Jama,

t‘dt . ŧpṭ [. nhr]       

sprzysiężenie sędziego [Nahara.]

(23)t[ģ]ly .’ilm r’išthm .   

Z[wie]sili[138] bogowie głowy swe

lẓr . brkthm .     

ku podołkom kolan swych,

wlkḥŧ (24) zblhm .  

ku siedziskom książęctwa ich.

bhm . yg‘r b‘l . 

Ich to złajał Baal:

lm . ģltm . ’ilm . r’išt(25) km 

„Dlaczego zwieszacie bogowie głowy wasze

lẓr brktm . 

ku podołkom kolan waszych,  

wln . kḥŧ . zblkm . 

i ku siedziskom książectwa waszego?

’aḥd (26) ’ilm . t‘ny    

Jednoto bogów, odpowiedz:

lḥt . ml’ak . ym .  

tabliczkom[139] posłańców Jama,

t‘dt . ŧpṭ . nhr 

sprzysiężeniu sędziego Nahara.

(27) š’u [.]’ilm r’aštkm .

Podnieście bogowie głowy wasze

lẓr . brkthm .

z podołków kolan waszych,

lnkḥŧ (28) zblkm .

z siedzisk książęctwa waszego.

w’ank . ‘ny . ml’ak . ym .

A ja odpowiem posłańcom Jama,

t‘dt .ŧpṭ . nhr 

sprzysiężeniu sędziego Nahara”.

(29) tš’u . ’ilm . r’ašthm .

Podnieśli bogowie głowy swe

lẓr . brkthm . 

z podołków kolan swych,

lnkḥŧ [.]zblhm 

z siedzisk książęctwa ich.

(30) ’aħr . tmģyn . ml’ak . ym [.]

Potem dotarli posłańcy Jama,

t‘dt . ŧpṭ . nhr .

sprzysiężenie sędziego Nahara.

lp‘n . ’il (31)[lt]pl .

Do stóp Ela niechaj [pa]dną,

ltštḥwy . pħr . m‘d .

niechaj skłonią się zborowi wspólnoty.

qmm . ’aŧr . ’amr . 

Powstawszy, doszli do słowa,

(32)[ŧn]y . d’thm .         

[powtórz]yli, co wiadome im.

’išt . ’ištm . y’itmr .                         

Ogniem ogni zdali się być

ḥrb . lṭšt (33) [ls]nhm  

mieczem ostrym [jęz]yki ich.

rgm . lŧr . ’abh . ’il .

Rzekli do tura, ojca ich, Ela:

tḥm . ym . b‘lkm (34)      

„Wieść Jama, władcy waszego,

[’adn]km . ŧpṭ . nhr .    

[gospodzina] waszego, sędziego Nahara.

tn . ’ilm . dtqh .   

Wydajcie bogowie, komuście spolegliwi,

dtqnyh (35) [hml]t . 

tego, komuś spolegliwa, [rzesz]o.

tn . b‘l . w‘nnh .   

Wydajcie Baala – a ukorzę go;

bn .dgn . ’arŧm . pđh .  

syna Dagana – podepczę jego samego”.

(36) [wy‘n ] . ŧr . ’abh . ’il [.]

[I odpowiedział] tur, ojciec jego, El:

‘bdk . b’l . yymm . 

„Sługą twym Baal, o Jamie!        

‘bdk . b’l (37) [ynhr]m .  

Sługą twym Baal,  [o Naharze!]

bn . dgn . ’a[s]rkm .  

Syn Dagana nie[wolnik]iem twym.

hw . ybl . ’argmnk . k’ilm 

On przyniesie purpurę tobie jak bogowie[140],

(38)ybl . k!bn . qdš . mnḥyk

przyniesie jak synowie świętego dziękczynienie tobie”.

’ap . ’anš . zbl . b ‘[l] 

Zrazu zatracił się[141] książę Ba[al:]

(39) [y’uħ]d . byd . mšħṭ .  

[chwy]ta w rękę nożysko,

bm . ymm . mħṣ .

w prawicę wrzeciądz.

ģlmm . yš[ħṭ][142]

Młodzieńców u[siecze!]

(40)[ymnh . ‘n]t . t’uħd .

[Prawicę jego Ana]t pochwyciła,

šm’alh . t’uħd . ‘ŧtrt .

lewicę jego pochwyciła Asztarte.

’ik . m[ħṣt ml’ak] (41) [ym . ]

„Czy u[sieczesz posłańców Jama,]

[t‘]dt . ŧpṭ . nhr .

[sprzy]siężenie sędziego Nahara?

ml’ak . mṭ ħr . yḥb[q  ]

Posłaniec buzdygan szlachcica[143] dzier[ży,]

(42)[ħṭ yḥbq] ml’ak . bn . ktpm .

[berło dzierży] posłaniec między ramionami.

rgm . b‘lh . wy[ŧny]

Rzekł władca jego - a po[wtórzył]

[adnh wp‘r] [144]

[gospodzin jego - a ogłosił”.]

