1. Cel powstania i misja Katedry Psychopedagogiki

 

Katedra Psychopedagogiki pełniła od początku funkcję pomocniczą, a jej celem było przybliżanie i dostarczanie studentom i pracownikom Instytutu Pedagogiki tych obszarów wiedzy psychologicznej, które są niezbędne do pracy badawczej kadry naukowej oraz do wykonywania zawodu pedagoga przez absolwentów pedagogiki. Katedra realizuje założenie interdyscyplinarności nauk poprzez integrację wiedzy pedagogicznej i psychologicznej głównie w obszarach: rozwoju procesów psychicznych i  funkcjonowania psychospołecznego człowieka, a także wychowania i nauczania. Wyrazem realizacji tych celów jest prowadzenie zajęć dla studentów pedagogiki z zakresu psychologii ogólnej, rozwoju człowieka, psychologii wychowawczej oraz społecznej, a także współpraca z pozostałymi Katedrami w Instytucie Pedagogiki. W ramach tej ostatniej udzielane są konsultacje indywidualne, pracownicy biorą czynny udział konferencjach i seminariach naukowych organizowanych przez Instytut Pedagogiki. Misja Katedry Psychopedagogiki wyraża się ponadto w realizacji badań z pogranicza psychologii i pedagogiki. Wiedza psychologiczna stanowi inspirację tematów publikacji pracowników Katedry i często związana jest z poszerzaniem, integrowaniem i uzupełnianiem badań pedagogicznych o aspekty psychologiczne.

 

2. Historia Katedry Psychopedagogiki

 

Katedra Psychopedagogiki została erygowana Uchwałą Rady Senatu z dnia 9 stycznia 1993 roku. Kuratorem Katedry została wówczas prof. Maria Braun-Gałkowska. W jej skład od początku wchodzili mgr Barbara Kiereś, dr Tomasz Ożóg, mgr Aldona Król i mgr Anna Lendzion (Król). Drugim kuratorem Katedry był ks. dr hab. Józef Wilk, prof. KUL. Objął tę funkcję uchwałą Rady Wydziału z dnia 23 kwietnia 1998 roku, wówczas pani mgr Barbara Kiereś przeszła do nowo powstałej Katedry Pedagogiki Rodziny. W 1999 roku do Katedry Psychopedagogiki dołączyła mgr Dorota Bis. Po śmierci ks. prof. Józefa Wilka w 2003 roku na kuratora Katedry powołano dr hab. Janinę Kostkiewicz, prof. KUL, która pełniła tę funkcję do września 2004. W 2005 pani dr Dorota Bis przeszła do Katedry Pedagogiki Chrześcijańskiej. Kolejnymi kuratorami Katedry byli: dr hab. Kazimiera Krakowiak, prof. KUL (2004-2009), ks. dr hab. Marian Nowak, prof. KUL (2009-20011), dr hab. Alina Rynio, prof. KUL (2011-2013), dr hab. Lucyna Dziaczkowska, prof. KUL (2013-2014). W 2008 roku dr Tomasz Ożóg podjął decyzję o przejściu do Zakładu Leksykograficznego KUL na stanowisko redaktora haseł z zakresu psychologii i pedagogiki w Encyklopedii Katolickiej, opuszczając tym samym Katedrę Psychopedagogiki. W dniu 1 października 2010 roku została w Katedrze zatrudniona na stanowisku asystenta dr Ewelina Świdrak. W dniu 10 czerwca 2014 roku Uchwałą Rady Wydziału Nauk Społecznych KUL na kierownika Katedry Psychopedagogiki powołano dr hab. Dorotę Kornas-Bielę, prof. KUL, która pełni tę funkcję do chwili obecnej. W 2014 r. w wyniku reorganizacji do pracowników Katedry dołączyła dr Beata Jakimiuk. W 2015 r. z pracy w Katedrze odeszła pani mgr Aldona Król. Objęcie kierownictwa Katedry przez dr hab. D. Kornas-Bielę, prof. KUL wiąże się z prowadzeniem seminarium doktoranckiego „Psychopedagogika rodziny”, wobec czego do składu Katedry dołączyło kilkunastu doktorantów. Od 15 lutego 2018 roku w katedrze Psychopedagogiki została zatrudniona dr Klaudia Martynowska.

