Historia Katedry

 

1. Historia powstania katedry i kierunki badań w latach 1918 - 1983

 

W historii Katedry Kościelnego Prawa Procesowego można wyróżnić dwa okresy, pierwszy koncentrujący się w latach 1918 – 1983, drugi zaś skupiający się w latach 1984 – 2007. Pierwszy okres wyznaczają daty rozpoczęcia działalności Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego i reaktywowanie Sekcji Prawa w ramach Wydziału Prawa Kanonicznego. Drugi okres wyznaczają daty powołania Sekcji Prawa Kanonicznego aż do dnia dzisiejszego.

Katolicki Uniwersytet Lubelski rozpoczął swoją działalność 1 października 1918 roku, pierwszy Senat Akademicki ukonstytuował się zaś 8 października 1918 roku, gdy zebranie ogólne profesorów, na czele z rektorem ks. prof. Idzim Radziszewskim, wybrało wicerektora prof. Konstantego Chylińskiego. W tym samym czasie na dziekana Wydziału Prawa Kanonicznego i Nauk Moralnych wybrano ks. prof. Bronisława Żongołłowicza[1].

Pierwsze posiedzenie Rady Wydziału Prawa Kanonicznego i Nauk Moralnych odbyło się 6 lutego 1919 roku. Zgromadzeniu temu przewodniczył dziekan wydziału ks. prof. Bronisław Żongołłowicz, obecni byli profesorowie: ks. prof. Czesław Falkowski i ks. prof. Antoni Szymański[2]. W dniu 3 października Rada Wydziału podzieliła studia na wydziale na dwie sekcje: prawno – społeczną i prawno – historyczną, jednak w tym samym roku akademickim utworzono na wydziale trzy sekcje: prawno – społeczną, prawno – historyczną i prawno – moralną[3].

W roku akademickiego 1923 – 1924 przyjęto nową koncepcję studiów prawa kanonicznego i nową organizację wydziału. Zniknął podział na sekcje, a wydział przekształcił się w Wydział Prawa Kanonicznego, w skład, którego wchodziło pięć katedr: Pierwsza Katedra Tekstu Prawa Kanonicznego, Druga Katedra Tekstu Prawa Kanonicznego, Katedra Publicznego Prawa Kościelnego, Katedra Prawa Rzymskiego i Katedra Prawa Cywilno – Kościelnego[4]. Następnie ilość katedr uległa dalszemu powiększeniu do liczby siedmiu: Katedra Kościelnego Prawa Polskiego, Pierwsza Katedra Tekstu Prawa Kanonicznego, Druga Katedra Tekstu Prawa Kanonicznego, Trzecia Katedra Tekstu Prawa Kanonicznego, Katedra Publicznego Prawa Kościelnego oraz Źródeł Prawa Kanonicznego, Katedra Kościelnego Prawa Porównawczego i Katedra Prawa Rzymskiego[5].

Pierwszy okres działalności późniejszej Katedry Kościelnego Prawa Procesowego koncentruje się w latach 1918 – 1983 i związany jest z problematyką kościelnego prawa procesowego, która to zasadniczo związana była raczej z osobami, niż z konkretną katedrą. Tematykę tę można odnaleźć już u prof. Jana Rotha, który uzyskał stopień doktora prawa kanonicznego i przeprowadził habilitację na Uniwersytecie Gregoriańskim w Rzymie. W 1925 roku został mianowany profesorem zwyczajnym na Wydziale Prawa Kanonicznego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, zaś w roku 1931 otrzymał nominację na profesora zwyczajnego[6]. Do roku 1939 wykładał on prawo procesowe[7] oraz prowadził ćwiczenia z praktyki procesowej i z techniki kancelaryjnej[8].

Kolejną postacią związaną z kościelnym prawem procesowym był ks. prof. Teodor Bensch, któremu wykłady powierzono w roku akademickim 1937 – 1938 w charakterze zastępcy profesora, wykładał na Katedrze Tekstu Prawa de processibus[9]. W 1947 roku pracę na Wydziale Prawa Kanonicznego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego rozpoczął ks. prof. Marian Alfons Myrcha[10].

Z kolei w roku akademickim 1953 – 1954 pracę na wydziale rozpoczął ks. prof. Stanisław Płodzień. To właśnie on w roku akademickim 1957 – 1958 wygłosił wykład inauguracyjny na temat Geneza i zakres pomocy prawnej w stadium procesowym sędziowskiego orzekania. Następstwem tego zaś było napisanie dzieła pod tytułem Geneza i zakres pomocy prawnej w stadium procesowym sędziowskiego orzekania (ZN KUL, 1 z 1958, nr 1, s. 53 - 71)[11].

Ważną postacią, związaną z kościelnym prawem procesowym jest ks. prof. Aleksy Petrani, który swoją pracę w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim rozpoczął w 1945 roku. W pierwszym roku swej pracy wykładał normy generalne Kodeksu Prawa Kanonicznego oraz prawo sakramentów świętych. Rok później podjął na stałe wykłady z prawa procesowego: o procesie zwyczajnym, procesach specjalnych oraz z prawa zakonnego. W ramach seminariów ks. Petraniego napisano 108 prac dyplomowych oraz 43 rozprawy doktorskie, najwięcej z zakresu prawa zakonnego i właśnie prawa procesowego, w tym również kanonizacyjnego[12].

Dnia 10 listopada 1958 roku Rada Wydziału Teologicznego powierzyła 2 godziny tygodniowo wykładu z prawa kanonicznego na kursie zwyczajnym ks. dr Jerzemu Grzywaczowi, jako zajęcia zlecone, szczególnej postaci w zakresie kościelnego prawa procesowego. Zaś 4 października 1962 roku Senat Akademicki KUL uchwalił, na wniosek kierownika Międzywydziałowego Zakładu Ustroju i Prawa PRL, powołanie ks. dr Jerzego Grzywacza na stanowisko adiunkta tego zakładu i ta sytuacja trwała do roku 1966[13]. W roku akademickim 1966 – 1967 został on przeniesiony na Wydział Prawa Kanonicznego, jako adiunkt przy Pierwszej Katedrze Tekstu Prawa. Od 1962 roku wykładał on na wydziale prawo rzymskie oraz z tekstu prawa kanonicznego: de clericis in specie, de cultu divino et de magisterio ecclesiastico[14].

W 1983 roku w związku z reaktywowaniem Sekcji Prawa, które miało miejsce w 1982 roku, w ramach Wydziału Prawa Kanonicznego, została powołana Sekcja Prawa Kanonicznego, a wydział przyjął nazwę Wydział Prawa Kanonicznego i Nauk Prawnych. Utworzenie Sekcji Prawa Kanonicznego zostało powiązane ze zmianą organizacji katedr. Liczba katedr kanonistycznych uległa zwiększeniu, a nazwy niektórych katedr uległy zmianie, w tym czasie właśnie została utworzona Katedra Kościelnego Prawa Procesowego[15]. Dnia 20 marca 1984 roku na posiedzeniu Rady Wydziału Prawa Kanonicznego i Nauk Prawnych KUL Trzecia Katedra Tekstu Prawa Kanonicznego została przekształcona w Katedrę Kościelnego Prawa Procesowego i Katedrę Prawa Kanonizacyjnego[16]. Kierownikiem Katedry Kościelnego Prawa Procesowego został ks. prof. Jerzy Grzywacz[17], który pełnił tę funkcję do roku akademickiego 1993 –1994[18].