(43)’ap . ’anš . zbl . b ‘l .

Zrazu zatracił się książę Baal,

šdmt . bg[ pn] (44) [ yṣm]dm .

żyły niby winorośl podetnie im[145],

ml’ak . ym .

posłańcom Jama,

t‘dt . ŧpṭ . nh[r] 

sprzysiężeniu sędziego Nahara.

(45) ’an . rgmt . lym . b‘lkm . 

„Ja rzekłem do Jama, władcy waszego,

’ad[nkm . ŧpṭ] (46) [nhr]

gospodzina waszego, sędziego Nahara.

[š]m[‘] hwt . gmr . hd .

[Słu]ch[aj] słowa Haddu – mściciela:

lwny (47)[. ym] ’iyrh[.]

[Jam] szemrał przeciw mnie[146] – przeszyję go[147]”.

thbr

Nachylili się[148]…

1. 2 ii[149]

 

1. 2 iv

 

(1-2)[150]

 

(3)[w]b ym . mnħ l ’abd .

[Oto] w morzu ostoja[151] dla zagłady,

b ym . ’irtm . m[t]  

w morzu płuca[152] śmie[rci;]

(4) [b ŧpṭ] . nhr .  tl‘m . ŧm

[u sędziego] Nahara szkarłat[153] zgrozy[154].

ḥrbm . ’its . 

Miecza doświadczę[155],

’anšq (5) šhtm . 

ucałuję[156] pustkę[157].

l’arṣ . ypl . ’ulny .

Ku ziemi upadnie mocarz,                         

w l . ‘pr . ‘ẓmny

a w proch potężny.

(6)b[ph] . rgm . lyṣ’a

Z [ust] jego rzecz nie wyjdzie,

bšpth . hwth .    

z warg jego słowo.

w ttn . gh .  yģr  

I wydała głos swój przepaść[158]                         

(7)tḥt . ks’i . zbl . ym .  

pod tronem księcia Jama[159].

wy‘n . kŧr . w ħss .   

I odpowiedział Kuszar-i-Hasis:

lrgmt (8) lk . lzbl . b‘l .  

„Oto rzekłem tobie, o książę Baalu,

ŧnt . l rkb . ‘rpt .

powtórzyłem, o dosiadający obłoków.

ht . ’ibk (9) b ‘lm .

Teraz wroga twego, o Baalu,

ht . ’ibk . tmħṣ .

teraz wroga twego pobijesz,

ht . tṣmt ṣrtk

teraz zdławisz nieprzyjaciela twego.

(10)tqḥ . mlk . ‘lmk .

Weźmiesz królestwo wieczne twe,

drkt . dt . drdrk .

obejście, które z pokolenia na pokolenie twe”.

 (11) kŧr ṣmdm . ynḥt .

Kuszar kiścienie[160] sprowadził

w yp’r . šmthm . 

i ogłosił imiona ich:

šmk ’at (12) ygrš .

„Imię twoje - tyś płochacz[161]!

ygrš . grš ym

Płochaczu, wypłosz Jama;

grš ym . l ks’ih 

wypłosz Jama z tronu jego,

(13)nhr l kḥŧ . drkth .

Nahara z siedziska obejścia jego.

trtqṣ . bd b‘l . 

Okręcisz się[162] w ręce Baala

km nš[r] (14) b ’uṣb‘th . 

jak sę[p][163] w palcach jego.

hlm . ktp . zbl . ym .

Uderz (w) ramię księcia Jama,

bn ydm (15) [ŧp]ṭ . nhr . 

między ręce [sędzie]go Nahara”.

yrtqṣ . ṣmd . bd b’l   

Okręcił się kiścień w ręku Baala

km nšr (16) b ’uṣb‘th .

jak sęp w palcach jego.

ylm . ktp . zbl . ym .   

Uderzył (w) ramię księcia Jama,

bn ydm . ŧpṭ (17) nhr .   

między ręce sędziego Nahara.

‘z . ym . lymk . 

Silny Jam – oby zachwiał się,

ltnģṣn [.] pnth . 

oby ugięły się członki jego, 

lydlp (18) tmnh . 

oby zachwiała się postać jego.

kŧr ṣmdm . ynḥt . 

Kuszar kiścienie sprowadził

w yp’r . šmthm 

i ogłosił imiona ich:

(19) šmk . ’at . ’aymr .

 „Imię twoje – tyś wszystkim precz[164]!

’aymr . mr . ym . 

Wszystkim precz! - wygnaj Jama;

mr . ym (20) l ks’ih  

wygnaj Jama z tronu jego,

nhr l kḥŧ . drkth .    .

Nahara z siedziska obejścia jego.

trtqṣ (21) bd b‘l .   

Okręcisz się w ręku Baala

km nšr  b’uṣb‘th .   

jak sęp w palcach jego.

hlm . qdq(22) d . zbl ym .              

