W zamyśle Boga Stworzyciela i Odkupiciela – pisze Jana Paweł II w Adhortacji Apostolskiej Familiaris consortio o zadaniach rodziny chrześcijańskiej w świecie współczesnym – „rodzina odkrywa nie tylko swoją »tożsamość«, to czym »jest«, ale również swoje »posłannictwo«, to, co może i powinna »czynić« . Zadania, które z powołania Bożego ma wypełniać w historii, wypływają z samej jej istoty i ukazują jej dynamiczny i egzystencjalny rozwój. Każda rodzina odkrywa i znajduje w sobie samej nie dające się stłumić wezwanie, które jednocześnie określa jej godność i odpowiedzialność: rodzino, »stań się« tym, czym »jesteś«”![1]

To papieskie wołanie nie tarci na aktualności, wręcz przeciwnie: jest odważnym głosem w gąszczu kontrowersji na temat małżeństwa i rodziny we współczesnej cywilizacji, posuniętych wręcz do zmiany definicji małżeństwa. Tożsamość wspólnoty, jaką tworzą kobieta i mężczyzna, mająca swoje źródło w akcie stwórczym Boga, w naturze człowieka i w historii cywilizacji, jaką człowiek dotychczas tworzył, ta tożsamość dziś jest w wielkim kryzysie. Rodzi się potrzeba odkrycia na nowo całej prawdy o rodzinie jako najcenniejszym dobru ludzkości, wyzwolenia rodziny na miarę tego, o którym pisał św. Paweł w Liście do Galatów w odniesieniu do wolności: „ku wolności wyswobodził nas Chrystus” (Ga 5,1) Inspiracją do tych działań może być 20 rocznica ukazania się encykliki Veritatis splendor o niektórych podstawowych problemach nauczania moralnego Kościoła. Podstawowym zagadnieniem tego dokumentu papieskiego jest kwestia relacji między wolnością człowieka a prawem Bożym, a ostatecznie między wolnością a prawdą[2]. Rozerwanie więzi pomiędzy nimi, wzajemne przeciwstawianie jest konsekwencją, przejawem i dopełnieniem innej, jeszcze bardziej niebezpiecznej dychotomii – tej mianowicie, „która oddziela wiarę od moralności”[3]. A zatem relacja wolność-prawda to kwestia fundamentalna dla zrozumienia dziś kryzysu wokół małżeństwa i rodziny, kryzysu wokół takich wartości, jak miłość i życie. Jest to jednocześnie punkt wyjścia w dialogu ze światem, którego celem będzie odbudowanie tożsamości rodziny i jej posłannictwa w świecie współczesnym. Ten dialog musi być częścią nowej ewangelizacji, którą Kościół podejmuje w związku z ogłoszonym przez Papieża Benedykta XVI Rokiem Wiary. W przywołanej encyklice Veritatis splendor, Jan Paweł II pisał: „Podczas gdy nauki humanistyczne, podobnie jak wszystkie nauki doświadczalne, rozwijają empiryczne i statystyczne pojęcie „normalności”, to wiara naucza, że tego rodzaju normalność zawiera w sobie ślady upadku człowieka, jego odejścia od pierwotnego stanu — to znaczy, że jest skażona przez grzech. Tylko wiara chrześcijańska wskazuje człowiekowi drogę powrotu „do początku” (por. Mt 19, 8) — drogę, która często bardzo różni się od drogi normalności empirycznej. W tym sensie nauki humanistyczne, mimo wielkiej wartości wiedzy, którą zgromadziły, nie mogą zostać uznane za najważniejsze wskaźniki norm moralnych. To Ewangelia odsłania pełną prawdę o człowieku i jego życiu moralnym”[4]. Wiara zatem pozwala dotrzeć do tego, co było u kresu dziejów, do zamysłu Boga wobec człowieka: kobiety i mężczyzny. Natomiast ewangelizacja, a dziś „nowa ewangelizacja” (prowadzona z nową gorliwością, nowymi metodami i z zastosowaniem nowych środków wyrazu) ma być propozycją określonej moralności przenikniętej Duchem Chrystusa. Wiara i nowa ewangelizacja z propozycją nowego życia moralnego wpisują się w posłannictwo małżeństwa i  rodziny. Wiara, która rodzi się w rodzinie - kościele domowym, i która jest umacniana i przekazywana kolejnym pokoleniom, ma rodzić wiarę u innych, poszukujących własnej tożsamości i sensu życia. „Nie możemy zapominać, pisze w Liście Apostolskim Porta Fidei Benedykt XVI, że w naszym kontekście kulturowym wielu ludzi, choć nie rozpoznają w sobie daru wiary, szczerze poszukuje ostatecznego sensu i definitywnej prawdy o swym istnieniu i świecie” [5]. To poszukiwanie Papież nazywa „preambułą” wiary, gdyż kieruje ludzi na drogę, która prowadzi do tajemnicy Boga, Jego zamysłu stwórczego wobec człowieka jako kobiety i mężczyzny. Sam ludzki rozum nosi wrodzoną potrzebę tego, „co wartościowe, nieprzemijalne”, tego co stanowi o jego tożsamości i posłannictwie.