Kierownikiem Katedry Kościelnego Prawa Procesowego od roku akademickiego 1984 – 1985 był ks. prof. Jerzy Grzywacz, w tym czasie był jedynym pracownikiem katedry aż do roku akademickiego 1989 – 1990[19]. Od 1 października 1989 roku, obok kierownika katedry ks. prof. Grzywacza, w katedrze pojawił się asystent ks. dr Andrzej Dzięga[20]. Obaj pracowali do roku akademickiego 1993 – 1994[21]. W roku akademickim 1995 – 1996, w związku ze śmiercią ks. prof. Grzywacza, nastąpił wakat na stanowisku kierownika Katedry Kościelnego Prawa Procesowego, w tym samym roku ks. dr Andrzej Dzięga ze stanowiska asystenta przeszedł na stanowisko adiunkta, w katedrze zaś pojawił się asystent ks. dr Stanisław Paździor[22]. W roku akademickim 1996 – 1997 kierownikiem katedry został ks. dr hab. Andrzej Dzięga, asystentem w katedrze w tym czasie był nadal ks. dr Paździor. Taka sytuacja trwała do roku akademickiego 1998 – 1999, w którym pracę w katedrze na stanowisku asystentów, obok ks. dr Stanisława Paździora, podjęli mgr Marta Greszata i mgr Piotr Kasprzyk. W roku akademickim 1999 – 2000 ks. dr hab. Stanisław Paździor został adiunktem w katedrze, w tym samym czasie z pracy w katedrze do Pierwszej Katedry Prawa Cywilnego KUL przeszedł mgr Piotr Kasprzyk a pracę w katedrze podjął ks. dr Artur Miziński. W roku akademickim 2001 – 2002 ks. dr Artur Miziński i dr Marta Greszata awansowali do stanowiska adiunktów w Katedrze Kościelnego Prawa Procesowego a ks. dr hab. Stanisław Paździor do stanowiska profesora. W roku akademickim w 2002 – 2003 pracę w katedrze na stanowisku adiunkta podjął ks. dr Mirosław Wróbel.

 

2. Obsada katedry i kierunki badań w latach 1983 - 2007

 

Pierwszym kierownikiem Katedry Kościelnego Prawa Procesowego był ks. prof. Jerzy Grzywacz. Stefan Jerzy Grzywacz, używający imienia Jerzy, urodził się 25 lipca 1923 roku w Siedlcach, w rodzinie urzędniczej, z rodziców Zygmunta i Leokadii z domu Nojek. Ojciec jego prowadził zakład i sklep fotograficzny. Rodzice w 1926 roku przenieśli się do Lublina, gdzie Jerzy ukończył Szkołę Powszechną i Gimnazjum. Po ukończeniu Gimnazjum im. Hetmana Jana Zamojskiego w Lublinie, rozpoczął naukę w Liceum Biskupim Lubelskim. Maturę uzyskał w ramach tajnego nauczania w 1943 roku. W czasie wojny, w charakterze ekspedienta, pracował najpierw w sklepie ojca, a następnie w laboratoriach należących do sklepu. Dnia 31 maja 1943 roku wstąpił do Wyższego Seminarium Duchownego w Lublinie. W 1946 roku otrzymał tonsurę i święcenia niższe, następnie w 1948 święcenia subdiakonatu i diakonatu. Święcenia kapłańskie otrzymał 29 kwietnia 1948 roku. Był wikariuszem w parafiach: Lubartów od 21 lipca 1948 roku, Krężnicy Jarej od 11 lipca 1949 roku i w Parafii Mariackiej w Chełmie od 8 października 1949 roku do 26 czerwca 1950 roku[23].

Studia na Wydziale Prawa Kanonicznego KUL rozpoczął 1 października 1950 roku. Zwieńczył je 25 czerwca 1952 roku uzyskując licencjat z zakresu prawa kanonicznego. Doktorat na tej samej uczelni zdobył 18 czerwca 1953 roku na podstawie rozprawy „Powstanie i rozwój prawa nominacji biskupów w Polsce”. Od 1 października 1953 roku do 1 października 1956 roku był sekretarzem Instytutu Wyższej Kultury Religijnej przy KUL. W październiku 1957 roku został dyrektorem tego Instytutu. Wykładał tam jednocześnie prawo kanoniczne. W roku 1956 został członkiem współpracownikiem a w roku 1957 członkiem korespondentem Towarzystwa Naukowego KUL. W latach 1953 - 1957 i 1958 - 1961 był wykładowcą Prymasowskiego Kursu Prawno - Społecznego w Lublinie, gdzie prowadził zajęcia z prawa kanonicznego w wymiarze 4 godzin tygodniowo. W Wyższym Seminarium Duchownym oo. Kapucynów w Lublinie w latach 1957 – 1958 wykładał kanoniczne prawo procesowe i kanoniczne prawo karne a w latach 1958 – 1959 prawo kanoniczne na tzw. tirocinium dla neoprezbiterów[24].

W październiku 1958 roku został profesorem w Wyższym Seminarium Duchownym w Lublinie. Nadto pełnił w diecezji szereg funkcji. W 1956 roku został mianowany cenzorem ksiąg religijnych oraz członkiem Komisji Liturgicznej. W 1971 roku otrzymał godność kanonika gremialnego Kapituły Katedralnej Lubelskiej. Od 17 czerwca 1973 roku do 17 lipca 1974 roku był też członkiem Rady Kapłańskiej. Powtórnie wszedł do Rady Kapłańskiej w następnej kadencji[25].

Ważnym obszarem jego aktywności diecezjalnej stał się na długie lata trybunał kościelny. W Sądzie Biskupim w Lublinie pracę rozpoczął w 1950 roku. Pełnił funkcje notariusza (1950 - 1955) i sędziego audytora (1955 - 1963). Promotorem sprawiedliwości przy Sądzie Biskupim w Lublinie był od 8 marca 1956 roku aż do swojej śmierci 30 października 1995 roku[26].

Jego praca doktorska powstała na seminarium prof. Leszka Winowskiego w 1953 roku Nominacja biskupów w Polsce przedrozbiorowej i w ten sposób rozpoczął się bardzo ważny etap w życiu ks. Jerzego Grzywacza, związany z Katolickim Uniwersytetem Lubelskim[27]. Dnia 10 listopada 1958 roku Rada Wydziału Teologicznego zawiadomiła Rektora KUL, że na posiedzeniu w dniu 27 października 1958 roku zwolniła ks. doc. dr Pawła Pałkę z 2 godzin tygodniowo wykładu z prawa kanonicznego na kursie zwyczajnym, powierzając te zajęcia ks. dr Jerzemu Grzywaczowi, jako zajęcia zlecone. Od dnia 1 listopada 1958 roku Prorektor KUL powierzył mu prowadzenie tych zajęć w roku akademickim 1958 – 1959. Te same zajęcia zostały zlecone ks. Grzywaczowi w roku akademickim 1959 – 1960. Podobnie było w roku akademickim 1960 – 1961 i 1961 – 1962. Dnia 4 października 1962 roku w drodze kurendy Senat Akademicki KUL uchwalił, na wniosek kierownika Międzywydziałowego Zakładu Ustroju i Prawa PRL, powołanie ks. dr Jerzego Grzywacza na stanowisko adiunkta tego zakładu. Uchwałę tę powzięto większością głosów, przy jednym wstrzymującym się. Dnia 30 października 1965 roku Rektor KUL mianował go adiunktem przy tym zakładzie na rok akademicki 1965 – 1966. Ks. Grzywacz prowadził w tym czasie 2 godziny tygodniowo wykładu de cultu divino et magisterio ecclesiastico na Wydziale Prawa Kanonicznego; 2 godziny tygodniowo wykładu z prawa kanonicznego na Wydziale Teologicznym; 10 godzin tygodniowo zajęć zakładowych[28].

W roku akademickim 1966 – 1967 został przeniesiony na Wydział Prawa Kanonicznego KUL, jako adiunkt przy Pierwszej Katedrze Tekstu Prawa Kanonicznego. Dnia 14 marca 1966 roku Rada Wydziału Prawa Kanonicznego zleciła ks. dr Jerzemu Grzywaczowi prowadzenie wykładu z administracji wyznaniowej i prawa rzymskiego dla III roku w wymiarze 2 godzin tygodniowo od 15 marca do końca roku akademickiego 1965 – 1966. Były to zajęcia ponadetatowe zlecone, przedłużone na następne cztery lata. Na rok akademicki 1967 – 1968 Rektor KUL powierzył ks. dr Jerzemu Grzywaczowi zajęcia w ciągu 30 tygodni wykładowych: 2 godziny tygodniowo wykładu de cultu divino et magisterio ecclesiastico; 2 godziny tygodniowo wykładu normae generale; na Wydziale Teologicznym 2 godziny tygodniowo wykładu z prawa kanonicznego. W ciągu pozostałych 12 tygodni pracy wymiar był następujący: 30 godzin tygodniowo do dyspozycji kierownika katedry i 6 godzin tygodniowo własna praca naukowa[29].

