EN: Political Secularism and the Debate about the Status of Con­scientious Convictions
Źódło/source:	Roczniki Filozoficzne, 65 (2017), nr 4
Strony/pages:	293-323

 

http://dx.doi.org/10.18290/rf.2017.65.4-14

 

Streszczenie

W artykule rekonstruuję podstawowe elementy koncepcji „sekularyzmu otwartego” przedsta­wionej przez Jocelyna Maclure’a i Charlesa Taylora w książce Secularism and Freedom of Conscience (2011). Wskazuję, że jedną z wyróżniających cech ich teorii jest opowiedzenie się za tzw. działaniami dostosowawczymi, których celem jest ochrona wolności sumienia. Następnie zarysowuję główne stanowiska w sporze o status przekonań sumienia i na tym tle przedstawiam „subiektywną” koncepcję wolności sumienia, jaką proponują Maclure i Taylor. W dalszej części artykułu przedstawiam zarzuty, jakie pod adresem kanadyjskich filozofów wyraziła Cécile La­borde, a także odpowiedź na nie udzieloną przez Maclure’a. W ostatniej części artykułu staram się pokazać, że subiektywna teoria przekonań sumienia, w tej postaci, w jakiej została przed­stawiona w Secularism and Freedom of Conscience, pozostaje w sprzeczności z leżącą u jej podstaw Taylorowską koncepcją „silnych wartościowań”.

 

Summary

In the paper, the basic elements of the conception of “open secularism” presented by J. Mac­lure and Ch. Taylor in their book Secularism and Freedom of Conscience (2011) are described. I point out that one of the defining feature of Maclure’s and Taylor’s theory of political secularism consists in supporting the “accommodation measures” which aim at protecting the freedom of conscience. In the next part of the article the main standpoints of the debate concerning the status of conscientious convictions are characterized and the “subjective” account of the freedom of conscience put forward by Maclure and Taylor is presented. In the following part of the paper Cécile Laborde’s critique of the subjective freedom of religion and Maclure’s reply is summarized. In the last part of the paper I try to show that the presentation of the subjective account of conscientious convictions in Secularism and Freedom of Conscience cannot be reconciled with Taylor’s conception of “strong evaluations”.  

 

Słowa kluczowe: sekularyzm polityczny; wolność sumienia i religii; działania dostosowawcze; Jocelyn Maclure; Charles Taylor.

Key words: political secularism; freedom of conscience and religion; accommodation measures; Jocelyn Maclure; Charles Taylor.

 

 

Bibliografia/References:

 

1. Abbey, Ruth. „Plus ça Change: Charles Taylor on Accommodating Quebec’s Minority Cul­tures”, Thesis Eleven 99 (2009): 71–92. DOI:       10.1177/0725513609345375.

2. Adelman, Howard, i Pierre Anctil. Religion, Culture, and the State: Reflections on the Bou­chard-Taylor Report. Toronto: University of Toronto Press,  2011.

3. Asad, Talal. „French Secularism and the ‘Islamic Veil Affair’. The Hedgehog Review, Spring & Summer, 2006: 93–106.

4. Asad, Talal. Formations of the Secular: Christianity, Islam, Modernity. Stanford, Calif.: Stanford University Press, 2003.

5. Barnat, Damian. „Indywidualizm w filozofii społecznej Charlesa Taylora”. Diametros. Inter­netowe Czasopismo Filozoficzne 20 (2009): 1–36.

6. Barnat, Damian. „Silne wartościowania i problem tożsamości ludzkiej”. Analiza i Egzystencja. Czasopismo Filozoficzne 23 (2013): 169–188.

7. Barry, Brian. Culture and Equality. An Egalitarian Critique of Multiculturalism. Cambridge: Polity Press, 2001.

8. Bhargava, Rajeev. „Political Secularism: Why It Is Needed and What Can Be Learnt from its Indian Version”, 82-109. W: Secularism, Religion and Multicultural Citizenship. Red. Geof­frey Brahm Levey i Tariq Modood, New York: Cambridge University Press, 2008.

9. Bhargava, Rajeev. „Political Secularism”. W: A Handbook of Political Theory. Red. John S. Dryzek, Bonnie Honig i Anne Phillips, 636– 655. Oxford: Oxford University Press, 2006.

10. Bouchard, Gérard, i Charles Taylor. Building The Future. A Time for Reconciliation, Biblio­thèque et Archives nationales du Québec, 2008. Kopia dostępna na stronach Pontificia uni­versidad católica del Perú. Dostęp: 05.05.2015. http://red.pucp.edu.pe/wpcontent/uploads/ biblioteca/buildingthefutureGerardBouchardy charlestaylor.pdf.