Uderz (w) czerep księcia Jama,

bn . ‘nm . ŧpṭ . nhr .  

między oczy sędziego Nahara.

yprsḥ ym 

Runie Jam

(23)  w yql . l’arṣ . 

i upadnie na ziemię”.

w yrqṣ . ṣmd . bd b‘l (24)

I okręcił się kiścień w ręku Baala

km [.] nšr . b ’uṣb‘th  . 

jak sęp w palcach jego.

ylm . qdqd . zbl (25) ym . 

Uderzył (w) czerep księcia Jama,

bn ‘nm . ŧpṭ . nhr .  

między oczy sędziego Nahara.

yprsḥ . ym .  

Runął Jam,

yql (26) l’arṣ .   

upadł ku ziemi.

tnģṣn . pnth .   

Ugięły się członki jego,                         

w ydlp . tmnh  

zachwiała się postać jego.

(27) yqŧ . b‘l .  

Zarzuci sieć[165] Baal                                                         

w yšt . ym .

i wypije morze,

ykly . ŧpṭ . nhr    

znicestwi sędziego Nahara.

(28) b . šm . tg‘rm . ‘ŧtrt . 

Po imieniu łajała Asztarte:

bŧ l ’al’iyn . b[‘l]

„Wysusz[166], o najpotężniejszy Ba[alu,]

(29)bŧ . l rkb . ‘rpt .

wysusz, o dosiadający obłoków:

k šbyn . zb[l . ym .]

Bo pojman ksią[żę Jam,]

(30) šbyn . ŧpṭ . nhr .

pojman sędzia Nahar”.      

w yṣa’ . b[ph . rgm .]

I wyszła z [ust jej rzecz,]

[bšpth . hwth]

[z warg jej słowo[167]:]

(31) ybŧ . nn . ’al’iyn . b‘l .

„Wysuszy go najpotężniejszy Baal,

w[ ybŧ . nn rkb . ‘rpt]

tak – [wysuszy go dosiadający obłoków”.]

[wy‘n](32) ym .

[I odpowiedział] Jam:                                

l mt . b‘lm . yml[k]

„Oto zaprawdę[168] Baal zakról[uje,]

[rkb . ‘rpt ] (33) ḥm . l šrr .

[dosiadający obłoków] pała[169] ku władzy[170]”.               

w[ yṣa’ . bph . rgm .]

I [wyszła z ust jego rzecz,]

[bšpth . hwth]

[z warg jego słowo:]

[ybŧ . nn . ’al’iyn . b‘l . ]

[„Wysuszy go najpotężniejszy Baal,]                          

[w ybŧ . nn rkb . ‘rpt]

[tak – wysuszy go dosiadający obłoków.”]                                      

(34) y‘n . ym . 

Odpowiedział Jam:

l mt . [b‘lm . ymlk]

„Oto zaprawdę [Baal zakróluje,]                         

[rkb . ‘rpt ḥm] (35) l šrr  

[dosiadający obłoków pała] ku władzy.”

w t‘[n ‘ŧtrt] (36)

I odpowie[działa Asztarte:]

b‘lm . hmt . [ymlk]

„Baal im [zakróluje,]                

[rkb . ‘rpt ḥm] (37) l šrr .

[dosiadający obłoków pała] ku władzy[171].

št[ tnn lšbm ]

Osadź [węża - oby okiełznan (został)!]

[rks l mrym lbnn]

[Zwiąż na wysokościach Lebanonu[172]]

(38) br’išh . [ ’aymr ]

W głowę jego – [wszystkim precz!]

[bqdqdh ygrš]

[W czerep jego – płochacz[173]!”]

(39-40)[174]

 

 


[1]Kolumna poważnie uszkodzona. Zachowany materiał sugeruje powtarzalną strukturę tekstu. Linie 1-2 zdają się zawierać końcówkę pojawiającej się jeszcze dwukrotnie wypowiedzi (3-14//15b-28). Ta regularność umożliwia wzajemną rekonstrukcję powtarzających się fraz. Jej szczegóły objaśniam w dalszej części aparatu krytycznego. Za przypisaniem tej mowy Jamowi przemawiają nie tylko względy filologiczne, ale i podobieństwo do mowy Mota w KTU 1. 5 i (sceneria, metaforyka i stylistyka). Odnośnie analogicznej struktury skrajnych części Cyklu zob. Peterson-Woodward (1977:233- 248), Smith (1994:15-16).

[2]Na podstawie linii 27-28; por. przyp. 29.

[3]Na podstawie linii 16-17; por. przyp. 24.

[4]Forma czasownika tngŧnh nie jest zgodna z tytułem Haddu. Może rozpoczynać kolejny werset. Sugerowaną interwencję posłańców Jama uzasadnia dalszy tok narracji. Podobny obraz towarzyszy mowie Mota w KTU 1. 5. Rekonstrukcja formuły na podstawie wystąpień posłów Jama w KTU 1. 2.

