Badania naukowe

Główne obszary moich badań obejmują historię współczesnej filozofii amerykańskiej i brytyjskiej, zwłaszcza filozofii procesu, pragmatyzmu i neopragmatyzmu, a także – do pewnego stopnia – filozofii analitycznej. Interesują mnie również zagadnienia związane z nowożytną filozofią brytyjską, zwłaszcza z brytyjskim empiryzmem i szkocką szkołą zdrowego rozsądku. Zajmuję się zagadnieniami z zakresu historii metafizyki, antropologii filozoficznej i filozofii religii w myśli takich filozofów jak A.N. Whitehead, Ch. Hartshorne, J. Dewey, Ch. Peirce, W. James, Ch. Taylor, A. MacIntyre.

 

Uprawiana przeze mnie historia filozofii koncentruje się na myśli poszczególnych filozofów, ujętej od strony ich fundamentalnych wyborów doktrynalnych (nie tylko w zakresie wąsko pojętej filozofii, ale także światopoglądu). Zdecydowanie preferuję historię filozofii, która idzie w głąb, a nie wszerz, tzn. taką, której celem jest życzliwe dla badanych myślicieli odtworzenie najistotniejszych wymiarów ich filozofii i zrozumienie doktrynalnego kontekstu powstawania głoszonych koncepcji. Nie mam zaufania do historii filozofii rozumianej jako sprawozdanie z pochodu różnych „izmów”, który jest niezależny od woli poszczególnych myślicieli czy jako opis rozwoju pewnego punktu wyjścia (słusznego bądź błędnego) w ciągu całych epok. Nie oznacza to ślepoty na wyraźne tendencje, jakie w poszczególnych okresach dziejów filozofii się zaznaczają, ale jedynie odrzucenie deterministycznej wizji rozwoju tej dyscypliny. Inaczej mówiąc, wierzę, że ludzie, także filozofowie, są (lub bywają) wolni w wyborze filozofii, którą uprawiają. Mogą więc kontynuować tradycję, z której się wywodzą, modyfikować ją lub odrzucać. Rzadko jednak nie wnoszą jakiegoś charakterystycznego dla siebie rysu. Odsłonięcie tego rysu wydaje mi się istotne dla badań historycznofilozoficznych.

 

Dużą wagę przywiązuję do tego, aby pojęcia interpretacyjne, które ja i moi studenci stosujemy w badaniach (np. realizm-antyrealizm, monizm-pluralizm, naturalizm-antynaturalizm, relatywizm-absulutyzm) były jasno określone. Uważam, że historycy filozofii popełniają często błąd, zakładając, że są one zrozumiałe same przez się i nie wymagają szerszej eksplikacji. W związku z tym, za integralną część badań historycznofilozoficznych uważam namysł nad znaczeniem stosowanych w nich pojęć interpretacyjnych.

 

Coraz bardziej interesują mnie także zagadnienia związane z metodologią historii filozofii. Podjęcie tych kwestii uważam zresztą za obowiązek, wynikający z tradycji Katedry Historii Filozofii Nowożytnej i Współczesnej, którą kieruję. Jej założyciel, prof. Stefan Swieżawski, był bowiem jednym z niewielu Polaków poruszających obszernie tę tematykę (zwłaszcza w obszernej książce Zagadnienie historii filozofii). Podejmował ją także jego uczeń i następca na Katedrze, prof. Jan Czerkawski.

Autor: Piotr Gutowski
Ostatnia aktualizacja: 22.01.2013, godz. 06:41 - Andrzej Zykubek