PRZEGLĄD PRAWNO-EKONOMICZNY

Nr 23 (2/2013) kwiecień – maj – czerwiec 2013

pobierz pdf 

 

 

SPIS TREŚCI

  

Artykuły

 

Artur Lis - Studies on the legal culture of the 13th and 14th century - the Book of Elbląg and the Book of Henryków. . .5

 

Źródłem poznania dawnego prawa Pol­ski piastowskiej jest „Księga Henrykowska” i „Księga Elbląska”. Pierwsza z nich zachowa­ła się jako dzieło podzielone na dwie księgi oraz dodatek, będący najstarszym katalogiem biskupów wrocławskich. Księga pierwsza spi­sana została około 1269-1273, przez trzeciego z kolei opata klasztoru w Henrykowie – Piotra; zaś księga II której autorem był również za­konnik została doprowadzona do końca 1310 roku. „Księga Henrykowska” nie jest spisem prawa lecz daje opis jego funkcjonowania, oprócz dokładnego przedstawienia rozwoju majątku klasztornego, przekazuje informacje o ówczesnym prawie do ziemi poszczególnych grup jej dzierżycieli. Dzieło to jest źródłem wia­domości o tzw. prawie bliższości oraz pozwa­la wyjaśnić różnice pomiędzy patrimonium a ziemią uzyskaną drogą kupna czy nadania. Źródła na jakich oparł się opat Piotr, jak i jego kontynuator w księdze II, to informacje pocho­dzące z autopsji, od naocznych świadków lub osób dobrze poinformowanych (np. notariusz Konrad, rezydent klasztorny - chłop Kwiecik). Ważnym rodzajem źródeł wykorzystanych przez autora są dokumenty znajdujące się w klasztornym archiwum. „Księga Elbląska” – „Najstarszy Zwód Pra­wa Polskiego” jest spisem prywatnym doko­nanym przez nieznanego pisarza, w języku niemieckim na potrzeby zakonu krzyżackiego, pod którego władzą mieszkała ludność pol­ska. Zasada osobowości prawa przestrzegana przez krzyżacki wymiar sprawiedliwości gwa­rantowała Polakom stosowanie w praktyce własnego prawa zwyczajowego. Zwód prawa powstał najpewniej około 1253-1320 roku. Najnowsze wydanie źródła z 1995 roku Józefa Matuszewskiego i Jacka Matuszewskiego opar­te jest na fotokopii fragmentu manuskryptu Holczwesschera. „Najstarszy Zwód Prawa Polskiego” składa się z 29 nienumerowanych artykułów. Pierwsze artykuły przedstawiają organizację sądową (art. 1-3) postępowanie sądowe (art. 4-6), prawo karne (art. 7-20, 26-27), prawo spadkowe (art. 21-22), sądy boże „ordalia” (art. 23-25), problemy związane ze zbiegostwem chłopów (art. 28), ciężary feu­dalne chłopa (art. 29).

 

 

Maciej Kawecki - The processing of personal data by law offices after the new EU regulation on the protection of personal data has become effective. . . 13

 