Dnia 13 grudnia 1969 roku odbyło się kolokwium habilitacyjne ks. Grzywacza, na podstawie rozprawy Promotor sprawiedliwości i jego udział w sprawach małżeńskich. Zostało ono ocenione pozytywnie z podkreśleniem wysokiego poziomu odpowiedzi habilitanta i z zaznaczeniem dobrego przygotowania na wykładowcę. W tajnym głosowaniu Rada Wydziału jednogłośnie nadała ks. dr Stefanowi Jerzemu Grzywaczowi stopień naukowy doktora habilitowanego w zakresie prawa kanonicznego, zatwierdzony przez właściwe Ministerstwo pismem z dnia 19 września 1970 roku. Po kolokwium habilitacyjnym ks. Grzywacz wyjechał na 9 miesięcy za granicę. Podczas pobytu w Rzymie uczęszczał na studium adwokackie prowadzone przez Rotę Rzymską. Interesował się też pracą wydziałów kanonicznych w Rzymie, Wiedniu i Salzburgu. Uchwała Senatu Akademickiego KUL z dnia 4 listopada 1970 roku powołująca ks. Grzywacza na stanowisko docenta, została zatwierdzona przez Ministra Oświaty i Szkolnictwa Wyższego pismem z dnia 12 lutego 1971 roku. Jednocześnie powołano go na kierownika Drugiej Katedry Tekstu Prawa Kanonicznego na Wydziale Prawa Kanonicznego KUL, kuratora Katedry Prawa Wyznaniowego na tymże wydziale oraz kierownika Zakładu Prawa Kanonicznego, Zakładu Prawa Wyznaniowego, Zakładu Prawa Polskiego i Zakładu Prawa Rzymskiego[30].

Dnia 5 czerwca 1970 roku Rada Wydziału Teologicznego zleciła Ks. Dr Jerzemu Grzywaczowi na rok akademicki 1970 – 1971 prowadzenie wykładu z prawa kanonicznego dla III roku kursu zwyczajnego 2 godziny tygodniowo. Pełnił też szereg funkcji społecznych. W latach 1970 - 1976 ks. Grzywacz był rzecznikiem dyscyplinarnym w Komisji Dyscyplinarnej do spraw studentów. W latach 1972 – 1976 był członkiem Senackiej Podkomisji KUL do spraw wydawnictw oraz sekretarzem Sekcji Kanonistów Polskich. Był też członkiem Senackiej Komisji KUL do spraw nauki oraz członkiem redakcji Roczników Teologiczno – Kanonicznych KUL. Poza tym został powołany na członka Komisji Episkopatu Polski do spraw rewizji Kodeksu prawa kanonicznego[31].

Tytuł naukowy profesora nadzwyczajnego nadany mu został uchwałą Senatu KUL z 10 czerwca 1976 roku, a zatwierdzony przez Ministra Nauki Szkolnictwa Wyższego i Techniki 6 listopada 1978 roku. W roku akademickim 1987 – 1988 ks. Grzywacz zaczął prowadzić wykład z norm generalnych w zwiększonym wymiarze: 3 godziny tygodniowo. W roku akademickim 1990 – 1991 na Wydziale Prawa Kanonicznego i Świeckiego miał następujące zajęcia: 3 godziny tygodniowo wykładu z procesu zwyczajnego i administracyjnego; 2 godziny tygodniowo wykładu z prawa kanonicznego – Wydział Teologiczny Kurs A; 2 godziny tygodniowo seminarium magisterskiego; 1 godzina tygodniowo seminarium magisterskiego (studium zaoczne)[32]. W czasie swojej działalności naukowo – dydaktycznej w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, ks. Grzywacz był promotorem 10 prac doktorskich[33].

W roku 1993 ks. prof. Grzywacz, w wieku 70 lat, przeszedł w KUL na emeryturę, podjął jednak na innych obszarach aktywność naukową i społeczną. W latach 1991 – 1995 ks. Jerzy Grzywacz był profesorem Wydziału Prawa Uniwersytetu Łódzkiego, gdzie został powołany na Kierownika Zakładu Prawa Kanonicznego. Poproszony przez Biskupa Drohiczyńskiego pomagał w organizowaniu tamtejszego sądu. Chętnie wyjeżdżał też na wschód z licznymi odczytami. Wielokrotnie brał udział w zjazdach i konferencjach naukowych, z zakresu prawa kanonicznego, organizowanych zarówno w kraju, jak i za granicą. Podjął także wykłady z etyki i katolickiej nauki społecznej w Wyższej Szkole Lotniczej w Dęblinie. Decyzją Biskupa Polowego zaangażował się też w duszpasterstwo wojskowe, otrzymując stopień podpułkownika rezerwy[34].

Zainteresowania naukowe ks. prof. Jerzego Grzywacza dotyczyły zarówno historii instytucji prawnych jak i prawa kanonicznego aktualnie obowiązującego. Pracą ściśle historyczną jest praca doktorska oraz część pracy habilitacyjnej. W pracy doktorskiej autor uwzględnił całość problematyki dotyczącej przywileju królów polskich odnoszących się do nominacji biskupów. Nie ograniczył się jedynie do samego ustalenia daty powstania przywileju, lecz także obszernie omówił wszystkie czynniki, które spowodowały powstanie prawa nominacji biskupów[35].

Znacznie więcej osiągnięć zawiera rozprawa habilitacyjna. Autor klarownie przedstawia w niej dosyć zawikłany problem powstania urzędu promotora sprawiedliwości w sprawach małżeńskich. Ponadto, w niespotykany w literaturze światowej na owe czasy sposób, przedstawia kompetencje promotora sprawiedliwości w dobie największego rozwoju tego urzędu zarówno w sprawach małżeńskich jak i pozostałych dziedzinach życia kościelnego. Po raz pierwszy w nauce ukazuje urząd promotora fiskalnego, jako jeden z najważniejszych urzędów kurii biskupiej i stawia go obok urzędu archidiakona i wikariusza generalnego. Te badania historyczne, oparte na rzetelnych i obszernych badaniach źródłowych, wpisały się w klasykę polskich opracowań z zakresu kościelnego prawa procesowego, czego dowodem jest ich przywoływanie praktycznie we wszystkich liczących się opracowaniach z tego zakresu[36].

Ks. prof. Jerzy Grzywacz, zajmując się naukowo prawem obowiązującym, wydawał również prace popularno – naukowe, opracowania podręcznikowe, artykuły i recenzje. W polemikach ze współczesnymi mu kanonistami potrafił zachować umiar w krytyce poglądów, z którymi się nie zgadzał i bynajmniej nie pomijał zalet i osiągnięć naukowych autorów. W swoich komentarzach nie pomijał zagadnień trudnych a jego rozwiązania dyskutowanych problemów były oparte na szeroko uwzględnianej literaturze europejskiej. Przy omawianiu obowiązujących przepisów nie zadawalał się ich powierzchowną parafrazą, lecz dokonywał głębokich analiz naukowych. Prace autora świadczą o jego wszechstronnej znajomości nie tylko polskiej literatury kanonicznej, ale także literatury z języka łacińskiego, niemieckiego, francuskiego, włoskiego i angielskiego, nieco mniej hiszpańskiego. Biegle, w mowie i piśmie, posługiwał się językiem łacińskim i niemieckim.

Wieloletnie badania tego naukowca nakazują przypuszczać, że zasadniczym kierunkiem jego pracy i zainteresowań było kanoniczne prawo procesowe, zarówno aktualnie obowiązujące jak też rozwiązania prawa procesowego w opracowywanym (promulgowanym w 1983 roku) nowym Kodeksie Prawa Kanonicznego. W artykułach z tej dziedziny zajmował się m.in. wprowadzaniem nowej organizacji sądownictwa kościelnego. Jego poglądy na system kanonicznego prawa procesowego powodowały zainteresowanie nie tylko naukowe, lecz nawet prowokowały nowatorskie rozwiązania administracyjne. Nie bał się zgłaszać takich koncepcji, nawet wbrew utartym i powszechnie przyjętym poglądom. W obszarze norm ogólnych prawa kanonicznego interesował się szczególnie zagadnieniem udzielania dyspens. W pracach nad redakcją nowych ustaw kościelnych podkreślał wartość ścisłości i precyzji używanej terminologii dla uzyskania możliwie jasnego tekstu prawa. W zakresie prawa wyznaniowego zajmował się działaniem norm prawnych w prawie małżeńskim zarówno świeckim jak i kanonicznym[37].

