Efektywna działalność w poradni polega przede wszystkim na umiejętnym wykorzystaniu wiedzy merytorycznej oraz doświadczeń zgromadzonych podczas zajęć uniwersyteckich. Istotne jest również zdobycie wiedzy, która wykracza poza program edukacji prawnej. Chodzi tutaj o pewne umiejętności m.in. z zakresu psychologii, rzadko spotykane w ofercie programu studiów prawniczych. Oczywiście istnieją takie przedmioty jak psychologia sądowa, jednakże brak w nich informacji czy wskazówek mających ułatwić odnalezienie się młodego człowieka-studenta udzielającego porady prawnej, w jak dotąd obcej dla niego sytuacji. Właściwie nie ma zajęć wyłącznie na potrzeby konkretnej grupy- w tym wypadku młodych prawników świadczących pomoc prawną. Z pewnością istnieje część osób posiadających niejako wrodzone umiejętności przeprowadzania rozmowy z klientem, potrafiących pokierować rozmowę w odpowiednim kierunku, by obie strony czuły się komfortowo. Są to dosyć trudne zagadnienia, nie tylko dla studenta, gdyż często w rozmowach z klientem( chodzi tu o uzyskanie najistotniejszych informacji) problemy mają również doświadczeni prawnicy - jest to nieuniknione w pracy z innymi ludźmi. Można jednak przygotować młodego człowieka, udzielającego porady prawnej, na pewne nieoczekiwane zdarzenia, z którymi zetknięcie się w przyszłej pracy jest nieuniknione, a ponadto wyjaśnić jak powinna wyglądać właściwa pomoc prawna.

Na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II w dniach 16-17 października 2006 roku przeprowadzono szkolenie dla członków poradni prawnych oraz studentów zrzeszonych w innego rodzaju organizacjach woluntarystycznych, świadczących pomoc prawną osobom niezamożnym na Lubelszczyźnie. Szkolenie zostało zorganizowane przez Ośrodek Doskonalenia Umiejętności Prawniczych KUL (CALS - Center for Advancing Legal Skills) oraz Fundację Instytut na rzecz Państwa Prawa, korzystającą ze wsparcia Komisji Europejskiej, MSWiA i FIO. Przeprowadzili je wykładający na KUL-u prof. Delaine Swenson, dr Tomasz Sieniow oraz zaproszeni przez organizatorów psychologowie. Było to drugie przedsięwzięcie zorganizowane na tak szeroką skalę w 2006 roku. Objęło zarówno studentów prawa KUL, Zamiejscowego Wydziału Nauk Prawnych i Ekonomicznych  KUL z Tomaszowa Lubelskiego, członków poradni prawnej UMCS oraz Stowarzyszenia „Solutio". Dzięki miłej i przyjaznej atmosferze zawiązały się nowe znajomości a także współpraca pomiędzy powyższymi jednostkami. Wszystkich łączył jeden cel: zdobycie praktycznych umiejętności niezbędnych w pracy  prawnika.

Pierwszego dnia plan szkolenia obejmował dyskusję na temat modelu klinicznego, rozmowę z klientem, oraz proces udzielania porady prawnej. Następnego dnia poruszone zostały kwestie psychologicznych aspektów pracy prawnika, rozumowania prawniczego, sporządzania opinii prawnych, etyki prawniczej. Szkolenie zakończyło się podsumowaniem i ewaluacją. Czas spędzony z prowadzącymi minął bardzo szybko i miło. Studenci pełni energii, pomysłów i nieocenionych wskazówek byli chętni do rozpoczęcia pracy i podejmowania inicjatyw. Uczestnicy byli zachwyceni samą ideą szkolenia oraz zadowoleni z przekazanej wiedzy.

Doskonałym sposobem wyjaśnienia procesu udzielenia porady prawnej jest symulacja. Jej istotą polega na wcieleniu się w rolę poszczególnych osób tj. klienta oraz doradzającego prawnika i odegranie na podstawie ustalonego wcześniej scenariusza określonego stanu faktycznego. Taka forma przekazu wiedzy ma na celu zapoznanie studenta z poszczególnymi etapami, procesu udzielania porady prawnej.