[5]Nazwa góry Baala w czasach hellenistycznych Κασιον, obecnie Ğebel el-Aqra‘ (1759 m.n.p.m) ok.40 km na północ od Ugarit. Mityczne axis mundi – Wyatt (1995:213-237).

[6]Paralelizm ṣpn // ģr nḥlt rekonstruowany na podstawie kontekstu. Por. KTU 1. 3 iii 30.

[7]Na podstawie linii 19b. Por. przyp. 26,27.

[8]Niuans semantyczny rdzenia nšb w języku fenickim, hebrajskim i arabskim. Obermann (1939:234).

[9]Por.  KTU 1. 5 i 17, gdzie w podobny sposób bóg Mot opisuje swoją żądzę władzy.

[10]Wprowadzanie drugiego rozmówcy (Smith 1994:120) tylko w oparciu o czasownik y‘n („odpowiedział”?) budzi wątpliwości. Właściwa  forma to wy’n z wprowadzającym waw. Kontekst sugeruje, by wywodzić czasownik y‘n z homonimicznego *√‘ny „upokorzyć, poniżyć” i uznać go za integralny element opisu zamierzeń Jama względem Baala – w tej roli odnajdujemy go w przemowie posłańców w KTU 1. 2 i 18b//35a (w‘nnh) . Na tej podstawie rekonstrukcja wersetu.

[11]Odnośnie paralelizmu rdzeni yd‘ // bwn, por. KTU 1. 1 iii 15.

[12]Na podstawie linii 22.

[13]√’sr opisuje los zniewolonego Baala w KTU 1. 1 ii 7 i KTU 1. 2 iii .

[14]Na podstawie linii 23.

[15]Imiesłów bierny formy G z rdzenia ’pq. Smith (1994:127).

[16]Starcie na pustyni to stały element tradycji Chaoskampfu. Por. KTU 1. 83 11-13. Pitard (1998:278.280).

[17]Por. hebr. ‘wr. Shifman (1999:482).

[18]Czasownik rekonstruowany na podstawie linii 25b.

[19]W tekście – [ ]rq. Ze znanych nam ugaryckich rdzeni zawierających ten element (prq, brq, yrq, đrq) đrq najlepiej współbrzmi z kontekstem. Zob. też przyp. 20.

[20]Znaczenie hipotetyczne. Por. hebr. šrq „krwisty, rudy,” akk. šarkum „ropa”. Por. KTU 1. 5 i 5, gdzie đrq wymieniane jest w kontekście części ciała – podobnie jak tutaj.

[21]Najwyraźniej pierwsze starcie miało już miejsce. Opis doznanych cierpień przypomina aluzje mitologiczne w inkantacji KTU 1.82. Odwołuje się ona do zwycięstwa Baala nad morskim smokiem Tanninu – hipostazą Jama. Baala wspomógł Reszef, bóg wojny, zarazy i słonecznego żaru. Płonącymi strzałami przeszył nerki potwora. Van Zijl (1974:85-93).

[22]Na podstawie linii 26b.

[23]Rekonstrukcja nawiązuje do linii 27.

[24]Rekonstrukcja wersetu na podstawie paralelizmów znanych nam z innych tekstów ugaryckich; a) ymģy // [ymṣ’a] – por.  KTU 1.12 i 36-37 : b) npš // [brl]t – por. KTU 1. 5 i 14-15; 1. 16 v 11-12; 1. 17 i 36-37; 1. 17 v 17-18 // 23-24; 1. 18 iv 25 // 36-37; 1. 19 ii 43-44: c) [b‘l] // hd – por. KTU 1. 4 vi 38-39; vii 35-36; 1. 5 i 22-23; 1. 12 i 40-41. Stan tekstu nie pozwala na jednoznaczne ustalenie działającego podmiotu. Konieczne jest odwołanie sie do kontekstu. Sugeruje on aktywność Jama.

[25]Imię hd „grzmiący” jest onomatopeją. Szczegóły etymologii, zob. Wyatt (1992:412).

[26]W tekście – ’išqb. Czytam jako ’išq b.

[27]Czasownik ’išq interpretuję jako intensywną formę D z rdzenia šwq / šqq  „tęsknić, pragnąć, pożądać”. Por. obraz żądnego łupu niedźwiedzia w Prz 28,15 (dob šôqeq) oraz rzeczownik tešûqâ „żądza, pożądliwość, pragnienie miłosne” w Rdz 3,16; 4,7; Pnp 7,11. Odnośnie partykuły b- w znaczeniu „jak, jako”, por. KTU 1. 16 i 45 (b mgn) oraz semantyka hebrajskiej partykuły beth.

[28]Forma Lt rdzenia zwd.