Obecny skład osobowy Katedry jest następujący:

Dr hab. Dorota Kornas-Biela, prof. KUL – Kierownik Katedry

Dr Beata Jakimiuk – adiunkt

Dr Ewelina Świdrak – adiunkt

Dr Klaudia Martynowska - asystent

 

3. Działalność naukowo-badawcza i dydaktyczna Katedry

 

Pierwsze lata funkcjonowania Katedry Psychopedagogiki wiązały się z budowaniem struktur organizacyjnych Instytutu Pedagogiki oraz doborem i doskonaleniem warsztatu naukowo-dydaktycznego pracowników Katedry. W latach 1993-1998 Katedra Psychopedagogiki w ścisły sposób współpracowała z innymi sekcjami Wydziału Nauk Społecznych w szczególności z psychologią i socjologią. Działalność dydaktyczna pracowników Katedry związana była w tych latach w pierwszym rzędzie z Instytutem Pedagogiki KUL (wykłady, ćwiczenia i konwersatoria z psychologii i statystyki), a także z Filią Wydziału Nauk Społecznych KUL w Stalowej Woli i Państwową Wyższą Szkołą Zawodową w Białej Podlaskiej. Ponadto pracownicy Katedry prowadzili zajęcia w ramach specjalności nauczycielskich na Wydziale Nauk Humanistycznych oraz na Wydziale Filozofii KUL. Oprócz realizacji zajęć dydaktycznych pracownicy Katedry zajmowali się własną pracą badawczą w ramach przygotowywanych rozpraw doktorskich. W latach 1996-2008 pracownicy Katedry uczestniczyli czynnie w kilkunastu ogólnopolskich i międzynarodowych konferencjach naukowych (m. in. w zjazdach Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego i Polskiego Towarzystwa Psychologicznego).

Do dorobku pracowników Katedry od jej powstania do 2008 roku należy zaliczyć kilkadziesiąt artykułów naukowych oraz redakcję dwóch prac zbiorowych: Nauki społeczne młodzieży, red. T. Ożóg, Lublin 1992; Wychowanie chrześcijańskie a kultura, red. M. Nowak, T. Ożóg, A. Rynio. Lublin 2003. W tym okresie pracownicy zorganizowali dwie konferencje naukowe: „Młodzież w polu widzenia nauk społecznych”, Lublin 1992 (wspólnie z Kołem Naukowym Studentów Pedagogiki KUL) oraz „Wychowanie chrześcijańskie a kultura”, Lublin 1999 (wspólnie z Katedrą Pedagogiki Ogólnej KUL).

W latach 2008-2014 pracownicy Katedry opublikowali kilkadziesiąt artykułów naukowych, czynnie włączali się w inicjatywy Instytutu Pedagogiki, m. in. w organizację i uczestnictwo Międzynarodowej Konferencji Naukowej z okazji Jubileuszu 30-lecia reaktywacji Instytutu Pedagogiki, pt. „Pedagogiczna wielowymiarowość rozwoju. Jednostka - przestrzeń społeczna - instytucja”. Praca badawcza pracowników Katedry skupiła się natomiast wokół indywidualnych tematów, obejmując problematykę altruizmu, przebaczenia, poczucia sensu życia, psychologicznych uwarunkowań procesu przebaczania, wychowania do przebaczenia, psychologii charakteru, wartości i wartościowania w psychologii, psychologii osoby i samowychowania, świadomości wychowawczej rodziców.