Dzięki takim ćwiczeniom student uwrażliwiony zostaje na pewne zachowania drugiej strony, która, albo bywa osobą niezwykle komunikatywną, wie w jakim celu przyszła i czego może oczekiwać, bądź jest osobą niezwykle trudną do nawiązania odpowiedniej komunikacji werbalnej. W takich sytuacjach celowym jest odgrywanie kilku rodzajów symulacji, tak jak to przeprowadził CALS - biorąc jako obiekt późniejszych dyskusji: trudnego klienta oraz niedoświadczonego i nie umiejącego zachować się studenta prawa. Symulacja powinna przygotować na różnego rodzaju sytuacje stresowe. Istotne jest wychwycenie błędów popełnianych w trakcie udzielania porady, ich krytyka, a przede wszystkim wyciągnięcie wniosków. Ważna jest także ocena każdej z odgrywanych scen. Efektem dyskusji było  zaprezentowanie symulacji właściwej a wiec pokazującej prawidłowe udzielenie porady prawnej, wykazanie się umiejętnością opanowania, zadawania właściwych pytań, odporności psychicznej na stresujące sytuacje spowodowane głównie przez trudnego klienta.

Szkolenie przebiegało w bardzo przyjemnej atmosferze, której niezwykłego ducha nadawał profesor Swenson, mający doświadczenie w organizowaniu takich szkoleń nie tylko dla studentów świadczących pomoc prawną, sędziów, pracowników naukowych  z Polski oraz i innych krajów. Profesor Swenson organizował szkolenia m.in. w Chinach, Kazachstanie, Kyrgistanie, Uzbekistanie, Tadżykistanie, Turkmenistanie, Kambodży, Belgii, na Litwie oraz w swoim rodzinnym kraju Stanach Zjednoczonych. 

Duże zainteresowania tego typu szkoleniem dowodzi faktu, iż istnieje ogromna potrzeba doskonalenia umiejętności zawodowych oraz samodoskonalenia się. Dzięki szkoleniom interaktywnym, przeszkolona osoba może poczuć się „bezpieczniej" uzyskawszy cenną wiedzę oraz  potrzebne wskazówki odnośnie taktyki postępowania. Większość studentów rozpoczynających pracę w klinice przyznaje, że samo zapoznanie się z regułami pracy w klinice a więc wiedzą na temat sporządzania opinii, elementami etyki, czy nawet elementami procesu udzielania porady prawnej jest niewystarczająca, by poczuć się pewnie podczas przyjmowania sprawy i udzielania porady prawnej. Samo zapoznanie z elementami pracy w poradni przez opiekuna i asystenta jest niewystarczające. Nie dlatego bynajmniej, że przedstawiane najważniejsze aspekty pracy przyszłego doradzającego prawnika są prezentowane w sposób nieprofesjonalny, bo tak nie jest. Brakuje jednak pewnych INTERAKTYWNYCH metod przekazywania najważniejszych aspektów pracy w poradni - metod, które od lat sprawdzają się w Stanach Zjednoczonych i coraz częściej wykorzystywane są w Polsce. Przykładem takiej inicjatywy jest utworzenie Ośrodka Doskonalenia Umiejętności Prawniczych KUL (CALS) na Wydziale Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji KUL Jana Pawła II. Ośrodek ten koncentruje się na rozwoju takich umiejętności jak: retoryka prawnicza, identyfikowanie problemów prawnych i ich rozwiązywanie, krytyczne myślenie, przygotowywanie i redagowanie pism procesowych, negocjacje, alternatywne sposoby rozwiązywania sporów (mediacja i arbitraż), etyka prawnicza. Ośrodek promuje te istotne umiejętności, organizując wysokiej jakości programy szkoleniowe z wykorzystaniem interaktywnych metod  edukacji dorosłych (burza mózgów, symulacja procesów sądowych, ćwiczenia w małych grupach, odgrywanie ról, wykłady z wykorzystaniem metody sokratejskiej, studia przypadków  i interakcję połączoną z oceną na linii student- profesor).

Członkowie Uniwersyteckiej Poradni Prawnej KUL, mają możliwość korzystania z bogatej oferty szkoleń prezentowanych zarówno przez Ośrodek Doskonalenia Umiejętności Prawniczych oraz Instytut na rzecz Państwa Prawa. Wprawdzie najlepszym sposobem na zapoznanie się z pracą prawnika jest oczywiście praktyka i doświadczenie, jednakże zanim student osobiście pozna praktyczną stronę swojej pracy należy przedstawić mu negatywne i pozytywne aspekty  przyszłego zawodu na etapie szkolenia, niż pozwolić mu na eksperymentowanie swoich umiejętności na potencjalnych „klientach". Niektórych błędów i  niebezpieczeństw można uniknąć chociażby poprzez odgrywanie ról czy symulację. Przy zaangażowaniu odgrywających role (studenta, klienta podczas udzielania porady prawnej, czy osób przedstawionych w stanie faktycznym), pozwalają one stworzyć sytuację identyczną, z jaką możemy zetknąć się podczas pracy w klinice, z tą różnicą, że mamy możliwość występowania w charakterze obu stron, co niezwykle przydaje się w przyszłej pracy. Dlaczego? Przede wszystkim jesteśmy przygotowani na szerokie spectrum zachowań, dzięki czemu wiemy, w jaki sposób odbierać określonego człowieka, stawiać pytania, by nie były sugestywne i dwuznaczne, efektywnie słuchać, nabierać dystansu do sytuacji - co często jest bardzo trudne szczególnie dla początkujących „młodych doradców" - oraz w końcu asertywnie reagować na pewne sytuacje.