11. Casanova, José. „The Secular, Secularizations, Secularisms”. W: Rethinking Secularism. Red. Craig J. Calhoun, Mark Juergensmeyer i Jonathan VanAntwerpen, 54–74. New York: Oxford Uni­versity Press, 2011.

12. Casanova, José. Religie publiczne w nowoczesnym świecie. Tłum. Tomasz Kunz. Kraków: Nomos, 2005. Comparative Secularisms in a Global Age. Red. Linell Elizabeth Cady i Elizabeth Shakman Hurd. New York: Palgrave Macmillan, 2010.

13. Comte, Auguste. Metoda pozytywna w szesnastu wykładach. Skrótu dokonał Jules Émile Rigo­lage. Tłum. Wanda Wojciechowska. Warszawa: PWN, 1961.

14. Dawkins, Richard. Bóg urojony. Tłum. Piotr Szwajcer. Warszawa: Wydawnictwo CiS, 2007.

15. Filozofia Oświecenia. Radykalizm – religia –kosmopolityzm. Red. Justyna Miklaszewska i Anna Tomaszewska. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2015.

16. Frankfurt, Harry. Wolność woli i pojęcie osoby. Tłum. Justyna Nowotniak. W: Filozofia moral­ności: postanowienie i odpowiedzialność moralna. Wybrał i wstępem opatrzył Jacek Hołów­ka, tłum. Justyna Nowotniak i Wacław Jan Popowski, 21–39. Warszawa: Aletheia, 1997.

17. Greenawalt, Kent. Religion and Constitution. Vol. 1: Fairness and Free Exercise. Rozdz. 4: „Conscientious Objection to Military Service”, 49–67. Princeton: Princeton University Press, 2006.

18. Habermas, Jürgen, i Charles Taylor. „Dialogue: J. Habermas and Ch. Taylor”. W: The Power of Religion in the Public Sphere, red. Eduardo Mendieta i Jonathan VanAntwerpen, 60–69. New York: Columbia University Press, 2011.

19. James, William. Doświadczenia religijne. Tłum. Jan Hempel. Kraków: Nomos, 2001.

20. Laborde, Cécile. „The Politics of Religious Freedom: Protecting Freedom of Religion in the Secular Age”. The Immanent Frame. Secularism, religion, and public sphere. Dostęp: 27. 05.2016. http://blogs.ssrc.org/tif/2012/04/23/protecting-freedom-of-religion-in-the-secular-age/.

21.  

    Locke, John. List o tolerancji. Tłum. Leon Joachimowicz, red. wyd. polskiego Zbigniew Ogo­nowski. Warszawa: PWN, 1963.

22. Locke, John. List o tolerancji. Tłum. Leon Joachimowicz. Warszawa: PWN, 1963.

23. Maclure, Jocelyn, i Charles Taylor. Secularism and Freedom of Conscience. Tłum. Jane Marie Todd. Harvard: Harvard University Press, 2011.

24. Maclure, Jocelyn. „Conscience, Religion and Exemptions: An Egalitarian View” [w przygo­towaniu].

25. Maclure, Jocelyn. „Sekularyzm polityczny – zarys koncepcji”. Tłum. Damian Barnat. W: Oświe­­ceniowe źródła idei sekularyzmu. Red. Anna Tomaszewska i Damian Barnat. Kraków: Wy­dawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego [w przygotowaniu].

26. Mayer, Bartłomiej. „Durszlak na głowie. Latający Potwór Spaghetii w Czechach”. Dziennik.pl, 01.08.2013. Dostęp: 15.04.2017.  http://wiadomosci.dziennik.pl/swiat/artykuly/434430, latajacy- potwor-spaghetti-w-czechach.html.

27. Mazanka, Paweł. „Sekularyzm”. W: Powszechna Encyklopedia Filozofii. Red. Andrzej Mary­niar­czyk, Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, 2009. Wersja internetowa. Do­stęp 04.15.2017.  http://www.ptta.pl/pef/pdf/suplement/sekularyzm.pdf.

28. McGrath, Alister, i Joanna Collicutt McGrath, Bóg nie jest urojeniem. Złudzenie Dawkinsa, tłum. Jerzy Wolak. Kraków: WAM, 2012.

29. Nussbaum, Martha C[raven]. The New Religious Intolerance: Overcoming the Politics of Fear in an Anxious Age. Cambridge, Mass.: Belknap Press,  2012.

30. Nussbaum, Martha. Liberty of Conscience: In Defense of America’s Tradition of Religious Equa­lity. New York: Basic,  2008.

31. Pena-Ruiz, Henri. Histoire de la laïcité: Genèse d’un idéal. Paris: Gallimard, 2005.

32. Rawls, John. „O idei publicznego rozumu raz jeszcze”. W: tenże, Prawo ludów. Tłum. Michał Kozłowski, 186-255. Warszawa: Aletheia, 2001.

