Seminarium magisterskie 2005/06
Pojęcie i typy analizy

---

opis:

Celem seminarium jest w miarę wszechstronne zapoznanie się – w aspekcie historycznym i systematycznym – z pojęciem analizy (άνάλυσις, resolutio, reductio), jako jedną z metod myślenia/poznania oraz typami analizy i jej znaczeniem jako podstawowej – obok syntezy – metody poznania i filozofowania, za jaką uchodzi od czasów starożytnych, a potem scholastyki (methodus resolutiva) i wyraźnie Kartezjusza. Dla tzw. filozofów analitycznych stanowi właściwe (jedyne) narzędzie filozofowania. Również nauki empiryczne (np. psychoanaliza, teoria literatury) uczyniły analizę podstawową metodą poznania. W zależności m.in. od przedmiotu analiza przybiera różną postać. W naukach empirycznych jest operacją na faktach/rzeczach/zjawiskach, w filozofii i naukach humanistycznych) – na wyrażeniach i znaczeniach (pojęciach). Co najmniej terminologicznie odróżnia się analizę matematyczną, filozoficzną, systematyczną, fenomenologiczną (noematyczną, egzystencjalną, transcendentalną), logiczną, pojęciową, lingwistyczną, hermeneutyczną. Analiza nie jest, jak się okazuje, narzędziem poznawczym wolnym od wątpliwości. Filozofowie dyskutują nad przedmiotem analizy: czy są nim dane zmysłowe (Moore), pojęcia, sądy, czy zdania? Również sama metoda analizy wywołuje kontrowersje: czy wystarczy odwołać się do języka naturalnego, czy też należy korzystać z bardziej zaawansowanych narzędzi, jakich dostarcza rozwój nauk formalnych. Wszystkie metody analizy filozoficznej borykają się z problemem: paradoksu analizy, wielości form logicznych, nieokreślonością reguł języka potocznego, banalnością wniosków filozoficznych, założeniowością dokonywanych analiz.

literatura:

1. Analiza, w: Blackburn S., Oksfordzki słownik filozoficzny, Warszawa 1997 s. 22;
   
2. Austin D. S. (ed.), Philosophical Analysis. A Defense by Example, Springer, Kluwer: 2004;
   
3. Ayer A. J., The Central Questions of Philosophy, Harmondsworth: Penguin Books 1973 (1982), III. Philosophical Analysis s. 44-67;
   
4. Beaney Michael, Analysis, hasło w Stanford Encyclopedia;
   
5. Carnap R., Überwindung der Metaphysik durch logische Analyse der Sprache, „Erkenntnis” 2:1931 s. 219-241; tł. pol. Przezwyciężenie metafizyki przez logiczną analizę języka, w: B. Stanosz (red.), Empiryzm współczesny, Warszawa 1991 s. 52-74;
   
6. Czeżowski T., O metodzie opisu analitycznego, w: tenże, Odczyty filozoficzne, Toruń: PWN 1958 s. 197-207;
   
7. Grayling A., Analiza, w: T. Honderich (red.), Encyklopedia filozofii, t. 1 Poznań 1998 s. 19-20;
   
8. Hempoliński M., Szkoła lwowsko-warszawska na tle ruchu analitycznego w filozofii XX w., w: tenże, Polska szkoła analityczna. Analiza logiczna i semiotyczna w szkole lwowsko-warszawskiej, Wrocław: Ossolineum 1987 s. 9-42;
   
9. Hintikka J., Logika epistemiczna i metody analizy filozoficznej, w: tenże, Eseje logiczno-filozoficzne, tł. A. Grobler, Warszawa 1992 s. 27-51;
   
10. Kamiński S., Analiza, w: Leksykon filozofii klasycznej, red. J. Herbut, Lublin 1997 s. 38-40;
    
11. Koj L., Uwagi o analizie w filozofii, w: Hartman J. (red.), Filozofia i logika. W stronę Jana Woleńskiego, Kraków: Aureus 2000 s. 166-176;
    
12. Kotarbińska J., Spór o granice stosowalności metod logicznych, w: J. Pelc (red.), Semiotyka polska 1894-1969, Warszawa: PWN 1971 s. 216-248; Marciszewski W., Metody analizy tekstu naukowego, Warszawa 1977;
    
13. Oeing-Hanhoff L., Analyse/Synthese, „Historisches Wörterbuch der Philosophie”, Bd. 1, Hg. von J. Ritter, Basel, Stuttgart 1971 kol. 232-248;
    
14. Soames S., Philosophical Analysis in the 20th Century: Vol. I: The Dawn of Analysis Princeton: PUP 2003, 432 pp, Philosophical Analysis in the 20th Century: Vol. II: The Age of Meaning by Scott Soames Princeton, 504 pp;
    
15. Szubka T., Kategoria filozofii analitycznej. Uwagi o kształtowaniu się terminu „Roczniki Filozoficzne” 52:2004 nr s. 335-345;
    
16. Weitz M., Analysis, Philosophical, w: P. Edwards (ed.), The Encyclopedia of Philosophy, vol. 1, New York, London 1967, 1972 s. 97-105.