Studenci na szkoleniu zapoznali się z poszczególnymi etapami udzielania profesjonalnej porady prawnej, co było podstawą do rozpoczęcia symulacji. Ważne było również zapoznanie się uczestników z podstawowymi zasadami przeprowadzania analizy prawnej (IRAC - Issue: Problem prawny Rule: Norma - podstawa prawna Analysis: Analiza, Conclusion: Konkluzja).Po pierwsze należy pamiętać o poszczególnych etapach:

Problem: Naświetlenie sprawy „Fakty w sprawie decydują o tym, jaki problem prawny należy rozstrzygnąć"

Podstawa prawna : „Określony problem rozwiązuje się w oparciu o obowiązujące przepisy"

Analiza: „Porównaj fakty z elementami normy prawnej, przepisu prawnego, ażeby kształtować analizę".

Konkluzja: „Zajmij stanowisko"

Student uczestnicząc w wykładach uzyskuje pewne informacje, natomiast umiejętne przetworzenie ich i zastosowanie jest możliwe w oparciu o pracę na tzw. kazusach. Umożliwiają one poddanie stanu faktycznego analizie, sprawdzenie prawidłowego zrozumienia przepisów prawnych oraz dokonanie subsumpcji. Wprawdzie każdy aplikujący do kliniki student powinien wykazać się właściwym zrozumieniem przepisu prawnego, oraz dokonać prawidłowej oceny stanu faktycznego, dlatego zastosowanie na szkoleniu ćwiczeń z zakresu analizy prawnej wydaje się niezbędne i niezwykle przydatne. Równie cenne dla każdego studenta okazało się sporządzanie opinii prawnych, jej elementów formalnych. Tworzone były w ramach każdej grupy, w oparciu o zanalizowany wcześniej stan faktyczny i prawny. Studenci byli bardzo zadowoleni z nabytych umiejętności, z profesjonalnego sposobu przekazania wiedzy niezbędnej do pracy przyszłego prawnika.

Na szkolenie  przybyli licznie wszyscy zaproszeni studenci. Już pierwszego dniastudenci przekonali się bardzo szybko do interaktywnych metod proponowanych przez prowadzących szkolenie, stąd efekty były zauważalne natychmiast. Przedsięwzięcie Ośrodka Doskonalenia Umiejętności Prawniczych oraz Instytutu na rzecz Państwa Prawa zostało przeprowadzone profesjonalnie a metody interaktywne angażujące każdego uczestnika okazały się bardzo skuteczne.

Uczestnicy podzieleni byli na małe grupy, w których musieli zająć się analizą stanów faktycznych i zastanawiać się nad rozwiązaniem problemów prawnych. Dyskusje nad osiągniętymi rezultatami z pracy zespołowej zmuszały ich do uzasadniania wypracowanych stanowisk poszczególnych grup. Taki typ szkolenia stanowił dla uczestników nowe i fascynujące wyzwanie.

 Sam fakt, iż  nie miało ono charakteru obowiązkowego, a przybyli na nie wszyscy zaproszeni - świadczy o potrzebie samodoskonalenia się, oraz dowodzi, że istnieje zapotrzebowanie powtarzania tego typu praktyk wykorzystujących tzw. burzę mózgów. Szkolenie to okazało się ciekawe i skuteczne, ze względu na świetną atmosferę panującą na sali, prowadzących oraz samych zainteresowanych przybyłych w celu zgłębiania wiedzy. Przerwy pomiędzy poszczególnymi etapami szkolenia stały się okazją do zawarcia znajomości i nawiązania współpracy pomiędzy poszczególnymi ośrodkami klinicznymi Lubelszczyzny.