Do dorobku Katedry w tym okresie (2008-2014) zaliczyć należy dwie monografie: A. Lendzion, Młodzież a wartości charakterologiczne, Wydawnictwo KUL, Lublin, 2012; E. Świdrak. Świadomość wychowawcza rodziców Lublin 2013 oraz współredakcja trzech publikacji zbiorowych: Religijno-moralny wymiar rozwoju i wychowania, red. A. Rynio, K. Braun, A. Lendzion i D. Opozda, Wydawnictwo KUL, Lublin 2012; Szkoła w integralnym rozwoju ucznia i nauczyciela – stan faktyczny i postulowany, red. R. Skrzyniarz, K. Braun, A. Lendzion, Wydawnictwo KUL, Lublin 2013; Wychowanie integralne w edukacji katolickiej, red. M. Opiela, E. Świdrak, M. Łobacz, Lublin 2014.

            Od czasu objęcia kierownictwem Katedry przez dr hab. Dorotę Kornas-Bielę, prof. KUL w 2014 roku do chwili obecnej działalność Katedry została poszerzona o prowadzenie seminarium doktoranckiego z „Psychopedagogiki rodziny”, w ramach którego otwarto dotychczas 10 przewodów doktorskich oraz wypromowany został doktorat Pani Beaty Wolskiej pt. „Odpowiedzialność społeczna w kreowaniu kultury poszanowania życia poczętego w opinii kobiet w ciąży”.

W czasie kierowania Katedrą przez prof. KUL D. Kornas-Bielę zostały zorganizowane następujące wydarzenia naukowe:  

• Wyjazdowe seminarium metodologiczne dla doktorantów „Metodologiczne aspekty badań w psychopedagogice” Przeorsk 20-22.06.2014 (20 godz. zajęć).
• Spotkanie naukowe nt. „Społeczno-wychowawczy kontekst projektu ‘Radość Życia’ oraz dyskusja o projektach socjalnych i pracy misjonarzy z Markiem Szymańskim, OFM Conv, misjonarzem realizującym projekt inkluzji społecznej (oparty na modelu F. Basaglia) dla osób wykluczonych: chorych psychicznie, upośledzonych umysłowo oraz podeszłych wiekiem w Santo Domingo w Ekwadorze – 10.09.2014.
• Spotkanie naukowe z prof. dr hab. Mariolą Bidzan, dyrektorem Instytutu Psychologii Uniwersytetu Gdańskiego, październik 2014.
• Sesja naukowa „Prawe sumienie w zawodach zaufania publicznego” 15 grudnia 2014.
• Sesja naukowa nt: „Zagrożenia i szanse dla „dzieci ulicy” 15.04.2015 we współpracy z Katedrą Pedagogiki Opiekuńczej IP KUL.
• Ogólnopolska Konferencja Naukowa „Kotwice Kariery – kompleksowe wspieranie uczniów zdolnych w rozwijaniu ich potencjału” 17 czerwca 2015 we współpracy z Lechaa Consulting Spółka z o.o.
• Współorganizacja z dr hab. E. Domagała-Zyśk z cyklu „Dobre warsztaty” warsztatu „Wzmocnić głos niemocnych - kształtowanie i wykorzystywanie standardów jakości życia w domach o charakterze rodzinnym dla dorosłych osób z niepełnosprawnością intelektualną” Prowadzący: Michał Talar, asystent osób z niepełnosprawnością intelektualną w fundacji L’Arche Lublin, KUL, Katedra Pedagogiki Specjalnej i Katedra Psychopedagogiki, 18.- 19.01 2016. ”
• I Seminarium Psychopedagogiczne:„Konsekwencje przemocy i zaniedbania w rodzinie, którego gościem specjalnym była  dr Wiesława Stefan – terapeutka, pedagog, pracownik Specjalistycznej Poradni Rodzinnej i wykładowca akademicki we Wrocławiu.
• Wspólny udział pracowników Katedry (prof. Doroty Kornas-Bieli, dr Anny Lendzion oraz dr Eweliny Świdrak) w Międzynarodowej Konferencji Naukowej „Social Exclusion and Social Participation in Contemporary Europe”, która miała miejsce w Vytautas Magnus University, Kowno na Litwie w dniu 21 listopada 2014.