Kanoniczny proces zwyczajny dla Księdza Profesora Grzywacza był systemem kanonicznego prawa procesowego. Przedstawiając poszczególne zagadnienia czy instytucje z zakresu kanonicznego procesu zwyczajnego, bardzo często zastanawiał się on nad tym, czy poszczególne rozwiązania prawne mieszczą się w systemie kanonicznego prawa procesowego. Jego zdaniem, pewne żądania, interpretacje pewnych cyklów prawnych, o tyle są interpretacją słuszną i prawdziwą, o ile nie są w sprzeczności z innymi przepisami prawa[38].

Bardzo często w swoich wywodach na temat kanonicznego procesu sądowego Ksiądz Profesor Grzywacz zwracał uwagę na prawa człowieka, które powinny być respektowane podczas toczącego się procesu, zwłaszcza w Kościele. Normy prawa służą udzieleniu pomocy konkretnemu człowiekowi. W procesie chodzi, więc przede wszystkim o to, by pomóc człowiekowi poprzez sprawiedliwy wyrok[39].

Charakterystyczne było u Księdza Profesora Grzywacza powoływanie się na określoną rozumność samej normy procesowej, a jeszcze bardziej na rozumność jej stosowania. O ile, co do treści samych norm, Profesor miał do nich wielki szacunek, i tylko czasem wyrażał pewien żal, że jakaś kwestia byłaby przydatna, a nie została dodana w normach prawa (a na przykład była dookreślona w starym Kodeksie Prawa Kanonicznego), o tyle, co do sposobu rozumienia i stosowania prawa przez pracowników trybunałów, Profesor miał swoje zdanie, wielokrotnie podkreślając potrzebę mądrego czytania normy prawa[40].

Wielokrotnie Ksiądz Profesor podkreślał w swoich wykładach konieczność zachowania ekonomii procesu. Ekonomia ta miała dotyczyć zarówno czasu trwania wszystkich czynności sądowych, jak też ilości pracy sędziego oraz innych urzędników trybunału a także wszystkich uczestników postępowania, ze stronami i świadkami na czele. Ekonomia ta miała dotyczyć także, co wydaje się oczywiste, samych kosztów postępowania. Profesor jednoznacznie stawał na stanowisku, że czynności niekoniecznych nie należy dokonywać, byleby nie naruszać zasady prawdy i sprawiedliwości[41].

Na szczególną uwagę zasługują trzy sztandarowe monografie autorstwa ks. prof. Jerzego Grzywacza: Nominacja biskupów w Polsce przedrozbiorowej (Lublin 1960), Problem zaskarżenia nieważności małżeństwa (Lublin 1966) oraz Promotor sprawiedliwości i jego udział w sprawach małżeńskich (Lublin 1974). Inne pozycje pióra ks. Grzywacza zaliczyć należy do kategorii wykładów uniwersyteckich lub ujęć popularno – naukowych[42]. Poza obszerniejszymi rozprawami napisał on również szereg artykułów monograficznych[43]. Warto też przywołać fakt, iż ks. prof. Jerzy Grzywacz wygłosił pionierski w owym czasie referat Adwokaci, pełnomocnicy procesowi, instytucja stałych obrońców (kan. 1490) w czasie Międzynarodowego Sympozjum dla pracowników Trybunałów Kościelnych w Europie Środkowowschodniej, które wraz ze swoją katedrą zorganizował w Lublinie w dniach 19 – 21 września 1991 roku, ss. 15[44].

Drugim kierownikiem Katedry Kościelnego Prawa Procesowego, został ks. Abp prof. Andrzej Dzięga. Andrzej Dzięga urodził się 14 grudnia 1952 roku w Radzyniu Podlaskim. W latach 1971 - 1977 studiował w Wyższym Seminarium Duchownym w Siedlcach. Po święceniach pracował, w jako wikariusz parafialny. W tym czasie ukończył Studium Pastoralne w KUL. W roku 1982 został skierowany na studia z zakresu prawa kanonicznego w KUL. Licencjat uzyskał w roku 1985 na podstawie rozprawy Proces ustny w prawie kanonicznym Katolickich Kościołów Wschodnich napisanej pod kierunkiem Ks. prof. dr hab. Edmunda Przekopa. W 1987 roku został notariuszem Sądu Biskupiego Siedleckiego. W roku 1988 uzyskał doktorat nauk prawnych w zakresie prawa kanonicznego na podstawie rozprawy Recepcja myśli Giuseppe Chiovendy w kościelnym procesie ustnym, napisanej pod kierunkiem Ks. prof. dr hab. Jerzego Grzywacza. W 1989 roku został skierowany do pracy naukowo - dydaktycznej na Wydziale Prawa KUL. W tym samym czasie został sędzią Sądu Biskupiego Siedleckiego. W latach 1989 - 1991 był wicepostulatorem w procesie beatyfikacyjnym Męczenników Podlaskich. W latach 1992 - 1995 był Kanclerzem Kurii Biskupiej Ordynariatu Polowego w stopniu majora. W roku 1993 roku został wikariuszem sądowym Biskupa Drohiczyńskiego i pełnił tę funkcję do 2002 roku. W latach 1994 - 1997 był promotorem I Synodu Diecezji Drohiczyńskiej. W 1995 roku na podstawie rozprawy habilitacyjnej Strony sporu w kanonicznym procesie o nieważność małżeństwa otrzymał habilitację z nauk prawnych w zakresie prawa kanonicznego, w 1998 roku zaś stanowisko profesora nadzwyczajnego KUL. W roku 1996 został kierownikiem Katedry Kościelnego Prawa Procesowego. Ponadto w latach 1996-2001 pełnił funkcję kuratora Katedry Kościelnego Prawa Małżeńskiego i Rodzinnego, zaś od roku 2001 pełnił funkcję kuratora Katedry Kościelnego Prawa Karnego. Od roku 1996 pełnił funkcję Prodziekana Wydziału Prawa KUL, a w 1999 roku został wybrany Dziekanem Wydziału Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji KUL, którą to funkcję pełnił do września 2004 roku. Dnia 7 października 2002 roku został mianowany Biskupem Sandomierskim. Święcenia biskupie przyjął 24 listopada 2002 roku. Dnia 21 lutego został mianowany Arcybiskupem Metropolitą Szczecińsko - Kamieńskim, ingres do Katedry Szczecińsko - Kamieńskiej odbył się w dniu 4 kwietnia 2009 roku. Obecnie jest Kierownikiem Katedry Prawa Rodzinnego i Praw Rodziny na Wydziale Prawa, Kanonicznego i Administracji KUL. W latach 1994 – 2006 współpracował dydaktycznie i naukowo z innymi uczelniami, a szczególnie z Wojskową Akademią Techniczną w Warszawie, Wyższą Szkołą Humanistyczną w Pułtusku oraz Wyższą Szkołą Handlową w Radomiu.

W czasie swojej działalności naukowo - dydaktycznej ks. Abp A. Dzięga prowadził, i nadal to robi, różne zajęcia koncentrujące się wokół zagadnień kościelnego prawa procesowego i prawa rodzinnego[45]. Wśród jego publikacji należy przede wszystkim wymienić dwie monografie: Kościelny proces ustny (Lublin 1992) i Strony sporu w kanonicznym procesie o nieważność małżeństwa (Warszawa 1994). Pierwsza koncentruje się wokół zagadnień przebiegu procedury sądowego procesu ustnego w prawie kanonicznym. Jest to jedyne, jak dotąd, opracowanie na skalę światową tego postępowania, co jeszcze bardziej podnosi wartość tego dzieła. Druga zaś bardzo szeroko omawia uprawnienia stron procesowych, czyli strony powodowej i strony pozwanej, w kanonicznym procesie o nieważność małżeństwa. Ks. Abp Dzięga stronami sporu nazywa stronę powodową i stronę pozwaną, czyli osoby bezpośrednio zainteresowane w przedmiocie sporu, zaś stronami procesu innych uczestników procesu, którzy biorą w nim udział, posiadając takie same uprawnienia jak strona powodowa lub strona pozwana, ale nie będąc zaangażowanymi w przedmiot sporu od strony emocjonalnej, należą do nich: adwokaci, pełnomocnicy, obrońca węzła i rzecznik sprawiedliwości.