Publikacja „Tożsamość i posłannictwo rodziny” wpisuje się w te poszukania współczesnego człowieka. Wskazuje na to już sam jej tytuł, nawiązujący do cytowanego fragmentu z Adhortacji Apostolskiej Familiaris consortio. Wpisuje się także w dialog, jaki ze współczesnym człowiekiem podejmuje wspólnota Kościoła i każda chrześcijańska rodzina. Ponadto, intencją redaktorów publikacji jest pomoc małżonkom i rodzicom w ich posłudze ewangelizacyjnej i katechetycznej wobec dzieci i młodzieży, w odkrywaniu i wiernym wypełnianiu zamysłu Bożego, które „winno dokonywać się razem, we wspólnocie małżeńskiej i rodzinnej, przez samo ludzkie doświadczenie miłości pomiędzy małżonkami, pomiędzy rodzicami i dziećmi, miłości przeżywanej Duchu Chrystusa”[6].

Publikację rozpoczynają artykuły wskazujące na fundamenty wspólnoty, jaką jest rodzina zbudowana na komunii małżeńskiej. Do nich zalicza się prawda jako wartość podstawowa dla kształtowania relacji międzyludzkich, w tym małżeńskich, rodzinnych i społecznych. O znaczeniu prawdy, szukaniu jej i przekraczaniu w jej stronę w obliczu zmieniających się warunków życia, wskazuje artykuł ks. Jarosława Jęczenia, zatytułowany Transcendencja w stronę prawdy podstawą tożsamości rodziny i jej posłannictwa w świecie współczesnym. Tematykę kontynuuje prof. K. Wojaczek w artykule Dynamizm ujmowania małżeństwa w Familiaris consortio. Autor, wskazując jak dynamiczną wspólnotą jest rodzina i jak dynamiczne jest spojrzenie na instytucję małżeństwa, uważa koniecznym powrót do tego, co było „na początku”, do zamysłu Stwórcy wobec kobiety i mężczyzny. Z kolei M. Czachorowski ukazuje niezwykle ważną relację pomiędzy cnotą pietas a istotą małżeństwa w swoim tekście Cnota pietas a istota małżeństwa sięgając tak do etyki klasycznej (Arystoteles, Św. Tomasz), jak i do myślicieli nowożytnych (T. Hobbes, E. Fromm, czy Z. Freud), by ukazać także znaczenie i istotę małżeńskiej przyjaźni. M. Chuchra i J. Gorbaniuk w artykule W trosce o zagubione wartości małżeństwa i rodziny korzystając z dostępnych badań ukazują wartość rodziny w hierarchii wartości współczesnego młodego człowieka i to jak przekłada się ona na rzeczywistość życia.

Kolejne artykuły dotyczą relacji pomiędzy rodziną a społeczeństwem, w którym rodzina żyje i ma się rozwijać, jednocześnie pomagając w rozwoju społecznym. A. Zaborowska analizując zachodzące przemiany społeczne pyta w  artykule Współczesna rodzina – kryzys czy przemiana?, czy są one źródłem kryzysu czy naturalnych zmian dokonujących się w rodzinie. Problematykę zjawiska wykluczenia społecznego, coraz częstszego w naszym kraju, podejmuje ks. bp. A. Czaja w artykule Rodzina – głównym ogniwem walki z przyczynami wykluczenia społecznego. Ks. M. Brzeziński przedstawia natomiast nauczanie Kościoła o roli pracy w życiu człowieka i rodziny w artykule Praca w życiu człowieka i rodziny – wybrane aspekty nauczania Kościoła, ze szczególnym uwzględnieniem wpływu pracy na rozwój człowieka i rodziny, wskazując jednocześnie zagrożenia, jakie mogą płynąć dla wspólnoty i życia rodzinnego ze złego podejścia do pracy. Myśl tę kontynuuje ks. J. Koperek w artykule Rodzina a społeczeństwo. Refleksje wokół Familiaris consortio z perspektywy nauki społecznej Kościoła. Analizuje on takie aspekty nauczania społecznego Kościoła jak prawa i obowiązki rodziny wobec społeczeństwa, relacje między rodziną, pracą i własnością, zależność między pracą a płacą czy wreszcie rozwój gospodarstwa rodzinnego a bezpieczeństwo socjalne rodziny.