[29]Synchroniczna analiza linii 12-15 i 25-27 wykazuje, iż zawierają one tą samą treść. Oś strukturalną stanowi sekwencja trzech czasowników (‘rb, lģr, ’atzd) powtórzonych później w drugiej osobie (t‘rb, ltģr, ltzd). Zob. również adekwatna zmiana zaimka towarzyszącego słowu mtn. Z podobną prawidłowością kompozycyjną mamy do czynienia w KTU 1. 4 v 49-55 // 1. 2 iii 6-11 (Watson 2000:78). Stałość formuły umożliwia precyzyjną rekonstrukcję całych fraz. Jest to opis krzywd, których doświadczywszy, przemawiająca postać każe wyrządzić swemu prześladowcy. Por. skarga Mota w KTU 1. 6 v 11-19.  Mścicielem zdaje się być El (Smith 1994:131,) pretendujący do tej roli w dalszych częściach Cyklu (KTU 1. 2 iii 16-18; KTU 1. 6 vi 25-29).

[30]Forma Dt z rdzenia ’pq. Rekonstrukcja całej frazy na podstawie analogii z liniami 11 i 24.

[31]Słownictwo oraz metaforyka w liniach 1-8 wykazuje wiele podobieństw do opisu boskiej uczty w KTU 1. 114. Na tej podstawie rekonstrukcja kolejnych wersetów. Odnośnie linii 1, por. KTU 1. 114 1.

[32]Por. KTU 1. 114 2-3.

[33]Rekonstrukcja kontekstualna. Obraz zwoływania biesiadników ze wszystkich stron świata? Por. Iz 33,13;57,19.

[34]Por. KTU 1.114 15.

[35]Większość badaczy czyta bŧt: „hańba, obrzydlistwo”. Fotografie WSRP pokazują, iż hipotetyczny znak ŧ to uszkodzone g. W konsekwencji fraza *bgt znaczy tyle co „w tłoczni wina”. Taka interpretacja współbrzmi z kontekstem i odsłania paralelną strukturę dwuwiersza; ’il // ‘llmn : b mrzḥ // b gt.  

[36]√‘lm + suffiks –n.

[37]Por. KTU 1.114 16.

[38]W kontekście sąsiednich wersetów fragment ten wydaje się być wariantem KTU 1. 114 18- 19, gdzie pijanego Ela podtrzymują dwa bóstwa pomocnicze, ŧkmn w šnm.   

[39]Metafora upojenia. Por. KTU 1. 114 21- 22: ’il km mt // ’il k yrdm ’arṣ „El jakoby umarły // El jak zstępujący (w) ziemię”. 

[40]Problematyczny termin ħbl pojawia się w korpusie tekstów z Ugarit tylko dwa razy. Tutaj oraz w gospodarczym tekście KTU 4.689 5. Może to sugerować, że nie jest to samodzielny termin, lecz wariant powszechnego ḥbl „zgraja, chmara,” będącego określeniem stada drapieżnego ptactwa.  

[41]Por. aram.  tewat (Dan 6,19).

[42]Hebr. √mll, √ḥṣṣ. Zob. Shifman (1999:479).

[43]W nawiązaniu do l. 15.

[44]Arab. laṭif. Gibson (1977:150).

[45]Początek trzeciego znaku jest widoczny. Czyta się go zwykle jako t. Może to być także pozostałość znaku m.

[46]Imię to obrosło w wiele śmiałych interpretacji, aż po identyfikację z biblijnym JHWH i sanskryckim dyaus. Zjawisko wymiany fonemów w/m, zachodzące również w języku akadyjskim, oraz brak innych wystąpień imienia yw w korpusie tekstów z Ugarit sugeruje, iż jest to po prostu wariant imienia ym (sugestia Pana Profesora Edwarda Lipińskiego, konsultacje indywidualne).

[47] Hebr. √p‘r, syr. pě‘ar, arab. faģara, „otwierać szeroko usta, paszczę”.

[48] Akk. zanānu „troszczyć się, zaopatrywać”.

[49]Traktuję to jako formę rzeczownikową z prefiksowanym taw.

[50] Stereotypowa formuła, której moglibyśmy oczekiwać w tym miejscu.

[51]Rekonstrukcja na podstawie standardowego paralelizmu tytułów ’al’ilyn  b‘l // rkb  ‘rpt.

[52]L. 24-25 rekonstruowane na podstawie KTU 1. 3 iv 1-3.

[53]Odnośnie tego idiomu, por. Prz 27,8.

[54]Por. Driver (1956:77). Na podstawie KTU 1. 3 v 1.

[55]Por. linia 1.

[56]Rekonstrukcja w nawiązaniu do l. 19-20.

[57]’ilm jako stopień najwyższy: Smith (1994:154).

[58]Paralele służące rekonstrukcji l. 30-32 pojawiają się w innych opisach uczt – por. KTU 1. 4 vi 40-43, KTU 1. 22 i 12-14.

[59]Rekonstrukcja l. 1-8 na podstawie KTU 1. 3 vi  12-25.