W literaturze przedmiotu, coraz częściej podkreśla się, ogólne dążenie Unii do unifikacji prawa. Wyrazem takiej działalności, jest coraz częstsze wykorzystywanie przez ustawodawcę unijnego dyrektywy, jako środka do realizacji celu jakim jest unifikacja, a nie tylko harmoni­zacja prawa. Z sytuacją taką mamy do czynie­nia w sektorze danych osobowych, gdzie nowe rozporządzenie unijne ma zastąpić dotychczas obowiązującą dyrektywę 95/46 w sprawie ochrony danych osobowych. Celem artykułu, jest skupienie się nie tyle na analizie nowych rozwiązań prawnych zawartych w projekcie rozporządzenia, co na wskazaniu jego wpływu na byt prawny innych źródeł prawa, oraz wyni­kających z tego konsekwencji dla przetwarza­nia danych osobowych w kancelariach praw­nych. Szczególnego znaczenia nabiera w tym kontekście brak w rozporządzeniu, przepisu odpowiadającego art. 5 obowiązującej dziś ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. o ochronie danych osobowych. Powołany przepis przez większość przedstawicieli doktryny inter­pretowany jest, jako stanowiący podstawę wyłączenia uprawnień kontrolnych GIODO względem danych osobowych przetwarzanych w kancelariach prawnych, objętych tajemnicą zawodową. Taka kontrola oraz nadzór, niero­zerwalnie wiąże się bowiem z koniecznością udostępnienia GIODO danych osobowych, któ­re to udostępnienie jest chronione tajemnicą zawodową, stanowiącą ochronę dalej idącą, niż wynikającą z powołanej ustawy. Autor powo­łując się na orzecznictwo ETS, oraz dokonując wykładni przepisów nowego rozporządzenia, wykazuje, że z chwilą wejścia w życie nowego rozporządzenia, dojdzie do objęcie zakresem kontroli GIODO również przetwarzanych przez kancelarie prawne danych, objętych tajemnicą zawodową. Zagadnienie jest niezwykle donio­słe z praktycznego punktu widzenia, w szcze­gólności przy uwzględnieniu szerokiego za­kresu instrumentów kontrolnych przyznanych GIODO przepisami rozporządzenia. Wartym podkreślenia jest również fakt, że do dnia dzi­siejszego organ, potwierdzając niejako poglą­dy doktrynalne w tym zakresie, faktycznie nie zdecydował się na objęcie zakresem swoich kontroli kancelarii prawnych.

 

Sławomir Zwolak - Policja budowlana w ujęciu historycznym. . . 22

 

W artykule zaprezentowano jedną z do­niosłych funkcji jaką spełnia administracja publiczna w społeczeństwie. Dla pełnego przedstawienia tematu, omówiono rodowód pojęcia policji, utożsamianego początkowo z ustrojem państwa i jej ewolucję w kierunku policji administracyjnej zwalczającej wszel­kie niebezpieczeństwa zagrażających publicz­ności. Następnie wyodrębnienie z niej policji budowlanej rozumianej w sensie przedmio­towym, aż do czasów współczesnych. Instytucja policji budowlanej, powsta­ła w ciągu XIX wieku jako niezależna służ­ba, funkcjonująca od początku na terenach niemieckojęzycznych. Podstawowym celem policji budowanej było zapewnienie bezpie­czeństwa i ogólnego ładu w budownictwie. Dla zrealizowania tych zamierzeń, policja budowlana działała w oparciu o przepisy policyjno-budowlane określające nakazy i zakazy adresowane do ówczesnych inwe­storów i użytkowników obiektów budowla­nych. Działalność policji odegrała znaczącą rolę w późniejszym ustawodawstwie, będąc czynnikiem wpływającym na treść pierwszej polskiej ustawy z prawa budowlanego, przy­czyniając się do rozwoju idei nadzoru budow­lanego.

 

 

Maciej Kawecki, Karol Kozieł - Closed-circuit television and personal data protection – selected problems. . . 34

 

Diana Łasocha - Cywilno-prawna ochrona uczuć religijnych. . . 39

 

Uczucia religijne należą do katalogu dóbr osobistych. O dobrach osobistych mówi arty­kuł 23 kodeksu cywilnego. W artykule omó­wione zostało pojęcie dóbr osobistych, kate­gorie jakimi należy się kierować przy badaniu czy doszło do naruszenia dóbr osobistych. Zasygnalizowana została również kwestia odpowiedzialności za naruszenie dóbr oso­bistych.