            W ramach działalności naukowej Katedry Psychopedagogiki od 2014 roku do chwili obecnej opublikowano następujące pozycje książkowe:

• Kornas-Biela, (2014). (red.). Ojcostwo dzisiaj. Lublin, Fundacja Cyryla i Metodego–Inicjatywa Tato.Net.;
• Opozda D, s. M. Loyola-Opiela, D. Bis, E. Świdrak (red.) Rodzina miejscem integralnego rozwoju i wychowania EPISTEME, Lublin 2015.
• Świdrak E., Rodzicielstwo w retrospekcji osób starszych, Wydawnictwo KUL, Lublin 2016.
• Świdrak E. Sokolowska M, Przeciwko Goliatowi - poradnik dla osób doświadczających przemocy. KUL, Lublin 2018

Kolejne publikacje książkowe są przygotowaniu wydawniczym:

• Kornas-Biela D., Psychomedyczne aspekty diagnostyki prenatalnej, Wydawnictwo KUL, Lublin, 2019.
• Kornas-Biela D., Psychopedagogiczne aspekty diagnostyki prenatalnej, Wydawnictwo KUL, Lublin, 2019.

Obecnie kierunki badań i plany badawcze pracowników Katedry skupiają się wokół indywidualnych tematów badawczych:

• Zainteresowania naukowe dr hab. prof. KUL D. Kornas-Bieli obejmują zagadnienia:1. psychologii i pedagogiki osób niepełnosprawnych (personalistyczne podejście do niepełnosprawności, pedagogia J. Vanier, sens cierpienia, duchowość w życiu osób z niepełnosprawnością, integralny rozwój płciowości, radzenie sobie ze stresem niepełnosprawności, zwłaszcza rodziny); 2. psychologii i pedagogiki prenatalnej oraz prokreacji, problemów rodziny w sytuacjach trudnych, ze szczególnym uwzględnieniem diagnostyki prenatalnej i urodzenia dziecka z wadą lub chorobą wrodzoną, styk zagadnień prokreacji i duchowości. 3. inteligencji moralnej jako kompetencji koniecznej, m.in. w wykonywaniu zawodu oraz w osiąganiu sukcesów w pracy oraz sukcesu firm. Tematy podejmowanych na bieżąco prac są odpowiedzią na zapotrzebowanie społeczne wynikające z aktualnej sytuacji w kraju, toczonych dyskusji, prac określonych środowisk, np. ministerstwa, instytucji państwowych lub organizacji pozarządowych, Kościoła.
• Badania dr Beaty Jakimiuk skupiają się wokół zagadnień z obszaru pedagogiki pracy, andragogiki i pedeutologii, w tym dotyczących uwarunkowań rozwoju zawodowego, kariery zawodowej i całożyciowej, jej własności, czynników i przebiegu, aksjologicznych aspektów kariery, a także badania dotyczące pedagogicznych uwarunkowań sukcesów zawodowych, profesjonalizmu, rozwijania kompetencji osobistych i zawodowych, problemów związanych z przygotowaniem do pracy i funkcjonowaniem na rynku pracy w kontekście uczenia się przez całe życie, kształcenia dorosłych, edukacyjnych oddziaływań środowiska pracy oraz badania dotyczące czynników satysfakcji zawodowej nauczycieli, relacji interpersonalnych w miejscu pracy oraz zagadnień związanych z humanizacją pracy. Dr Beata Jakimiuk będzie kontynuować badania w obszarze pedagogiki pracy, andragogiki i pedeutologii, dotyczące szeroko rozumianych uwarunkowań kariery zawodowej, w tym wspomagania rozwoju kariery, problemów związanych z jej realizacją, profesjonalizacji, aksjologicznych aspektów kariery, relacji interpersonalnych w miejscu pracy, a także zagadnień związanych z humanizacją pracy. W ramach współpracy międzynarodowej planowane są badania dotyczące edukacyjnych potrzeb osób dorosłych prowadzone wspólnie z prof. Larysą Lukianovą (Narodowa Akademia Nauk Pedagogicznych Ukrainy) w Polsce i na Ukrainie. Planowane są również międzynarodowe badania dotyczące zagadnień andragogicznych prowadzone w ramach współpracy naukowej w ESREA, w których między innymi weźmie udział dr Philipp Assinger (Karl-Franzens-Universität Graz, Austria).
• Zainteresowania naukowe dr Eweliny Świdrak dotyczą możliwości, ograniczeń i zaburzeń rozwoju człowieka w różnych fazach życia, problemy wychowania w różnych fazach życia człowieka, wybranych aspektów rodzicielstwa. Dalsze kierunki badań dr Eweliny Świdrak obejmować będą problematykę wychowania małego dziecka w wieku 0-3, a w szczególności zmian zachodzących w teorii i praktyce wychowawczej tego okresu rozwojowego na przestrzeni ostatnich 200 lat, wkładu psychologii do rozwoju myśli o wychowaniu dziecka w tym wieku, aktualnych problemów wychowania dzieci w tym wieku, wielowymiarowości definiowania pojęcia wychowania małych dzieci i wynikających z tego konsekwencji dla praktyki wychowawczej, a także relacji psychologii rozwoju dziecka do teorii i praktyki wychowania.