[60]Por. 1. 3 vi 12-16. Zob.. także, KTU 1. 17 v 20- 21, 30 -31.

[61]Por. KTU 1. 3 iv 38. Odnośnie czołobitnego hołdu z należytego dystansu – wzmianki w listach KTU 2, 12. 6-11; 2. 64. 5-8. Por. także Wj 24,1.

[62]„Zręczny-i-obeznany”. Por. hebr. kšr (akk. kašārum) oraz akk. ħasīsu.

[63]Aram. hawnā’ „umiejętność, zdolność, moc”.

[64]Dosł. „temu o biegłych rękach”.

[65]Linie 4-6 odzwierciedlają strukturę dyplomatycznej korespondencji (l- X rgm tḥm Z). Por. KTU 2. 13. 1-8.

[66]Arab. hawa? (Caquot-Sznycer 1974:304).

[67]Por. KTU 1. 4 vii 15.

[68]Zob. KTU 1. 101 13.

[69]Kielich losu dzierżony przez Ela. Hebr. menat kōs (Ps 11,6;16,5). Szczegółową analizę tej idei oraz jej biblijne echa przedstawia: Lipiński (1970:75-88). 

[70]Rekonstrukcja l. 12-16 na podstawie KTU 1. 3 iii 20-29.

[71]Propozycja przekładu zachowująca zgodność etymologiczną z czasownikiem „rzec”, za pomocą którego przekładam √rgm. Staropolska „rzecz” to „zdolność mówienia, mowa, dar słowa”, co ilustruje cytat z Biblii Królowej Zofii: „Usłyszał Pan głos rzeczy waszych” (Pwt 1, 34). W takim znaczeniu terminu „rzecz” pojawia się również na kartach Psałterza Dawidów J. Kochanowskiego.

[72]Akk. ti’âmtu = hebr. tehôm; dosł. „ryczący = wzburzone morze, odmęt”. √hmh /hwm?

[73]Rozmowa niebios z krainą umarłych? Odnośnie takiego znaczenia ’arṣ, zob. KTU 1. 5 ii 16; 1. 6 ii 19. Por. także, KTU 1. 5 v 15; vi 8-9. 25.27 (29 i 31 – rekonstruowane) 1. 6 i 8.18; ii 16.

[74]Por. hebr. √b‘h III „znaleźć” –  dosł. „obnażyć, uczynić jawnym”. Zob. Wj 22,4, Ob 1,6.

[75]KTU 1. 1 ii 24; iii 12; 1. 3 iii 29.

[76]Odnośnie rekonstrukcji  l. 17-21a, por. KTU 1. 3 iv 31-36.

[77]Kontekst sugeruje porównanie z hebr. √pwš. Fonetyczna zamiana p/b.

[78]Odnośnie identyfikacji topograficznej, zob. Smith (1994:166-167)

[79]Znaczenie niepewne. √ŧpd – „postawić, umieścić (nogi)”. Por. KTU 1. 4 iv 29.

[80]Hebr. √mtḥ „rozciągać, rozcapierzać” (Iz 40,22).

[81]Tytuł dp’id – dosł. „ten z sercem”. Arab. đu fū‘ad, Gibson (1977:155). Odnośnie tej cechy Ela, por. imiona ḥn’il, ḥnn’il „Łaskaw-El”.

[82]Nieregularne šnm zamiast poprawnej formy šnt. Możliwe, że słowo to miało pierwotnie dwie formy mnogie. Jedna z nich przetrwała wyłącznie jako element tytułu boskiego. Interpretację tę potwierdzają inne charakterystyki Ela. Znana jest jego siwa broda (šbt dqnk: KTU 1. 3 v 25; KTU 1. 4 v 4). W KTU 1. 10 iii 6 pojawia się tytuł drdr „Ten, który z pokolenia (na) pokolenie”.

[83]Linie 27-29 = KTU 1. 4 v 18.

[84]Linie 28-30 – por. Driver (1956:75).

[85]Rekonstruowane na podstawie KTU 1. 1 iii 10 i paralelnych wystąpień.

[86]Linie 3-5 wydają się być modyfikacją stereotypowej  formuły epistolarnej – zob. przyp. 65. Odnośnie elementów rekonstrukcji - por. KTU 1. 1 iii 12.

[87]Por. linia 24.

[88]Odnośnie fonemu  ẓ  jako dialektycznego wariantu  ṭ̣, por. lẓpn (lṭpn) i  ẓhrm ( ṭ̣hrm) w KTU 1. 24. Zob. też Dietrich - Loretz - Sanmartín (1975:103-108)

[89]Wiadomości były przekazywane przez posłańców za pośrednictwem tabliczek. Zob. KTU 1. 2 i 26.

[90]Por. linia 25.

[91]Por. KTU  1. 4 v 18-19. 34-35.

[92]Modyfikacja zwyczajowego b tk? Możliwy błąd kompozycyjny niedoświadczonego skryby.