Tematyka drugiego dnia dotyczyła szkolenia z zakresu umiejętności psychologicznych oraz etyki prawniczej. W zakresie etyki  miłym zaskoczeniem uczestników było analizowaniu stanów faktycznych i odgrywaniu pewnych sytuacji, nie do końca jasnych etycznie, które następnie poddawane były krytyce i omówieniu przez wszystkie grupy szkoleniowe. Oczywiście na samym początku zagadnień z etyki nastąpiło zapoznanie z fundamentalnymi zasadami oraz obowiązkami prawnika, zarówno względem klienta, innych członków poradni oraz organów, przed którymi staje prawnik, działając w interesie swojego klienta. Nasi studenci zatem mają świadomość, że umawianie się z klientem na symboliczną kawę, przyjmowanie wszelkich dowodów „wdzięczności", pożyczanie pieniędzy jest zabronione i niedopuszczalne - pod rygorem wydalenia z kliniki. Nie można pozwolić by student pracujący w jednostce o charakterze wolontarystycznym łamał reguły odgórnie ustalone.

Szkolenie z zakresu umiejętności psychologicznych zostało przeprowadzone przez Joannę Mazurek i Justynę Milczanowską - specjalistki w tej dziedzinie, które na potrzeby szkolenia przygotowały trening z zakresu komunikacji, uwzględniając najważniejsze elementy jak: metody zadawania pytań oraz efektywne słuchanie. Przekazały  również wiedzą dotyczącą sposobów reagowania na określony typ osobowości. Poruszona została również kwestia samego wyglądu młodego doradcy, a dokładniej obowiązku zachowania pewnej schludności w ubiorze. Oczywiście nie można tutaj mówić o uniformach, jednakże powinien być to strój wzbudzający szacunek i zaufanie, a nie niechęć i odrazę. Nie zabrakło również wspólnych dyskusji nad postawą osoby udzielającej porady prawnej. Najbardziej cenne okazały się jednak wskazówki oraz ćwiczenia w udzielaniu porady prawnej trudnemu klientowi, przyjmowaniu go, w niektórych sytuacjach uspokajania przy jednoczesnym panowaniu nad własnymi emocjami.

Pomocą służyły materiały przygotowane przez naszych szkoleniowców zawierające kazusy, wykresy obrazujących metody komunikowania się z klientem, materiały do analizy przepisów prawnych oraz kazusy do wspólnego rozwiązania, stany faktyczne mające na celu właściwe zrozumienie przepisu prawnego oraz orzecznictwo.

Potrzeba szkoleń występuje we wszystkich  zawodach, nie tylko wśród prawników. Wynika z natury każdego człowieka dążącego do samodoskonalenia się, poznawania nowych sposobów i metod rozwiązywania nieustannie powstających problemów. Zawód prawnika jest o tyle skomplikowany, iż poza merytorycznym przygotowaniem wymagane są również pewne umiejętności natury psychologicznej czy kształtowanie postawy etycznej. Reguły postępowania podczas udzielania porady prawnej przekazywane są przez opiekunów klinik a każdy student ma  obowiązek zapoznawania się z Regulaminem Poradni i literaturą dotyczącą funkcjonowania studenckiego poradnictwa prawnego (m.in. publikacje FUPP). Niestety sama „lektura" to nie wszystko. Jest oczywiście niezwykłą pomocą, jednakże bez poparcia praktyką oraz fachowym przygotowaniem do pracy- np. poprzez udział w profesjonalnie przygotowanych szkoleniach - jest nieefektywna. Metoda szkolenia z zakresu umiejętności prawniczych, jest  wynikiem wieloletnich doświadczeń amerykańskich naukowców i, jak się okazuje, przynosi najlepsze efekty przyswajalności tego, co wynika z teorii.

 Na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II było to kolejne przedsięwzięcie zorganizowane dla studentów  Uniwersyteckiej Poradni Prawnej KUL przez Ośrodek Doskonalenia Umiejętności Prawniczych KUL oraz Instytut na rzecz Państwa Prawa. Członkowie Poradni są niezmiernie wdzięczni za uzyskane w praktyczny sposób umiejętności prawnicze, zaangażowanie oraz za okazaną pomoc w przygotowaniu do trudnej i odpowiedzialnej pracy przy udzielaniu porad prawnych. Dzięki szkoleniom studenci poradni działają sprawniej, efektywniej i bez lęku podejmują nowe wyzwania związane nie tylko z rozwiązywaniem zagadnień prawnych, lecz również ćwiczeniem umiejętności psychologicznych.

        Aleksandra Ignaciuk, Sekretarz Sekcji Administracyjnej UPP KUL