Prace Ośrodka koncentrują się głównie nad średniowiecznymi tekstami rękopiśmiennymi z zakresu filozofii, teologii, prawa i nauk przyrodniczych. Głównym celem tych badań jest przygotowanie edycji tychże tekstów oraz ich analiza merytoryczna prezentująca stan nauki w średniowiecznej Polsce. W ten sposób Ośrodek dostarcza nauce źródeł kultury polskiej, niedrukowanych dotąd i bliżej nieznanych a pozostających w średniowiecznych rękopisach, częstokroć niszczejących. Przedmiotem badań są rękopisy znajdujące się w zbiorach bibliotek zarówno polskich jak i zagranicznych. Mimo niewielkiej ilości zatrudnionych osób, Ośrodek prowadzi działalność w kilku kierunkach, a to dzięki skupianiu i koordynowaniu prac mediewistów z całej Uczelni oraz z innych środowisk polskich i zagranicznych. Formami tych działań są: przygotowywanie edycji krytycznych i wydawanie ich drukiem, organizowanie odczytów prezentujących wyniki badań, konferencje ogólnopolskie i międzynarodowe, posiedzenia dyskusyjne, prowadzenie specjalistycznych zajęć dydaktycznych. Ośrodek koordynuje także pracami i roztacza opiekę nad badaniami młodej kadry polskich mediewistów, wywodzących się ze środowiska KUL. Ośrodek prowadzi również działalność wydawniczą, drukując wyniki swoich badań zwłaszcza we własnej serii wydawniczej ACTA MEDIAEVALIA o zasięgu międzynarodowym.

Edycje krytyczne średniowiecznych tekstów i badania nad nimi wymagają ogromnego nakładu pracy i wysokich kwalifikacji specjalistycznych, jak znajomość łaciny średniowiecznej, paleografii, kodykologii oraz historii filozofii, nauki i kultury średniowiecznej. Prace powyższe są niezbędne dla rozwoju zarówno historii filozofii jak i historii innych nauk uprawianych w średniowieczu. Szczególnym zainteresowaniem wśród historyków cieszą się przygotowywane i wydawane w Ośrodku krytyczne edycje, tym bardziej, że zarówno w Europie jak i poza nią dobrzy specjaliści wydający teksty średniowieczne są rzadkością.

Ośrodek Historii Kultury w Średniowieczu skupia grupę młodych uczonych, których prace budzą zainteresowanie wśród mediewistów w świecie. Stwarza to szansę na przyszłość utworzenia ośrodka specjalistycznych badań mediewistycznych, cenionego także poza krajem.
Obecnie istnieje opinia o ukształtowaniu się tzw. "lubelskiej szkoły edytorskiej". Tę opinię potwierdzić może przyznane wyróżnienie dla edycji krytycznej (w r. 1987 przez Tommaso dalla Commissione Leonina oraz Commissione del Cusano) - jako modelowej - Dr Lucyny Nowak opracowanej pod kierunkiem prof. Stanisława Wielgusa , wydanej w IX tomie Acta Mediaevalia pt. "Quaestiones disputatae super octo libros "Physicorum" Aristotelis cum glossis Ioannis Isneri"

Ośrodek Historii Kultury w Średniowieczu powołany do istnienia w 1965 r. ma stanowić miejsce współpracy mediewistów zajmujących się różnymi dziedzinami nauki średniowiecznej. Głównym celem badań jest przygotowywanie krytycznych wydań i opracowań średniowiecznych komentarzy rękopiśmiennych z zakresu filozofii, teologii, prawa, nauk przyrodniczych.
Wybór tekstów zsynchronizowany jest z programem badawczym Instytutu Filozofii i Socjologii PAN. Ponadto Ośrodek prowadzi także badania nad średniowiecznymi komentarzami biblijnymi z XV wieku.
Pracownicy Ośrodka podjęli poza tym współpracę naukową z polskimi i zagranicznymi instytucjami naukowymi, a zwłaszcza z  Instytutem Filozofii i Socjologii PAN,  Oddział Rękopisów Biblioteki Jagiellońskiej, Uniwersytet Warszawski, UMCS, Uniwersytet Łódzki, Uniwersytet Śląski, Uniwersytet Rzeszowski, Fédération Internationale des Etudes Medievales z siedzibą w Porto, Albertus Magnus Insitut w Bonn, Internationale Gesellschaft für Theologische Mediavistik z siedzibą we Frankfurcie/M.

Od roku 2005 Ośrodek organizuje coroczne ogólnopolskie i międzynarodowe konferencje pod nazwą "Spotkanie Edytorów". Służą one wymianie doświadczeń i stwarzają okazję do dyskusji zasad edycji średniowiecznych tekstów łacińskich. Skupiają specjalistów ze wszystkich ośrodków naukowych w Polsce, a także z zagranicy (prowadzących tego rodzaju prace nad rękopisami), z którymi Ośrodek stale współpracuje.

