Badania prowadzone w Katedrze Nauk Pomocniczych Historii

 

 

Prace naukowe zespołu katedry koncentrują się wokół szeroko rozumianej problematyki nauk dających poznawać źródła historyczne, a w szczególności krytyki źródeł, źródłoznawstwa, biografistyki, wykorzystaniu metod kwantytatywnych w naukach humanistycznych.

 

W chwili obecnej zespół katedry prowadzi badania z zakresu chronologii teoretycznej i historycznej, heortologii, heraldyki i symboliki państwowej, demografii historycznej, genealogii, prozopografii, historii książki i bibliotek parafialnych.

 

W ramach powyższego programu prac realizowanych jest kilka węzłowych projektów badawczych, których wyniki powinny stanowić oryginalny wkład w polską historiografię.

 

Na pierwszym miejscu należy wymienić szeroki projekt badawczy w ramach grantu ministerialnego, na którego segmenty składa się digitalizacja treści ksiąg metrykalnych Lubelszczyzny oraz katalogowanie staropolskich ksiąg metrykalnych i innych rękopisów przechowywanych w archiwach parafialnych archidiecezji lubelskiej i diecezji siedleckiej. Pozyskany i opracowany materiał źródłowy jest stopniowo udostępniany w systemie open source. Są to informacje dla badaczy z dziedziny genealogii, demografii historycznej, paleografii i neografii oraz szeroko pojętej historii gospodarczej i społecznej.

 

Drugi obszar prowadzonych prac obejmuje budowę bazy danych zawierającą informacje na temat ruchu naturalnego Lubelszczyzny od XVI do XIX wieku. Gromadzony sukcesywnie materiał źródłowy pozyskiwany z rejestracji ciągłej jest wykorzystywany do przeprowadzenia oceny wartości źródłowej tej rejestracji w okresie nowożytnym. Dodatkowo posłuży do opracowania stanu i struktury ludności Lubelszczyzny epoki nowożytnej.

Trwają także, nowatorskie na gruncie polskim, prace nad dostosowaniem i udoskonaleniem metod analizy statystycznej inverse projection i jej wykorzystania w badaniach demograficzno-historycznych i społecznych.

Efektem tych prac będzie seria artykułów z zakresu metodologii nowoczesnego warsztatu historyka, a w szczególności pomiaru statystycznego w demografii oraz synteza przedstawiająca po raz pierwszy stan zaludnienia Lubelszczyzny okresu nowożytnego.

 

Badania z zakresu chronologii obejmują różnorakie zagadnienia chronologii teoretycznej, starożytnej, średniowiecznej komputystyki,oraz starożytnej, średniowiecznej i nowożytnej kalendariografii. Realizowane są także badania z zakresu heortologii, kultu świętych i kalendarzy świąt.

Podsumowaniem badań nad chronologią teoretyczną jest szereg artykułów i rozpraw, a także synteza z zakresu chronologii średniowiecznej i nowożytnej ze szczególnym uwzględnieniem technicznej chronologii polskiej. Do druku przygotowywana jest monografia ujmująca dzieje cyzjojanów łacińskich z terenu Europy i podręcznik akademicki chronologii realizowany w ramach grantu zbiorowego.

 

Dużym segmentem badań realizowanych w katedrze jest ewidencja zasobów bibliotek parafialnych w Rzeczypospolitej w drugiej połowie XVIII wieku, na opracowanie tego tematu wystąpiono o przyznanie grantu badawczego.

Badania te są skupione na odtwarzaniu i kategoryzacji treści parafialnych księgozbiorów bibliotecznych w szerokim ujęciu geograficznym, dającym w przyszłości podstawę do podjęcia spójnych i całościowych badań nad stanem intelektualnym środowisk epoki przedrozbiorowej. Punkt wyjścia w pracach stanowią opracowane w pierwszym etapie badań inwentarze książek zawarte w wizytacjach kościelnych II połowy XVIII wieku, które w sposób systematyczny informują o zasobach nieistniejących już w większości bibliotek parafialnych.

Punktem docelowym działań interdyscyplinarnego zespołu projektowego będzie ogólnodostępny zewidencjonowany wykaz książek, znajdujących się w II połowie XVIII wieku w bibliotekach parafialnych Małopolski i Wielkopolski, z możliwością wielokryterialnego wyszukiwania. Dodatkowo wykaz ten uzyska wizualizację przestrzenną na mapie geograficznej w specjalistycznej aplikacji WebGIS (Geographical Information Systems). Upowszechnieniu wyników projektu służyć będzie strona www z zamieszczanymi regularnie aktualnościami dotyczącymi projektu oraz materiałami związanymi tematycznie z opracowywanym zagadnieniem. Prace projektowe promowane będą też na forum naukowym, zachęcając do podejmowania inicjatyw w celu dalszych uzupełnień geograficznych i chronologicznych.

Powstała w efekcie projektu usystematyzowana baza zinwentaryzowanych i zidentyfikowanych książek  znajdujących się w II połowie XVIII wieku w bibliotekach parafialnych Małopolski i Wielkopolski, umożliwi historykom przejście do namysłu naukowego w obszarze kultury piśmienniczej i pozwoli wypracować prawidłowości dotyczące miejsca i roli bibliotek czasów przedrozbiorowych.

 

Kolejnym segmentem programu badawczego realizowanego w katedrze jest sfera szeroko pojętej heraldyki, symboliki państwowej oraz rycerskiej. Ponadto prowadzone są prace z zakresu dwudziestowiecznej prozopografii, biografistyki oraz historii regionalnej.

 

W Katedrze Nauk Pomocniczych Historii zatrudnieni są: dr hab. Henryk Wąsowicz, prof. KUL (kierownik Katedry), dr hab. Tomasz Panfil, dr Joanna Szady, dr Piotr Rachwał. 

 

Konsultacje pracowników Katedry:

 

prof. dr hab. Henryk Wąsowicz

wtorek - 12.30-13

 

dr hab. Tomasz Panfil

 

 

dr Piotr Rachwał

czwartek - 12.00-13.00

 

dr Joanna Szady