EN: Identity without Diversification according to the Mystical Concept of Meister Eckhart
Źródło/source:	Roczniki Filozoficzne, 63(2015), nr 2
Strony/pages:	69-84

 

DOI 10.18290/rf.2015.63.2-6

 

Streszczenie

Mistrz Eckhart, postać niejednokrotnie bardzo kontrowersyjna, cieszy się ogromnym zainteresowaniem zarówno wśród teologów, filozofów, a przede wszystkim mistyków. Głównym powodem tej uwagi jest jego koncepcja dotycząca zjednoczenia mistycznego, która opiera się głównie na zagadnieniu iskierki duszy oraz niższej części duszy, która staje się wręcz tożsama z Bogiem. Według Eckharta z jednej strony jesteśmy zrodzeni, natomiast z drugiej strony nie jesteśmy, ponieważ powinniśmy oczekiwać zrodzenia w niższej części duszy. „Narodzenie Boga w duszy” – tak Mistrz Eckhart określa zjednoczenie mistyczne, które należałoby, według niego, umieścić w swoistych kategoriach przebóstwienia. Źródłem zaś całej idei przebóstwienia jest nic innego, jak silne podobieństwo między Bogiem i człowiekiem, a dokładnie jego duszą. Nietrudno odnaleźć tu liczne podobieństwa, które z łatwością można dostrzec miedzy myślą Eckharta i myślą neoplatoników pogańskich – Plotyna czy Proklosa. Istnieje wiele przesłanek, że Mistrz Eckhart próbuje połączyć idealistyczną filozofię neoplatońską z czysto racjonalną filozofią Tomasza z Akwinu, jednak aspekty Akwinaty są w myśli Mistrza Eckharta niemal niezauważalne. Wydaje się, że liczne trudności związane z interpretacją jego poglądów wynikają z ewidentnego braku podstaw metafizyki w jego dziełach. Jest to nieco dziwne, biorąc pod uwagę fakt, że Mistrz Eckhart doskonale znał poglądy Tomasza z Akwinu, który w sposób jednoznaczny wypracował koncepcję bytu. Proces zjednoczenia jest w myśli Eckharta przedstawiony w kontekście poznawania. Intelekt stanowi tę władzę w bycie ludzkim, dzięki której może on pozostawać w nieustannym związku z Bogiem, co pozwala mu na wznoszenie się. Droga do zjednoczenia z Bogiem zawsze zatem będzie drogą ku Najwyższemu Intelektowi poprzez doskonalenie intelektu w sobie samym. Jest to jednak proces, który wymaga swoistego wyjścia z siebie samego. Wyjście to polega na swego rodzaju dążeniu do jak największej prostoty, co polega na odrzuceniu wszelkiej różnorodności oraz inności. Pojawia się zatem ubóstwo rozumiane w sposób zupełnie paradoksalny, ponieważ w konsekwencji zjednoczenia z Bogiem jawi się ono jako największe bogactwo. Warto jednocześnie pamiętać, że ów mistyczny kontakt z Bogiem nie jest czymś zupełnie zewnętrznym dla człowieka. Otóż zjednoczenie mistyczne nie polega na wznoszeniu się duszy do Boga, lecz na ujawnieniu Boga w niższej części duszy, wyższa bowiem część duszy, czyli iskierka duszy, już jest tożsama z Bogiem. Narodziny Boga to uczestnictwo niższej części duszy w szczęściu iskierki duszy. Eckhart wyraźnie wskazuje, że są to narodziny Syna w duszy, które jednak nie oddala duszy od Ojca. Jest to nadal ten sam rodzaj jedności. Zostaje wręcz zniesiona wszelka jednostkowość człowieka, zaciera się jego tożsamość. Ta ontologiczna jedność z samym Bogiem jest jednocześnie jednością z dobrem w najwyższym wymiarze, dlatego też zacierają się wszelkie dylematy moralne, które rozstrzygają się dzięki zupełnej jedności, w której tożsamość bytu ludzkiego z Bogiem nie ma żadnego zróżnicowania.

 

Summary

Meister Eckhart, a figure often very controversial, enjoys the interests of theologians, philosophers and mainly mystics. The main reason for this interest is his concept of a mystical union based mainly on the issue of the spark of the soul and the lower part of the soul which becomes almost the same as God. According to Eckhart, on the one hand, we are born and on the other, we are not, as we are supposed to expect to be born in the lower part of the soul. “The birth of God in the soul”- this is how Meister Eckhart describes the mystical union which, according to him, should be placed in the category of theosis (divinisation). The source of the theosis is nothing else but a strong resemblance between God and the human-specifically his soul. It is not hard to find numerous similarities between the concept of Eckhart and pagan Neoplatonist concepts of Plotinus or Proclus. There are many promises which state that Meister Eckhart is trying to combine the idealist Neoplatonist philosophy and the entirely rational philosophy of Thomas Aquinas, however, the aspects of Aquino are almost unnoticeable in the Meister Eckhart’s ideas. It seems that numerous difficulties connected to the interpretation of his views are a result of an evident lack of metaphysics in his work. It is a little bit odd taking into account that the Meister Eckhart knew vews of Thomas Aquinas who developed the unambiguous concept of “being”. The process of unification is shown by Eckhart in the context of knowing. It is the intellect that is the power of the human being that enables him to remain in a ceaseless union with God and by that - to rise. That is why the road to the union with God will always be the road to the Supreme Intellect achieved by perfecting one’s own intellect. However, it is a process that demands to transcendent beyond oneself. This transcendence is to aim for simplicity, that is to reject all variety and otherness. In this way a poverty is reached. which is understood in a completely paradoxical way, because as a result of the union with God it seems to be the greatest wealth. Nevertheless, it is worth remembering that the mystical contact with God is not only external for the human This mystical union is not based on the rising of the soul to God, but on the appearance of God in the lower part of the soul, as the higher part of the soul, that is the spark of the soul, is the same as God. The birth of God is the participation of the lower part of the soul in the joy of the spark of the soul. Eckhart explicitly indicates that means the birth of the Son in the soul, but not distancing his soul from the Father, It is still the same kind of union. The individuality of a human is abolished, his identity is blurred. This ontological union with God himself is at the same time a union with goodness itself, that is why all moral dilemmas fade away as they are solved thanks to a complete union in which there is no diversification between the identity of a human being and God.

 

 

Słowa kluczowe: Mistrz Eckhart; tożsamość; iskierka duszy

 

Key words: Meister Eckhart; identity; spark of the soul.

 

 

Bibliografia/References:

 

Informacja o Autorze/Information about Author:

Dr Anna Kazimierczak-Kucharska – Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie; adres do korespondencji: Zaborówek, ul. Wesoła 59, 05-083 Zaborów; e-mail: kazimierczak.anna@wp.pl

 

 

Cytowanie/Citation information:

Kazimierczak-Kucharska, Anna. 2015. "Tożsamość bez zróżnicowania w mistycznej myśli Mistrza Eckharta." Roczniki Filozoficzne 63, 2: 69-84. DOI: 10.18290/rf.2015.63.2-6.