ks. prof. Aleksander Wóycicki 

“ qui veut, peut”
„kto chce, ten może”- życiowa dewiza ks. prof. A. Wóycickiego

 

Historią życia ks. prof. Aleksandra Wóycickiego z pewnością można by obdzielić niejednego człowieka oraz stworzyć scenariusz dla emocjonującego i pouczającego filmu. Kapłan, profesor akademicki, jeden z prekursorów socjologii polskiej, polityk-parlamentarzysta, działacz społeczno-oświatowy, absolwent Sorbony, London School of Economics oraz Katolickiego Uniwersytetu Louvain w Belgii. Pierwszy polski ksiądz z tytułem doktora nauk politycznych i społecznych, jeden ze współorganizatorów i pierwszych profesorów Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, ostatni przedwojenny rektor Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, kawaler Krzyża Komandorskiego Orderu Odrodzenia Polski, Prałat Domowy Jego Świątobliwości Piusa XII.


Ks. Prof. Wóycicki pochodził z rodziny zamożnych gospodarzy mieszkającej w Mistkowie k. Mińska Mazowieckiego (ówczesnego Nowomińska), gdzie przyszedł na świat 5 marca 1878 r. jako jedno sześciorga dzieci Stanisława i Karoliny Wóycickich. Pierwsze kroki w edukacji zawdzięczał matce oraz zatrudnionemu domowemu nauczycielowi. Następne nauki pobierał w dwuklasowej szkole w Mińsku, III Gimnazjum Państwowym w Warszawie po ukończeniu, którego wstąpił do Wyższego Seminarium Metropolitalnego św. Jana Chrzciciela w Warszawie.


W swojej działalności duszpasterskiej ks. Aleksander Wóycicki dał się poznać jako aktywny działacz społeczny, wrażliwy na kwestie robotnicze i problemy najuboższych. Organizuje chóry, prowadzi działalność oświatową, namawia robotników do czytania, zakłada spółdzielnie robotnicze.


Zainteresowanie sprawami najuboższych sprawia, że decyduje się na podjęcie studiów zagranicznych. W 1906 roku rozpoczyna studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu w Paryżu i w Szkole Nauk Politycznych, aby po dwóch latach uzyskać dyplom ukończenia studiów ekonomiczno-społecznych. Następnie studiuje w London School of Economics, a rozprawę doktorską pt. „Klasa robotnicza w wielkim przemyśle Królestwa Polskiego” broni w 1909 roku na Katolickim Uniwersytecie w Louvian w Belgii. Wkrótce po powrocie do kraju zostaje powołany w 1910 r. na stanowisko profesora Cesarskiej Rzymskokatolickiej Akademii Duchownej w Petersburgu (z powodu braku zgody biskupa przenosi się uprzednio do Diecezji Mohylowskiej). W tym okresie wykłada nauki społeczne na Wyższych Kursach Macierzy Polskiej oraz prowadzi dalszą działalność społeczną organizując pomoc dla ofiar I Wojny Światowej.

 

                 

 

Na prośbę ks. Idziego Radziszewskiego przybywa wraz z grupą profesorów do Lublina i pomaga w stworzeniu i organizacji wykładów na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Na KUL-u wykłada historię gospodarczą, etykę społeczny i socjologię – co w pewien sposób czyni go Ojcem Socjologii na naszej uczelni. (Już w 1921 roku ukazuje się nakładem Księgarni Św. Wojciecha monografia społeczna zatytułowana dumnie: ks. dr Aleksander Wóycicki Profesor Socjologii na Uniwersytecie Lubelskim „Chrześcijański Ruch Robotniczy w Polsce”). Inne dzieła z okresu pracy na naszej uczelni: „Demokracyja Chrześcijańska w Polsce : szkic historyczno-społeczny” (1918), „Potęga przykładu” (1921) czy „Robotnik polski w życiu rodzinnem : monografja społeczna” (1922).

 

Na lata pracy naukowej na KUL-u przypada również okres działalności politycznej ks. prof. Wóycickiego. Z okręgu lubelskiego startuje z powodzeniem w wyborach z list Chrześcijańskiej Demokracji a „Głos Lubelski” pisze o nim: ”Jest to kandydat ze wszechmiar pierwszorzędny do sejmu. Jeżeli zważymy, że X. Al. Wóycicki jest doskonałym mówcą, wykłada myśli swe jasno i jest niezmordowany w swej pracy uświadamiającej wśród robotników, - zrozumiemy, że, jako poseł, dla ludności zwłaszcza robotniczej będzie orędownikiem i opiekunem niezawodnym”. W Sejmie zasiada w Komisji Ochrony Pracy zajmuje się sprawami bezrobotnych walcząc dla nich o zasiłki jak również troszczy się o ofiary wypadków pracowniczych. Jest delegowany przez Rząd Rzeczypospolitej na Międzynarodowe Konferencje Pracy w Genewie. Bez względu na pełnione urzędy i funkcje cały czas najważniejszy jest dla niego człowiek.

 

Delegacja polska na VII Posiedzenie Międzynarodowej Konferencji Pracy w Genewie. W środku, szósty od lewej poseł ks. Aleksander Wóycicki (zdj. ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego)

Po zakończeniu pracy naukowej na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim ks. prof. Aleksander Wóycicki obejmował stanowiska profesora Chrześcijańskich Nauk Społecznych na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie i Uniwersytecie Jagiellońskim w latach 1937-1939 pełnił funkcję Rektora wileńskiego uniwersytetu.


Na początku okupacji był więziony na Pawiaku, następnie mieszkał w Warszawie w wybudowanej przez Spółdzielnię Mieszkaniową (którą sam organizował) kamienicy. Nie zaprzestał pracy naukowej, angażował się w pracę duszpasterską.


W 1945 roku zostaje profesorem Katolickiej Nauki Społecznej na Wydziale Teologicznym UW, które pełnił do zwolnienia przez Ministerstwo Oświaty w 1948 r., następnie wykładał socjologię katolicką w Seminarium św. Jana Chrzciciela.


Zmarł po długiej chorobie nowotworowej 2 sierpnia 1954 r. Został pochowany na Powązkach w Warszawie.


Ks. prof. Aleksander Wóycicki to postać nietuzinkowa, nie tylko ze względu na swój wkład naukowy w rozwój socjologii w Polsce – w tym szczególnie za wkład w budowanie w socjologii na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim – za prace badawcze z zakresu socjologii pracy i katolickiej nauki społecznej. Jest przepięknym przykładem wytrwałości w dążeniu do celu, samorealizacji i nieustannego doskonalenia się, sumienności, społecznego oddania prostym ludziom, z których sam pochodził, aż wreszcie jest przykładem pokory, która nie pozwoliła zapomnieć nigdy o drugim potrzebującym człowieku, bez względu na licznie pełnione funkcje i godności.

 

oprac. Radosław Wdowski

na podstawie: 

"Marek Piotr Wójcicki. Drzewo genealogiczne rodziny Wójcickich z Mistowa oraz rodzin spokrewnionych, wojciccy.net"

 

 

 

 

 

Autor: .
Ostatnia aktualizacja: 30.07.2018, godz. 13:48 - Tomasz Peciakowski