Tożsamość rodziny i jej posłannictwo w świecie współczesnym wpisują się w cywilizację życia. Traktują o tym kolejne trzy artykuły. Pierwszy z nich, autorstwa B. Parysiewicz Służba życiu we współczesnej rodzinie. Perspektywy i zagrożenia, przedstawia rodzinę jako fundamentalną wspólnotę służącą życiu. Służba ta wyraża się nade wszystko w otwarciu na płodność, w wielkodusznym przyjęciu i urodzeniu poczętego dziecka i jego wychowaniu, a w sytuacji niepłodności w duchowym rodzicielstwie czy rodzicielstwie zastępczym Autorka wskazuje również na zagrożenia, przed którymi staje rodzina w świecie współczesnym w realizacji zadania służby życiu. Wychodząc natomiast od zjawiska kryzysu rodzicielstwa K. Zielińska-Król w artykule Nowe macierzyństwo i ojcostwo w obliczu odhortacji apostolskiej Familiaris consortio, zwraca uwagę na konieczność nowego spojrzenia na ojcostwo i macierzyństwo w dobie następujących w dzisiejszym społeczeństwie przemian, ukazując ich piękno i wartość w życiu mężczyzny i kobiety. Temat kultury życia podejmuje w swoim artykule Pro-life czy anti-life w współczesnych środkach społecznego przekazu ks. Jarosław Jęczeń. Tytuł wskazuje, iż kulturę tę w dużej mierze kształtują wszechobecne dziś środki społecznego przekazu.

Ostatnie dwa artykuły dotyczą duchowego wymiaru rodziny i służby rodzinie. W pierwszym z nich, zatytułowanym Rola i zadania osób duchownych w duszpasterstwie rodzin, autor ks. M. Brzeziński odwołując się do adhortacji Familiaris consortio Jana Pawła II w szczegółowy sposób przedstawia rolę biskupów, kapłanów oraz osób konsekrowanych, w tym zgromadzeń zakonnych w służbie rodzinie i w aktywnym uczestnictwie w duszpasterstwie rodzin. J. Płońska natomiast w artykule Uczestnictwo w wierze w procesie kształtowania dojrzałej osobowości w rodzinie podejmuje temat znaczenia wychowania religijnego i duchowego w rodzinie, odkrycie rodziny jako miejsca uświęcenia w kształtowaniu dojrzałej osobowości człowieka.

„Tożsamość i posłannictwo rodziny” to kolejna publikacja Instytutu Nauk o Rodzinie i Pracy Socjalnej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, w ramach projektu zatytułowanego Centrum Badań nad Rodziną. Jest odpowiedzią na ciągle aktualne papieskie wołanie sprzed ponad 30 lat w Adhortacji Apostolskiej Familiaris consortio i jednocześnie odpowiedzią na współczesne wołanie Kościoła o nową ewangelizację i wiarę, która działa przez miłość (por. Ga 5, 6), a tym samym staje się nowym kryterium inteligencji i działania, które przemienia całe życie człowieka[7].

[1] Jan Paweł II, Adhortacja Apostolska Familiaris consortio o zadaniach rodziny chrześcijańskiej w świecie współczesnym (22.11.1981), n. 17.

[2] Jan Paweł II, Encyklika Veritatis splendor o niektórych podstawowych problemach nauczania moralnego Kościoła (06.08.1993), n. 84.

[3] Tamże, n. 88.

[4] Tamże, n. 112.

[5] Benedykt XVI, List Apostolski w formie „motu proprio” Porta Fidei ogłaszający Rok Wiary (11.10.2011), n. 10.

[6] Jan Paweł II, Adhortacja Apostolska Familiaris consortio, n. 51.

[7] Por. Benedykt XVI, List Apostolski Porta Fidei, n. 6.