 

4. Współpraca międzynarodowa i krajowa

 

            Zarówno działalność dydaktyczna jak i badawcza Katedry Psychopedagogiki jest rozwijana i poszerzana w ramach współpracy krajowej i międzynarodowej z ośrodkami naukowymi i instytucjami oraz organizacjami pozarządowymi. Na uwagę zasługują indywidualne działania pracowników Katedry w tym zakresie (od 2014 r.):

Dr hab. D. Kornas-Biela, prof. KUL była promotorem rozprawy doktorskiej B. Wolskiej „Odpowiedzialność społeczna w kreowaniu kultury poszanowania życia poczętego w opinii kobiet w ciąży” realizowanego w ramach Międzywydziałowych Interdyscyplinarnych Studiów Doktoranckich „Odpowiedzialność społeczna w innowacyjnej gospodarce”, prowadzonych w ramach projektu „Najlepsze praktyki” w strategicznej transformacji KUL” współfinansowanego przez Europejski Fundusz Społeczny Unii Europejskiej (obrona odbyła się 10.05.2016r.). Była również wykonawcą tematu Prenatálna vzťahová väzba v dimenzionálnej perspektíve w ramach grantu: Integrálna psychologická antropológia:  obraz o človeku a vzťahová väzba v dimenzionálnej perspektíve, którego kierownikiem była: prof. doc. Dr hab. Eva Naništová, z Trnnavska Univerzita v Trnavie (Słowacja). Efektem uczestnictwa był m. in. opublikowany rozdział pt. Prenatálna etnopsychológia ako prúd prenatálnej psychológie w książce E. Naništová (Ed.), Dimenzionálna perspektíva v psychológii. Bratislava, 2014, SILOE. Kolejny rozdział Affirmation of life or eugenic abortion after an unfavourable prenatal diagnosis w książce pod red. E. Nanistovej jest w druku. Będąc kierownikiem Katedry Psychopedagogiki Pani Profesor dwukrotnie uczestniczyła w wyjazdach zagranicznych w celu prowadzenia zajęć dydaktycznych w ramach programu ERASMUS+. W maju 2015 roku prowadziła wykłady w Universidad De Deusto, Faculty of Psychology and Education Bilbao w Hiszpanii, a w kwietniu 2016 roku  prowadziła zajęcia w Katholishe Hochschule, NRW, Münster, Niemcy. Efektem ostatniego wyjazdu było rozpoczęcie prac nad wspólnym projektem badań dotyczących okresu starości u osób z niepełnosprawnością intelektualną z prof. dr Friedrich Dieckmannem, dyrektorem Center for Participation Research, KatHO NRW. Dr hab. Dorota Kornas-Biela, prof. KUL w okresie wrzesień-listopad 2015 realizowała również zagraniczny staż naukowy w Hochschule der Bundesagentur für Arbeit, Mannheim, Deutschland, w ramach Best Practices in Strategic Transformation of the CUL (Temat projektu „Moral intelligence as moderator of work competencies and social integration of people with disability”). Przygotowywała również projekt wspólnych badań nt. „Entwicklung eines Diagnose-Systems zur Förderung der beruflichen Integration von Migranten und Flüchtlingen“ z prof. Bernd Joachim Ertelt,  prof. Michael Scharpf, prof. Andreas Frey. Wynikiem tej współpracy są referety na konferencjach oraz publikacje. Efektem współpracy z Институт Теологии Имени Святых Мефодия И Кирилла» БгУ, Минск w i uczestnictwa z referatem w XIX Международныe Кирилло-Мефодиевскиe Чтения „Жизнь человека – дар Божий. Биоэтические проблемы современности в свете христианского вероучения”, Государственное учреждение образования «Институт Теологии Имени Святых Мефодия И Кирилла», Минск, 22-24.05.2013 jest publikacja Дорота Корнас-Беля, Жизньдорождения: медико-социальныепроблемы. W: Жизньчеловека – дар Божий. Биоэтическиепроблемы современностивсветехристианского вероучения. Сборник докладов XIX Международных Кирилло-Мефодиевских чтений (24 мая 2013 г.)/ редактор-составитель М.А. Можейко. Минск: Ковчег, 2014, s. 59-68. Ponadto prof. KUL Dorota Kornas-Biela współpracuje z International Society for Pre- and Perinatal Psychology and Medicine jako członek Komitetu Naukowego ISPPPM.