Abp Dzięga jest też autorem licznych artykułów[46]. Tematyka artykułów koncentruje się przede wszystkim wokół zagadnień procesowych, od strony przebiegu procesu kanonicznego, od strony urzędów sądowych oraz udziału innych osób w kanonicznym procesie spornym, w tym przede wszystkim w procesie o nieważność małżeństwa, takich jak: biegły sądowy, biegły prywatny, adwokat, pełnomocnik. Do jego zainteresowań naukowych należą też zasady, którymi rządzi się proces kanoniczny, czyli zasady procesowe, ich podstawy i realizacja. Ponadto ważnym obszarem jego dociekań naukowych w ostatnich latach stało się polskie prawo rodzinne, co również znajduje odzwierciedlenie na łamach opracowań naukowych.

Jest również autorem wielu referatów[47]. Wśród tematyki wystąpień Abp Dzięgi w czasie konferencji, oprócz tematyki ściśle procesowej w zakresie prawa kanonicznego, można również dostrzec zainteresowania związane z problematyką rodziny. Zarówno w zakresie kościelnego prawa małżeńskiego, jak i w zakresie polskiego prawa rodzinnego. Ksiądz Abp prof. Andrzej Dzięga jest także promotorem wielu rozpraw doktorskich[48].

Trzecim w kolejności pracownikiem Katedry Kościelnego Prawa Procesowego był ks. prof. Stanisław Paździor. Ks. prof. dr hab. Stanisław Paździor urodził się 24 kwietnia 1946 w Bełżycach. W dniu 12 czerwca 1970 roku przyjął święcenia kapłański, zaś 6 maja 1970 roku obronił pracę magisterską z teologii w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. W latach 1973 - 1976 podjął studia z prawa kanonicznego w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, które 21 czerwca 1976 roku zwieńczył licencjatem z prawa kanonicznego. Dnia 8 maja 1979 uzyskał stopień doktora prawa kanonicznego w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. A w roku 1994 podjął pracę na Wydziale Prawa Kanonicznego i Świeckiego w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim na stanowisku asystenta. Dnia 24 czerwca 1999 roku odbyła się obrona jego przewodu habilitacyjnego, a 1 grudnia 1999 roku został powołany na stanowisko adiunkta oraz Kierownika Katedry Kościelnego Prawa Małżeńskiego i Rodzinnego. Zaś 1 października 2000 zostało mu powierzone prowadzenia seminarium doktoranckiego na Wydziale Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji. A już 2 marca 2001 powołano go przez Senatu KUL na stanowisko profesora KUL. Zaś 1 października 2001 został on zatrudniony na Wydziale Zamiejscowym Nauk Prawnych i Ekonomicznych w Tomaszowie Lubelskim na stanowisku kierownika Katedry Prawa Kanonicznego.

W czasie swojej działalności naukowo - dydaktycznej prowadził, i robi to do dzisiaj, różnorodne zajęcia dydaktyczne[49]. Do ważniejszych jego publikacji należą dwie monografie: Przyczyny psychiczne niezdolności osoby do zawarcia małżeństwa w świetle kan. 1095 (Lublin 1999) oraz Przyczyny poważnego braku rozeznania oceniającego w świetle kan. 1095 n. 2 (Lublin 2004). W obu tych publikacjach ks. prof. Paździor przedstawia swój, wypływający z bardzo dużej praktyki i doświadczenia sądowego, sposób patrzenia na kanon 1095 2º i 3º Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 roku. Koncentruje się on przede wszystkim na przyczynach tego, co Prawodawca kościelny nazywa psychiczną niezdolnością do zawarcia małżeństwa oraz poważnym brakiem rozeznania oceniającego.

Jest on również autorem licznych artykułów[50]. Tematyka artykułów ks. prof. Paździora koncentruje się przede wszystkim wokół praktycznych aspektów sądowych związanych z orzekaniem w sprawach z tytułu kanonu 1095 Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 roku, ale również wokół zagadnienia uchylania klauzul nakładanych na osoby uznane za niezdolne do zawarcia małżeństwa kanonicznego.

Czwartą osobą związaną z Katedrą Kościelnego Prawa Procesowego jest adiunkt dr Marta Greszata. Urodzona 8 lipca 1973 roku w Komarowie Osadzie. W latach 1980 – 1988 uczęszczała do Szkoły Podstawowej nr 1 im. Henryka Sienkiewicza w Komarowie. Następnie uczęszczała do I Liceum Ogólnokształcącego im. Jana Zamoyskiego w Zamościu, gdzie naukę ukończyła w 1992 roku i uzyskała świadectwo dojrzałości. W tym samym roku podjęła studia teologiczne na Wydziale Teologii w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim w Lublinie. Rok później w ramach drugiego kierunku podjęła studia z zakresu prawa kanonicznego na Wydziale Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji. W 1997 roku uzyskała stopień magistra teologii na podstawie rozprawy Działalność prawno – administracyjna Biskupa Adolfa Szelążka w latach 1926 – 39 na podstawie Miesięcznika Diecezjalnego Łuckiego i jednocześnie podjęła studia licencjacko - doktoranckie z zakresu historii Kościoła na Wydziale Teologii KUL. Rok później w 1998 roku uzyskała stopień magistra licencjata prawa kanonicznego na podstawie rozprawy Instytucja lis pendens w kanonicznym procesie o nieważność małżeństwa i podjęła pracę, jako pracownik naukowo – dydaktyczny na stanowisku asystenta w Katedrze Kościelnego Prawa Procesowego na Wydziale Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji KUL. W 1999 roku uzyskała stopień licencjata teologii na Wydziale Teologii KUL. Dnia 19 czerwca 2001 roku odbyła się publiczna obrona jej rozprawy doktorskiej Skuteczność prawna instytucji lis pendens w kanonicznym sądowym procesie spornym i otrzymała tytuł doktora nauk prawnych z zakresu prawa kanonicznego. W 2002 roku uzyskała stanowisko adiunkta w Katedrze Kościelnego Prawa Procesowego na Wydziale Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji. Od 2003 roku jest członkiem Stowarzyszenia Kanonistów Polskich. W tym samym roku również podjęła dodatkową pracę dydaktyczną w Wyższej Szkole Handlowej w Radomiu. Zaś w roku 2005 została wpisana na listę adwokatów kościelnych diecezji drohiczyńskiej. W roku 2008 uzyskała habilitację z zakresu prawa kanonicznego, a od 15 lutego 2009 jest Kierownikiem Katedry Kościelnego Prawa Procesowego, od 1 października 2010 roku na stanowisku profesora Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.

W czasie swojej działalności zawodowej prowadziła i prowadzi szereg zajęć dydaktycznych związanych z kanonicznym prawem procesowym i kanonicznym prawem małżeńskim i rodzinnym[51]. Napisała monografię pod tytułem Litispendencja w procesie kanonicznym (Lublin 2003), w której bardzo szeroko zaprezentowała instytucję litispendencji, czyli zawiśnięcia sporu, w kanonicznym sądowym procesie spornym, porównując tę instytucję do analogicznej w procesie cywilnym. Ale przede wszystkim odnosząc ją do innych kanonicznych instytucji procesowych oraz osób sprawujących władzę sądowniczą i biorących udział w procesie kanonicznym. Jest również autorką książki Kanoniczny proces zwyczajny w ujęciu Księdza Profesora Jerzego Grzywacza (Lublin 2007), której główną treścią jest myśl procesowa ks. Grzywacza, którą Ksiądz Profesor prezentował podczas swoich wykładów w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Oraz jest autorką książki Kanoniczne procesy małżeńskie. Pomoc dla studentów (Lublin 2007), która jest rodzajem skryptu dla studentów prawa kanonicznego i nauk o rodzinie Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II. Ponadto napisała szereg artykułów[52], których problematyka naukowa skupia się wokół zagadnień ściśle procesowych. Przede wszystkim instytucji procesowych, takich jak: cytacja, notyfikacja, litispendencja, litiskontestacja. Ale także innych procesów małżeńskich, poza procesem o nieważność małżeństwa, takich jak: postępowanie o separację, czy też postępowanie do domniemanej śmierci współmałżonka. I wreszcie wokół poszczególnych etapów kanonicznego postępowania sądowego i osób w nim biorących udział. Marta Greszata wygłosiła też szereg referatów i wystąpień na konferencjach i sesjach naukowych[53].