W programach badawczych  Ośrodka mieli i mają swój udział wybitni mediewiści polscy:
prof. M.Rechowicz, prof. M. Swieżawski, prof. J. Kłoczowski, prof. B. Kumor, prof. M. Kurdziałek, prof. M. Plezia, prof. Z. Sułowski, prof. M. Gogacz, prof. W. Seńko, prof. A. Szafrański, prof. Z. Włodek, prof. J. Zathey, prof. M. Markowski, prof. S. Wielgus.

Przedmiotem szczegółowych badań prowadzonych w Ośrodku były lub są dzieła takich zwłaszcza autorów średniowiecznych polskich i europejskich: Jan Elgot, Jan Dąbrówka, Benedykt Hesse, Stanisław z Zawady, Jan Isner, Stanisław ze Skarbimierza, Jan Kanty, Maciej z Łabiszyna, Henryk z Hesji, Mikołaj z Dinkelsbühl, Konrad z Soltau, Jan Dambach, Marsyliusz z Inghen, Albert z Saksonii, Wawrzyniec Londorius i inni.

W ostatnich latach prace Ośrodka skupiają się wokół rękopisów zawierających polskie średniowieczne komentarze do dzieł Arystotelesa: Fizyki, O duszy, Kategorii, Metafizyki.
Z tego zakresu wydrukowano:

1. Małgorzata Kawecka, Quaestiones super octo libros "Physicorum" Aristotelis secundum Andream de Korzynio. (editio critica), Acta Mediaevalia VII, 1992, 240 str.
2. Lucyna Nowak, Quaestiones disputatae super octo libros "Physicorum" Aristotelis cum glossis Ioannis Isneri.(editio critica), Acta Mediaevalia IX, 1996, 284 str.
3. Hanna Wojtczak, Quaestiones de quantitate et qualitate ex Benedicti Hesse commento super "Praedicamenta" Aristotelis cum quaestionibus et additionibus eius successorum. (editio critica), Acta Mediaevalia X, 1997, 234 str.
4. Wanda Bajor, Quaestiones disputatae super primum librum "De anima" Aristotelis Benedicti Hesse de Cracovia (editio critica), Acta Mediaevalia XIV, 2000, 157 str.
5. Jacek Litwin, Quaestiones super duodecim libros "Metaphysicorum" Aristotelis Ioannis de Raciborsko (editio critica), Acta Mediaevalia, XIX, 2006, 164 str.
6. Piotr Smoliński, Johannes von Dambach De Consolatione theologiae Libri I-III (editio critica), Acta Mediaevalia, XXI, 2009, 230 str.

7. Wanda Bajor, Benedicti Hesse Quaestiones disputatae super tres libros "De anima" Aristotelis (Libri II et III), Lublin 2011,  str. 288+612

Ponadto opublikowano:

XVI tom Acta Mediaevalia - Krzysztof Bochenek, Epithoma conclusionum theologicalium (Lib. I et II) Michała Falkenera z Wrocławia,  2003, 229 stron.
XII Tom Acta Mediaevalia poświęcony Juliuszowi Domańskiemu; tom ten zawiera artykuły polskich i zagranicznych mediewistów.
XIII Tom Acta Mediaevalia zawierający zbiór artykułów mediewistów współpracujących z Ośrodkiem
XV tom poświęcony 600 rocznicy fundacji Uniwersytetu Jagiellońskiego
XVII tom - zbiór artykułów
XVIII tom jubileuszowy z okazji 40-lecia działalności Ośrodka, dedykowany jego wieloletniemu kierownikowi ks. Prof. Abp. Stanisławowi Wielgusowi.
XX tom pokłosie jubileuszu
XXII tom jubileuszowy (z udziałem mediewistów europejskich) dedykowany wybitnemu polskiemu mediewiście, wieloletniemu współpracownikowi KUL prof. dr hab. Mieczysławowi Markowskiemu

Własna seria wydawnicza ACTA MEDIAEVALIA jest publikacją o zasięgu międzynarodowym; wydawana w języku łacińskim, francuskim, niemieckim i angielskim, cieszy się dużym zainteresowaniem wśród specjalistów.

W kontynuacji przygotowywanie do publikacji w „Acta Mediaevalia”:
1. Michał Maciołek, Edycja krytyczna komentarza do I księgi "De interpretatione” Arystotelesa według Benedykta Hessego. (XXIII tom)
3. Mirosław Socała, Edycja krytyczna  Puncta super libros »Metaphysicae«  Aristotelis Ioannis de Slupcza (BJ 2099) (XXIV tom)