[93]Termin ten wiąże się ściśle z osobą Baala. Por. KTU 1. 2 i 37 oraz KTU 1. 1 v 9. 22.

[94] Por. KTU 1. 2 iii 12.

[95]Tradycyjna metafora umierania. Por. KTU 1. 18 iv 24-25; 36-37; KTU 1. 19 ii 38-39; 43-44.

[96]Por. KTU 1. 23 4.

[97]Shifman (1999:475).

[98]Bardzo niepewna rekonstrukcja obu wersetów. Forma t‘tqn pojawia się w korpusie tekstów z Ugarit tylko jeszcze jeden raz (KTU 2. 36 17). Odnośnie linii 13 -  por. KTU 1. 1 v 6.

[99]Modyfikacja tradycyjnej formuły (šd // kmn; por. KTU 1. 1 iii 2 i inne) prawdopodobnie podyktowana odmiennym kontekstem (motyw budowy pałacu).

[100]Hebr. √qrr.

[101]Zbieżność tematyczna i leksykograficzna z egipskim mitem o unicestwieniu ludzkości. Bóg Re uśmierza gniew krwawej Hator, każąc rozlać piwo zabarwione ochrą (ddyt). Bogini bierze je za ludzką krew, a upiwszy się, musi zaniechać dzieła niszczenia. Na uwagę zasługuje podobna charakterystyka postaci Hator i Anat oraz paralelizm sytuacyjny (Smith 1994:204-205).

[102]Rekonstrukcja linii 0-3 na podstawie KTU 1. 1 iii 17-21a.

[103]Centrum kosmosu – serce dwóch otchłani (Smith 1994:225-234).

[104]Ugr. qrš oznacza solidny namiot wsparty na drewnianej więźbie. Smith (1994:188-189).

[105]Rekonstrukcja linii 4-6 na podstawie KTU 1. 6 i 32-38.

[106]KTU 1. 4 iv 58.

[107]Por. KTU 1 . 4 v 55.

[108]Zob. KTU  1. 4 v 26-27.*bšr ttn. Por. idiom ntn ql (KTU 1. 2 iv 6; 1. 10 iii 33; 1. 16 i 13) Shifman (1999:496).

[109]Dosł. „ku polom morza”.

[110]Rekonstrukcja bardzo niepewna. Punkt wyjścia stanowi hipotetyczna obecność tytułu dmrn.  

[111]Rekonstrukcja bardzo niepewna. Por. KTU 1. 4 vi 25-35.

[112]Podobna metafora, ale z użyciem synonimicznego √šbm, pojawia się w KTU 1. 83 5.

[113]Idiom oznaczający śmierć, powszechnie używany w poezji ugaryckiej.

[114]Żona, która mogła urodzić dziedzica, stanowiła o przyszłości króla.

[115]Zrekonstruowana tutaj formuła *šm‘ m‘  pojawia się także w 1. 4 vi 4; 1. 6 vi 23-24; 1. 4 v 59.

[116]Akk. ša’ārum.

[117]Odnośnie linii 17-18, por. 1. 6 vi 23-29.

[118]Lament ten powraca w skargach Baala: 1. 3 iv 46-48, v 38-39, 1. 4 i 9-10 raz iv 50-51.

[119]Podobnej  metafory używa bóg Mot, opisując swoją żądzę władzy (KTU 1. 5 i 14).

[120]Interpretuję √rḥṣ jako odpowiednik hebr. √r‘ṣ „rozbijać, rozszarpywać”. Wymiana ḥ/‘.

[121]Por. KTU 1. 4 vii 43.

[122] Asztar zwraca się w tym miejscu do Jama.

[123]Rekonstrukcja bardzo niepewna –  wyłącznie na podstawie kontekstu, de Moor (1987:38).

[124]Tekst bardzo fragmentaryczny, pewny przekład niemożliwy.

[125]Rekonstrukcja formuły przekleństwa na podstawie KTU 1. 16 vi 54-57.

[126]Rekonstrukcja l.12-13 nawiązuje do l. 32-33.

[127]Por. hebr. ’ēṭ.

[128]Dosł. „parskanie [rozdarć/pęknięć] nosów ich”.

[129]Por. linia 20.

[130]Większość tłumaczy interpretuje ’al jako partykułę przeczącą. Jeśli jednak posłańcy nie składają należytego hołdu, problematycznym staje się czasownik qmm „powstać”. Co więcej, w dalszej części narracji to Baal łamie zasady atakując posłańców. Istoty dramaturgii nie stanowi sugerowana zuchwałość posłańców lecz kontrast pomiędzy dworskim formalizmem a bezradną złością zniewolonego Baala. Por. Wyatt (1998:62-63).

[131]√yqy może posiadać zarówno konotację „posłuszeństwa wobec”, jak i „troski o”.

[132]Hebr. hamullâ.

[133]Por. linia 35a: √‘ny „upokorzyć”.