Koleją osobą związaną z Katedrą Kościelnego Prawa Procesowego jest ks. bp dr Artur Miziński. Urodził się 13 lutego 1965 roku w Opolu Lubelskim. W latach 1971 - 1979 uczęszczał do Szkoły Podstawowej w Kluczkowicach. Liceum Ogólnokształcące w Kraśniku Fabrycznym ukończył w roku 1983. W październiku 1983 roku rozpoczął formację w Wyższym Seminarium Duchownym w Lublinie. Seminarium i studia teologiczne w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim ukończył w listopadzie 1988 roku z tytułem naukowym magistra teologii. Po otrzymaniu święceń kapłańskich pracował, jako wikariusz w Tomaszowie Lubelskim, a następnie w Lublinie. W czerwcu 1992 roku skierowany na studia doktoranckie z prawa kanonicznego w Papieskim Uniwersytecie Santa Croce w Rzymie, gdzie uzyskał licencjat w zakresie prawa kanonicznego. Następnie w Papieskim Uniwersytecie Laterańskim odbył cykl doktorancki zakończony obroną pracy doktorskiej. W latach 1996 - 1999 odbył studia w Studium Rotalnym przy Trybunale Roty Rzymskiej zakończone zdanym egzaminem i otrzymaniem tytułu adwokata Roty Rzymskiej. Od 1 października 1999 roku rozpoczął pracę dydaktyczno - naukową na Wydziale Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji KUL w Katedrze Kościelnego Prawa Procesowego, najpierw, jako asystent, a od 2001 roku, jako adiunkt. Od 2003 roku jest członkiem Towarzystwa Naukowego KUL. Ponadto od września 1999 roku sprawuje urząd adwokata stałego przy Sądzie Metropolitalnym w Lublinie, a od lutego 2000 roku pełnił ponadto funkcję kanclerza Kurii Metropolitalnej w Lublinie. W 2002 roku został wyświęcony na biskupa pomocniczego Archidiecezji Lubelskiej.

Prowadził i prowadzi szereg różnych zajęć dydaktycznych[54]. Napisał monografię pod tytułem Ruolo preminente dell’Ordinario nel processo penale canonico secondo la normativa del Codice di Diritto Canonico del 1983 (Roma 1996, ss. 356). A jednocześnie jest autorem bardzo wielu artykułów[55]. Można wywnioskować, że tematyka, wokół której bp Artur Miziński koncentruje swoje zainteresowania naukowe, to kościelne prawo karne oraz kościelne postępowanie karne i administracyjne w bardzo szerokim i różnorodnym ich zakresie.

Kolejna osoba w Katedrze Kościelnego Prawa Procesowego to ks. dr Mirosław Wróbel. Urodzony 20 lutego 1970 roku w Żywcu. W latach 1977 - 1985 uczęszczał do Szkoły Podstawowej nr 1 im. Ludowego Wojska Polskiego w Żywcu. Następnie uczęszczał do Zespołu Szkół Mechaniczno - Elektrycznych w Żywcu, gdzie naukę ukończył w 1990 roku z tytułem technika elektromechanika oraz uzyskał świadectwo dojrzałości. W tym samym roku wstąpił do Wyższego Seminarium Duchownego Archidiecezji Krakowskiej oraz podjął studia na Wydziale Teologicznym w Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie. W 1996 roku uzyskał stopień magistra teologii i przyjął święcenia kapłańskie. Od 1997 roku podjął studia licencjacko - doktoranckie na Wydziale Teologicznym Papieskiej Akademii Teologicznej, z zakresu prawa kanonicznego. W 1998 roku został skierowany na studia magisterskie z zakresu prawa kanonicznego na Wydziale Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, które ukończył w 2001 roku. W tym samym roku rozpoczął studia doktoranckie w tym samym zakresie. Dnia 24 czerwca przedstawił Radzie Wydziału Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji KUL rozprawę doktorską Instytucja warunku w kanonicznym prawie małżeńskim. Obrona publiczna odbyła się 23 września 2002 roku. W tym samym roku 1 października podjął pracę, jako pracownik naukowo - dydaktyczny na stanowisku adiunkta w Katedrze Kościelnego Prawa Procesowego na Wydziale Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji KUL. Dnia 1 października 2003 podjął również pracę na Wydziale Prawa w Zakładzie Prawa Cywilnego Uniwersytetu Rzeszowskiego i w Instytucie Teologicznym w Bielsku Białej.

W czasie swojej pracy naukowo – dydaktycznej ks. dr Wróbel prowadził różne zajęcia dydaktyczne[56]. Jest autorem monografii o tytule Zawarcie małżeństwa pod warunkiem w świetle prawa kościelnego (Lublin – Sandomierz 2003), dotyczącej problematyki zawierania małżeństwa pod warunkiem w świetle kanonicznego prawa małżeńskiego i rodzinnego od Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1917 roku, przez Kodeks Prawa Kanonicznego z 1983 roku, aż po Kodeks Kanonów Kościołów Wschodnich. Ponadto ks. dr Wróbel jest autorem szeregu artykułów[57]. W swoim dorobku naukowym posiada szereg referatów[58]. Tematyka artykułów i wystąpień na konferencjach naukowych dotyczy przede wszystkim zawierania małżeństwa pod warunkiem według norm prawa kanonicznego, ale w różnych jego aspektach. Ponadto ks. dr Mirosław Wróbel swoje zainteresowania kierował także na przysposobienie dziecka w aspekcie prawno – porównawczym prawa kanonicznego i polskiego prawa rodzinnego. W Katedrze Kościelnego Prawa Procesowego pracowali także: ks. dr Zdzisław Jancewicz i ks. dr Szymon Pikus, jednakże przez krótki okres czasu. Ponadto, doktorantami w Katedrze Kościelnego Prawa Procesowego byli: ks. Ireneusz Staniszewski, ks. Wojciech Witkowski i ks. Paweł Bednarski.

 

3. Osiągnięcia naukowe i działalność organizacyjna katedry

 

Główne kierunki badań naukowych prowadzone w Katedrze Kościelnego Prawa Procesowego przez jej pracowników, to: Zasady procesowe w sądownictwie kościelnym; Pojęcie kanonicznego procesu sądowego; Dowodzenie wad zgody małżeńskiej; Adwokatura kościelna; Kanoniczny proces karny; Pojęcie małżeństwa i rodziny w świetle Kodeksu Prawa Kanonicznego i Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

Katedra Kościelnego Prawa Procesowego w ramach swojej działalności naukowej, realizowanej przez jej pracowników, koncentruje się wokół procesów kanonicznych w bardzo szerokim zakresie. W związku z tym pracownicy Katedry zorganizowali lub uczestniczyli w organizacji kilku konferencji naukowych. Dwie z nich dotyczyły problematyki małżeństwa: Ochrona trwałości małżeństwa w prawie polskim i w prawie kanonicznym zorganizowana w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim 24 listopada 1998 roku i Wokół instytucji małżeństwa zorganizowana w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim 23 czerwca 1999 roku. Dwie kolejne były to: „Causae naturae psychicae...” can. 1095 3°. Seminarium dla biegłych trybunałów kościelnych i katolickich poradni rodzinnych zorganizowana w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim 16 - 17 stycznia 1999 roku i Osobowość bierno - zależna (problem jedynactwa) a psychiczna niezdolność osoby do podjęcia i wypełnienia istotnych obowiązków małżeńskich. „Causae naturae psychicae...” can. 1095 3°. Seminarium dla biegłych trybunałów kościelnych i katolickich poradni rodzinnych zorganizowana w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim 24 - 26 września 1999 roku. Dwie ostatnie były to w zasadzie seminaria dla biegłych różnych specjalności pracujących w trybunałach kościelnych oraz pracowników poradni rodzinnych.