 

 

Damian Gil - Udział Rzecznika Praw Dziecka w postępowaniu kasacyjnym. . .49

 

Udział Rzecznika Praw Dziecka w postępo­waniu kasacyjnym wiąże się ściśle z narusze­niem praw dziecka. Ta nowa regulacja kodeksu postępowania karnego zasługuje na zauważe­nie. Pozycja ustrojowa Rzecznika Praw Dziecka i jego ograniczona rola w postępowaniu kar­nym zostały omówione w związku z trudnym położeniem małoletniego pokrzywdzonego przestępstwem. Wykładnia dodanego przepisu niestety budzi poważne zastrzeżenia.

 

 

Agata Jakieła - Wpływ separacji na sytuację rodzinną i społeczną małżonków. . .58

 

Wpływ separacji na sytuację rodzinną i społeczną małżonków to artykuł, w którym podejmuje się kwestie związane z relacjami, jakie powstają miedzy małżonkami na skutek zaistnienia między nimi separacji. Separacja nie rodzi identycznych kon­sekwencji jak orzeczenie rozwodu. Jest to związane przede wszystkich z rozpadem pożycia małżeńskiego, który odmiennie od rozwodu posiada cechę zupełności, na­tomiast nie posiada cechy trwałości. Dla­tego też małżonkowie winni służyć sobie wzajemną pomocą i wsparciem zwłaszcza w obszarze rodziny, którą wspólnie zało­żyli. W artykule również poruszona została materia związana z zasadą wierności mał­żeńskiej. Drugie zagadnienie związane z separacją małżeńską dotyczy jej wpływu na wspólne dzieci. Wpływ separacji rodziców na dziec­ko został ukazany przez kryterium wieku dziecka. W zależności od wieku dziecka, jego spojrzenie na rozłączenie rodziców przybiera odmienną postać.

 

 

Artur Lis - Małżeństwo i rodzina w Polsce piastowskiej – analiza historyczno prawna…68

 

Charakter rodziny w średniowiecznej Polsce był zróżnicowany w zależności od gru­py społecznej, stopnia zamożności, sytuacji własnościowej, tradycji, regionu oraz wielu innych czynników. Najważniejszymi funkcja­mi rodziny były: prokreacyjna, gospodarcza, wychowawcza, kulturalna i zabezpieczają­ca. Należy podkreślić, iż potrzeby człowieka w okresie średniowiecza były realizowane głównie w rodzinie. Stanowiła ona oparcie dla poszczególnych jej członków i zapewniała bezpieczeństwo.

 

 

Anna Pyka - Zewnętrzne formy finansowania działalności operacyjnej oraz inwestycji w małych i średnich przedsiębiorstwach w okresie kryzysu gospodarczego. . . 84

 

Małe i średnie przedsiębiorstwa, które uznaje się jako te, które w głównej mierze decydują o aktywności gospodarczej, wciąż napotykają na liczne bariery w prowadze­niu działalności. Do głównych barier zalicza się problemy z utrzymywaniem płynności finansowej oraz problemy z pozyskiwaniem zewnętrznych źródeł finansowania inwesty­cji. Celem artykułu jest wskazanie instrumen­tów, które MŚP wykorzystują w finansowaniu działalności operacyjnej i inwestycyjnej, ze szczególnym uwzględnieniem warunków ograniczonego dostępu do kapitału, tj. kryzy­su gospodarczego.

 

RECENZJE

 

Artur Lis - Recenzja: Ewolucja prawa polskiego w dobie globalizacji, red. Dominik Tyrawa . . .94

 

Artur Lis - Recenzja: Kenneth Pennington, Władca i prawo (1200-1600). Suwerenność monarchy a prawa poddanych w zachodnioeuropejskiej tradycji prawnej, przekład Anna Pysiak, redakcja naukowa Jerzy Pysiak. . .98

 

Artur Lis - Czasopismo Prawno-Historyczne” tom 65 (2013), zeszyt 2. Bibliografia zawartości za lata 1948-2013 . . .101

 

SPRAWOZDANIA

 

Filip Ciepły - Międzynarodowa konferencja naukowa Intellectual Foundations and Legal Means for the Protection of Human Life in the Pre-Natal Phase: Comparative Perspective. . .103