33. Rawls, John. Liberalizm polityczny. Tłum. Adam Romaniuk. Wstępem opatrzył Czesław Po­rębski. Warszawa: PWN,  2012.

34. Rawls, John. Teoria sprawiedliwości. Tłum. Maciej Panufnik, Jarosław Pasek i Adam Ro­ma­niuk. Przekład przejrzał i uzupełnił Sebastian Szymański. Warszawa: PWN, 2009.

35. Rorty, Richard „Antyklerykalizm i ateizm”. W: RichaRd Rorty i Gianni Vattimo. Przyszłość religii. Tłum. Sławomir Królak. Red. Santiago Zabala, 33–46. Kraków: Wydawnictwo Uni­wersytetu Jagiellońskiego, 2010.

36. Siek, Anna. „Pastafarianizm — religia czy kpina?”. Gazeta.pl, 09.04.2014. Dostęp: 15.04.2017. http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/1,114871,15769311,Pastafarianizm_religia_czy_kpina_Pacjenci_szpitala.html.

37. Smith, Nicholas H. Charles Taylor: Meaning, Morals and Modernity. Cambridge, Mass.: Polity Press, 2002.

38. Spohn, Urlike. „A Difference in Kind? Jürgen Habermas and Charles Taylor on Post-Secu­larism”. The European Legacy 20 (2015), nr 2: 120–135. http://dx.doi.org/10.1080/ 10848770.2015.1006927.

39. Szahaj, Andrzej. „Wielość, względność, obojętność? O sekularyzacji i roli religii w debacie publicznej”. W: tenże. Liberalizm, wolność, wspólnotowość. Eseje z filozofii polityki, 97–114 Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2012.

40. Taylor, Charles. „Atomism”. W: tenże. Philosophical Papers 2: Philosophy and Human Sciences, 187–210. Cambridge, Mass.: Cambridge University Press, 1985.

41. Taylor, Charles. „What is Human Agency?”. W: tenże. Human Agency and Language: Philosophical Papers 1, 15–44. Cambridge: Cambridge University Press 1985.

42. Taylor, Charles. „What’s Wrong with Negative Liberty”. Philosophical Papers 2: Philosophy and Human Sciences, 211–239. Cambridge, Mass.: Cambridge University Press, 1985.

43. Taylor, Charles. „Reply and Re-articulation”. W: Philosophy in Age of Pluralism. The Philo­sophy of Charles Taylor in Question. Red. James Tully, 213–257. Cambridge, Mass.: Cam­bridge University Press, 1994.

44. Taylor, Charles. „Samointerpretujące się zwierzęta”. Tłum. Anna Sierszulska. W: Filozofia podmiotu. Fragmenty Filozofii Analitycznej. T. VIII. Red. Joanna Górnicka-Kalinowska, 261–295. Warszawa: Aletheia, 2001.

45. Taylor, Charles. Źródła podmiotowości: narodziny tożsamości nowoczesnej. Przekład zbiorowy, naukowo opracował Tadeusz Gadacz. Wstęp Agata Bielik-Robson. Warszawa: PWN, 2001.

46. Taylor, Charles. Oblicza religii dzisiaj. Tłum. Adam Lipszyc. Przekład przejrzał Łukasz Tisch­ner. Kraków: Znak, 2002.

47. Taylor, Charles. A Secular Age, Cambridge, Mass.: Harvard University Press, 2007.

48. Taylor, Charles. Etyka autentyczności. Tłum. Andrzej Pawelec. Kraków: Znak, 2006.

49. Taylor, Charles. Nowoczesne imaginaria społeczne. Tłum. Adam Puchejda i Karolina Szy­ma­niak. Kraków: Znak, 2010.

50. Taylor, Charles. „Why We Need a Radical Redefiniton of Secularism?”. W: The Power of Rel­i­gion in the Public Sphere. Red. Eduardo Mendieta i Jonathan VanAntwerpen, 34–59. New York: Columbia University Press, 2011.

51. Zieliński, Tadeusz J. Roger Williams — twórca nowoczesnych stosunków państwo-kościół. War­szawa: Semper, 1997

 

Informacja o autorze/Information about Author:

Dr Damian Barnat — Zakład Filozofii i Socjologii Turystyki w Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie; adres do korespondencji: Al. Jana Pawła II 78, 31–571 Kraków; e-mail: damian.barnat@gmail.com

 
 

Cytowanie/Citation information:

Barnat, Damian. 2017. Sekularyzm polityczny a spór o przekonania sumienia . "Roczniki Filozoficzne" 65, 4: 293-323, DOI: 10.18290/rf.2017.65.4-14.