Ponadto Katedra Kościelnego Prawa Procesowego ma w swoim dorobku kilka publikacji opracowanych i wydanych przez jej pracowników: Kościelny proces ustny (Andrzej Dzięga, Lublin 1992); Strony sporu w kanonicznym procesie o nieważność małżeństwa (Andrzej Dzięga, Warszawa 1994); Przyczyny psychiczne niezdolności osoby do zawarcia małżeństwa w świetle kanonu 1095 (Stanisław Paździor, Lublin 1999); Przyczyny poważnego braku rozeznania oceniającego w świetle kanonu 1095 n. 2 (Stanisław Paździor, Lublin 2004); Litispendencja w procesie kanonicznym (Marta Greszata, Lublin 2003); Kanoniczny proces zwyczajny w ujęciu Księdza Profesora Jerzego Grzywacza (Marta Greszata, Lublin 2007); Kanoniczne procesy małżeńskie. Pomoc dla studentów (Marta Greszata, Lublin 2007); Zawarcie małżeństwa pod warunkiem w świetle prawa kościelnego (Mirosław Wróbel, Lublin - Sandomierz 2003); Kościelne Prawo Procesowe. Materiały i Studia (Tom 1, Red. Andrzej Dzięga, Lublin 1999); Kościelne Prawo Procesowe. Materiały i Studia (Tom 2, Wpływ zaburzeń osobowości na kanoniczną zdolność osoby do zawarcia małżeństwa, Red. Andrzej Dzięga, Marta Greszata, Lublin 2002); Kościelne Prawo Procesowe. Materiały i Studia (Tom 3, Red. Andrzej Dzięga, Mirosław Wróbel, Lublin 2003); Kościelne Prawo Procesowe. Prawo Rodzinne. Materiały i Studia (Tom 4, Red. Andrzej Dzięga, Marta Greszata, Piotr Telusiewicz, Lublin 2007).

 

Streszczenie

 

The Faculty of the Church Procedural Law of John Paul's II Catholic University of Lublin came into being on March 20^th 1984 at the meeting of the Council of the Faculty of the Canon Law and Legal Science of Catholic University of Lublin. Rev. Prof. Jerzy Grzywacz was the first and at that time the only worker and the Head of the Faculty. In 1989 Rev. Andrzej Dzięga, PhD. Started his work for the Faculty. In 1995 when Rev. Prof. Jerzy Grzywacz died, there was a vacancy in the position of the Head of the Faculty. In the same year Rev. Andrzej Dzięga, PhD was promoted to the position of an assistant professor. Moreover, Rev. Stanisław Paździor, PhD took up work for the Faculty. In the academic year 1996 Rev. Andrzej Dzięga, PhD became the Head of the Faculty. In 1998 Marta Greszata, M.A. and Piotr Kasprzyk, M.A. started their work in the positions of junior members of teaching staff. In 1999 Rev. Stanisław Paździor, PhD became an assistant professor and at the same time Rev. Artur Miziński, PhD took up work there. In 2001 and 2002 Artur Miziński, PhD and Marta Greszata, PhD were promoted assistant professors and Rev. Stanisław Paździor, PhD became a Professor. In 2002 Rev. Mirosław Wróbel, PhD started his work for the Faculty in the position of an assistant professor.

The main research directions at the Faculty of the Church Procedural Law are: proceedings principles in church jurisdiction; definition of canon legal proceedings; argumentation of faults of marriage consent; the Church Bar, canon criminal proceedings; definition of marriage and family in the light of the Canon Law Code and Family Code.

Publications of the Faculty of the Church Procedural Law include: Church oral proceedings (Andrzej Dzięga, Lublin 1992); Adverse party in canon proceedings of marriege nullification(Andrzej Dzięga, Warsaw 1994); Mental reasons of a person's incapacity to marriage in the light of the 1095 canon (Stanisław Paździor, Lublin 1999); Reasons of significant lack of evaluation recognition in the light of the 1095 No. 2 canon (Stanisław Paździor, Lublin 2004); Litispendention in canon proceedings (Marta Greszata, Lublin 2003); Conditional marriage contract in the light of the church law (Mirosław Wróbel, Lublin-Sandomierz 2003); Church Proceedings Law. Materials and Studies (Vol. 2, The influence of personality disorders on canon capacity of a peron to contract marriage, Edited by Andrzej Dzięga, Marta Greszata, Lublin 2002); Church Procedural Law. Materials and Studies (Vol. 3, Edited by Andrzej Dzięga, Mirosław Wróbel, Lublin 2003); Church Procedural Law. Family Law. Materials and Studies (Vol. 4, Edited by Andrzej Dzięga, Marta Greszata, Piotr Telusiewicz, Lublin 2007).

 

---

[1] Petrani s. 5.

[2] Petrani s. 7.

[3] Petrani s. 11.

[4] Petrani s. 20.

[5] Petrani s. 54.

[6] Petrani s. 54.

[7] Napisał między innymi Zarys procesu małżeńskiego (Kraków 1920, ss. 19).

[8] Petrani s. 23 - 25.

[9] Do jego ważniejszych publikacji należy Wpływ chorób umysłowych na ważność umowy małżeńskiej w prawie kanonicznym (Lublin 1936, ss. X plus 310), autor przedstawia w niej choroby umysłowe, jako te, które znoszą rozeznanie małżeńskie, położył przy tym nacisk na ocenę sądowo – psychiatryczną zaburzeń psychicznych pod kątem widzenia praw i obowiązków małżeńskich; por. Petrani s. 36 – 38.

[10] Napisał między innymi: Dowód ze świadków w procesie kanonicznym (Lublin 1936, ss. VIII plus 163), Sądy polubowne w prawie kanonicznym. Studium – prawno - porównawcze (Lublin 1948, ss. 303); por. Petrani s. 41 – 42.

[11] Do innych jego prac należą: Dowód z opinii biegłych w procesie kanonicznym (Lublin 1958, ss. 168), Querela nullitatis jako środek odwoławczy od wyroków w prawie kanonicznym (Lublin 1959, ss. 179); por. A. Petrani s. 45 – 46.

[12] W ramach seminarium z prawa procesowego ks. Petraniego, na szczególną uwagę zasługują następujące prace: 1) ks. dr Władysław Nachtman Trybunał Roty Rzymskiej (Lublin 1957); 2) ks. dr Stanisław Płodzień Dowód z opinii biegłych w prawie kanonicznym (Lublin 1958); 3) ks. dr Jan Rzepa Z dziejów oficjalatów foralnych w Polsce. Konsystorz foralny w Tarnowie (praca napisana w 1953 roku), autor drukiem opublikował tylko jeden rozdział tej pracy Organizacja terytorialna sądownictwa kościelnego w diecezji krakowskiej do pierwszego rozbioru Polski (RTK 4 (1957) z. 3, s. 83 - 102); 4) ks. dr Romuald Skowronek Wpływ prawa rzymskiego i germańskiego na kształtowanie się wyroku w procesie kanonicznym (praca napisana w 1958 roku); 5) ks. dr Władysław Bojarski Podstawy prawne in integrum restitutio jako nadzwyczajnego środka odwoławczego od wyroków w prawie kanonicznym (praca napisana w 1964 roku), jeden rozdział swej pracy autor wydał drukiem In integrum restitutio w prawie rzymskim (RTK 10 (1963) z. 4, s. 15 - 26); 6) ks. dr Mieczysław Paczóski Niestawiennictwo w kanonicznym procesie spornym w prawie przedkodeksowym (praca napisana w 1965 roku); 7) ks. dr Augustyn Węc Sędzia synodalny i posynodalny w przedkodeksowym prawie kanonicznym (praca napisana w 1965 roku); 8) ks. dr Jan Bernacki Adwokaci i pełnomocnicy sądowi w ustawodawstwie kościelnym (praca napisana w 1966 roku); por. W. Bar: Aleksy Petrani (1900 - 1977). W: Profesorowie prawa s. 235 - 236.

[13] M. Greszata: Jerzy Grzywacz (1923 - 1995). W: Profesorowie prawa s. 92.

[14] Petrani s. 52.

[15] Dębiński s. 26.

[16] Kancelaria Rektorska, Protokoły Rady Wydziału Prawa Kanonicznego 1981 - 1996. Protokół z Posiedzenia Rady Wydziału Prawa Kanonicznego i Nauk Prawnych KUL z dnia 20 marca 1984 roku, AU KUL.

[17] Informator KUL na rok akademicki 1984/85. Lublin 1985 s. 64.

[18] Informator KUL na rok akademicki 1993/94. Lublin 1994 s. 25.