Dr hab. D. Kornas-Biela współpracuje z wieloma ośrodkami naukowymi w Polsce, z organizacjami pozarządowymi (np. Inicjatywa Tato-Net, Związek Dużych Rodzin 3Plus), instytucjami państwowymi (np. Ministerstwo Zdrowia, MEN) i kościelnymi (np. Krajowa Rada ds. Duszpasterstwa Kobiet). 

Dr Beata Jakimiuk, pracując w Katedrze Psychopedagogiki, była stypendystką programów Erasmus+, w ramach których odbyła staże zagraniczne, prowadząc zajęcia dydaktyczne w 2014 r. w Universidad de Sevilla (Hiszpania) oraz w Libera Università Maria Ss Assunta (Rzym, Włochy). Dr Beata Jakimiuk nawiązała współpracę naukowo-badawczą z naukowcami zagranicznymi. Należą do nich: dr Miguel Ángel Ballesteros (Universidad de Sevilla) oraz prof. Лариса Лук'янова (Інститут педагогічної освіти і освіти дорослих НАПН Ураїни). Dr Jakimiuk współpracuje również z naukowcami zagranicznymi w ramach andragogicznego towarzystwa naukowego ESREA ((Europian Society for Research on the Education of Adults).

Dr Beata Jakimiuk nawiązała współpracę z krajowymi ośrodkami naukowymi. Są wśród nich: Wydział Pedagogiki i Psychologii UMCS (Zakład Andragogiki), Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy (Katedra Pedagogiki Pracy i Andragogiki), Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie (Zakład Doradztwa Zawodowego), Instytut Technologii Eksploatacji, Państwowy Instytut Badawczy w Radomiu (Ośrodek Pedagogiki Pracy Innowacyjnej Gospodarki), Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie (Katedra Pedagogiki Społecznej i Pedagogiki Pracy).

Dr Beata Jakimiuk nawiązała też współpracę z Wojewódzkim Urzędem Pracy, w ramach której podpisano porozumienie między KUL i WUP, dotyczące prowadzenia wspólnych działań oraz odbywania praktyk zawodowych przez studentów pedagogiki KUL.