[134]√yrŧ „udeptywać, miażdżyć”. Frazę pđh wiążę z arab. fađđ „sam, pojedynczy”. Por. van Selms (1970:260).

[135]W tekście hapax legomenon ll. Błąd skryby?

[136]Dosł. „to, co pokrojone, posiekane”. Por. akk. šarāmum.

[137]Idiom oznaczający czuwanie, stróżowanie, w dalszym rozumieniu, podporządkowanie. Smith (1994:288).

[138]√‘ll. Por. BH we‘olalettiy be‘āpār qārenî „i poniżyłem w prochu róg mój”, Hi 16,15.

[139]Odnośnie tabliczek uwierzytelniających słowa legatów, zob. Smith (1994:304).

[140]Akk. argamannu, hebr. ’argāmān. Przenośnie trybut, haracz.

[141]Akk. enēš, hebr. ’nš: „być słabym, wstrząśniętym” użyte w opisie króla Dawida omdlewającego z bólu przy agonii syna (II Sam 12,15).

[142]Rekonstrukcja czasownika na podstawie linii 40.

[143]Dosł. „człowieka wolnego”.

[144]Rekonstrukcja –  van Selms (1970:261).

[145]Por. KTU 1. 23: 10-11.

[146]√lwn +sufiks y. Por. hebr. telunnôt „szemranie” z tego samego rdzenia.

[147]Ugr. √yrw, hebr. √yrh.

[148]Posłańcy odchodzą z taką samą dworską kurtuazją, z jaką przybyli (Elgavish 2000: 73–90). Kolejny argument za pozytywnym odczytem partykuły ’al w poprzednich scenach.

[149]Stan kolumny uniemożliwia jej rekonstrukcję.  

[150]Tekst niezrozumiały,

[151]Hebr. mānôaḥ, meûnāḥ.

[152]Akk. irtu „pierś”, arab. ri’atu „płuco”. Driver (1956:135).

[153]Metafora wykorzystująca przewrotną grę słów; szkarłat (znak godności królewskiej) i robactwo (obraz chaosu) z tego samego rdzenia √tl‘ (notabene, szkarłatny barwnik pozyskuje się z różnych gatunków owadów).

[154]Hebr. šammâ.

[155] √nsy (Gt) „wypróbować, doświadczyć”.

[156]Wyraz poddaństwa –  por. Ps 2,12.

[157]Hebr. šā’ā.

[158]Hebr. me‘ārā.

[159]Por. Hab. 3, 10.

[160]√ṣmd „wiązać, przywiązywać, spajać”. Opis walki przy użyciu tej broni przywodzi na myśl cep bojowy. W tłumaczeniu wykorzystuję staropolską nazwę o etymologii analogicznej do ugaryckiego odpowiednika.

[161]√grš (forma – D jussivum). Por. hebr. yām nigrāš (Iz 57,20).

[162]Arb. √rqṣ „tańczyć, wirować”. Driver (1956:155).

[163]Zwykle tłumaczone jako „orzeł”. Biblijne opisy, które ukazują tego ptaka jako łysego (Mich 1,16) i  żywiącego się padliną (Hi 39, 27-30), poddają w wątpliwość taką interpretację. Równie niejednoznaczne są źródła akadyjskie. H. P. Müller (1995:137-139).

[164]’aymr = ’ay „wszyscy, wszystko” + √mry „wyganiać”.

[165]Hebr. √yqš.

[166]Hebr. √ybš.

[167]Na podstawie linii 6.

[168]Skrócona forma regularnego ’imt.

[169]Podobną konotację żądzy posiada inny rdzeń związany z doświadczeniem  gorąca – zwd. Por. KTU 1. 24 8. 12. Odnośnie rekonstrukcji, por. Driver (1956:83).

[170]Oto główny rywal Baala, przestraszony słowami bogini, staje się pierwszym zwiastunem jego królowania. Struktura sceny przypomina zakończenie sporu z Motem (KTU 1. 6 vi 30-35). W obu przypadkach pojawiają się cztery elementy: a) walka; b) upadek przeciwnika Baala; c) interwencja bogini; d) pokonany wróg Baala ogłasza jego panowanie.

[171]Dobra nowina o królowaniu Baala zostaje powtórzona trzykrotnie. Układ linii 30-37 sugeruje powtarzalną, hymniczną strukturę poetycką, która ułatwia rekonstrukcje uszkodzonego tekstu.

[172]Rekonstrukcja niepewna. Por. KTU  1. 83 8-10.

[173]Ogłosiwszy panowanie Baala, Jam najwyraźniej uchodzi z życiem. W przeciwnym wypadku trudno wytłumaczyć jego obecność w dalszych partiach narracji (por. KTU 1. 4 iii 12-13). 

[174]Tekst poważnie uszkodzony – rekonstrukcja niemożliwa.

Autor: Maciej Münnich
Ostatnia aktualizacja: 21.12.2014, godz. 22:13 - Maciej Münnich