[19] Informator KUL na rok akademicki 1989/90. Lublin 1990 s. 21.

[20] Informator KUL na rok akademicki 1989/90. Lublin 1990 s. 21.

[21] Informator KUL na rok akademicki 1993/94. Lublin 1994 s. 25.

[22] Informator KUL na rok akademicki 1995/96. Lublin 1996 s. 27.

[23] D. Pietrusiński: Ksiądz prof. Stefan Jerzy Grzywacz (1923 - 1995). Wiadomości Archidiecezji Lubelskiej 6 (1996) s. 185.

[24] M. Greszata: Jerzy Grzywacz (1923 - 1995). W: Profesorowie prawa s. 91 - 92.

[25] M. Greszata, J. Mandziuk: Grzywacz. W: Słownik Polskich Teologów Katolickich 1994 - 2003. Red. J. Mandziuk. Warszawa 2006 s. 209.

[26] M. Greszata: Jerzy Grzywacz (1923 - 1995). W: Profesorowie prawa s. 92.

[27] Petrani s. 56.

[28] M. Greszata: Jerzy Grzywacz (1923 - 1995). W: Profesorowie prawa s. 92.

[29] M. Greszata: Jerzy Grzywacz (1923 - 1995). W: Profesorowie prawa s. 92 - 93.

[30] M. Greszata: Jerzy Grzywacz (1923 - 1995). W: Profesorowie prawa s. 93.

[31] M. Greszata: Jerzy Grzywacz (1923 - 1995). W: Profesorowie prawa s. 93.

[32] M. Greszata: Jerzy Grzywacz (1923 - 1995). W: Profesorowie prawa s. 93.

[33] Są to następujące prace: 1) Z. Komosiński Przybycie kapucynów na Śląsk – założenie klasztoru w Prudniku i Nysie (1629 - 1660) (Lublin 1974); 2) J. Cygnar Przestępstwo przekupstwa urzędnika w prawie karnym i świeckim (opracowanie dogmatyczno - prawne) (Lublin 1975); 3) E. Kleinert Status prawny diecezji gdańskiej 1945 – 1964 (Lublin 1975); 4) J. Chmiel Interstycje w prawodawstwie Kościoła Zachodniego. Studium historyczno – prawne (Lublin 1976); 5) A. Kozakowski Formacja intelektualna kandydatów do kapłaństwa w świetle prawa kanonicznego (Lublin 1978); 6) S. Paździor Postawa przełożonego kościelnego wobec łamania prawa (tolerancja, dysymulacja, milczenie ekonomiczne) (Lublin 1979); 7) K. Skubała Oficjalat okręgowy w Wieluniu w wiekach XV – XVI (Lublin 1981); 8) A. Dzięga Recepcja myśli Giuseppe Chiovendy w kościelnym procesie ustnym (Lublin 1989); 9) G. Okołotowicz Zawiązanie sporu w prawie procesowym rzymskim i w Kodeksie Prawa Kanonicznego (Lublin 1992); 10) S. Dubiel Projekt drugiego Synodu Diecezji Lubelskiej z 1939 roku (Lublin 1993); por. Akta osobowe ks. Jerzego Grzywacza, sygn. A – 683 AU KUL.

[34] D. Pietrusiński: Ksiądz prof. Stefan Jerzy Grzywacz (1923 - 1995). Wiadomości Archidiecezji Lubelskiej 6 (1996) s. 185.

[35] M. Greszata: Jerzy Grzywacz (1923 - 1995). W: Profesorowie prawa s. 94.

[36] M. Greszata: Jerzy Grzywacz (1923 - 1995). W: Profesorowie prawa s. 94.

[37] M. Greszata: Jerzy Grzywacz (1923 - 1995). W: Profesorowie prawa s. 94 - 95.

[38] Por. M. Greszata: Kanoniczny proces zwyczajny w ujęciu Księdza Profesora Jerzego Grzywacza. Lublin 2007.

[39] Por. M. Greszata: Kanoniczny proces zwyczajny w ujęciu Księdza Profesora Jerzego Grzywacza. Lublin 2007.

[40] Por. M. Greszata: Kanoniczny proces zwyczajny w ujęciu Księdza Profesora Jerzego Grzywacza. Lublin 2007.

[41] Por. M. Greszata: Kanoniczny proces zwyczajny w ujęciu Księdza Profesora Jerzego Grzywacza. Lublin 2007.

[42] Można do nich zaliczyć: Sakramentologia. Zagadnienia wybrane (Lublin 1965); O sakramentach świętych (ATK 1968); Kult Boży. Urząd nauczycielski Kościoła (ATK 1968); Wprowadzenie do Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (Lublin 1974).

[43] Niektóre z nich to: Normy prawne zarządzeń kościelnych zawarte w kan. 24 (RTK 12 (1965) z. 5 s. 57 – 73); Das neue polnische Familienrecht (Zeitschrift für das gesamte Familienrecht 1965 z. 11 s. 529 – 532); Problem zaskarżenia nieważności małżeństwa (RTK 13 (1966) z. 5 s. 57 – 85); Promotor sprawiedliwości, jego mianowanie i przymioty (RTK 14 (1967) z. 5 s. 41 – 59); Zmiany w procesie małżeńskim wprowadzone przez motu proprio Causas Matrimoniales (RTK 19 (1972) z. 5 s. 39 – 51); Niektóre problemy dotyczące działania sądów biskupich (Kościół i Prawo 1 (1981) s. 253 – 259); Wartość dowodowa oświadczeń stron w nowym Kodeksie Prawa Kanonicznego (RTK 5 (1984) s. 31 – 41); Wykluczenie boni fidei (Kościół i Prawo 3 (1984) s. 213 – 225); Moc dowodowa zeznań świadków według nowego Kodeksu Prawa Kanonicznego (RTK 5 (1985) s. 19 – 53); Instancja sądowa (EK T. 7. Lublin 1997 k. 276 – 277).

[44] M. Greszata: Jerzy Grzywacz (1923 - 1995). W: Profesorowie prawa s. 95 - 96.

[45] Ćwiczenia sądowe (ćwiczenia), Elementy prawa kościelnego (wykład), Kościelne prawo procesowe (seminarium magisterskie), Kościelne prawo procesowe (seminarium doktoranckie), Prawo rodzinne (seminarium magisterskie), Prawo rodzinne (seminarium doktoranckie), Kościelne prawo procesowe (proseminarium), Prawo rodzinne (wykład), Kościelne prawo procesowe (wykład), Normy generalne (wykład), Prawo konkordatowe (wykład), Prawo wyznaniowe (wykład), Typologia procesów kanonicznych (wykład monograficzny), Zasady procesowe w sądownictwie kościelnym (wykład fakultatywny), Prawa stron procesowych w sądownictwie kościelnym i świeckim (wykład fakultatywny), Psychologia sądowa (konwersatorium).

[46] Należy zwrócić uwagę na następujące: Organizacja procesu według Watykańskiego Codice di Procedura Civile z 1946 roku (Studia Płockie 18 (1990) s. 151 – 167); Co to jest transseksualizm? (Ius Matrimoniale 3 (1992) s. 50 – 53); Udział stron procesowych w ustaleniu formuły sporu w kanonicznym procesie o nieważność małżeństwa (Ius Matrimoniale 3 (1992) s. 55 – 69); Powołanie biegłego do udziału w kanonicznym procesie o nieważność małżeństwa (Ius Matrimoniale 3 (1992) s. 70 – 79); Litis contestatio a wyrok w procesie o nieważność małżeństwa (Wiadomości Diecezjalne Siedleckie 63 (1994) nr 4 s. 139 – 150); Alkoholizm jako podstawa orzeczenia nieważności małżeństwa (RNP 7 (1997) s. 85 – 98); Miejsce biegłego w strukturze kanonicznego procesu o nieważność małżeństwa (w: Historia et Ius. Księga Pamiątkowa ku czci Księdza Profesora Henryka Karbownika, red. Antoni Dębiński, Grzegorz Górski, Lublin 1998 s. 353 – 362); Zadania procesowe obrońcy węzła małżeńskiego (w: Kościelne Prawo Procesowe. Materiały i Studia, t. 1 (1999), red. Andrzej Dzięga s. 23 – 40); Wpływ transseksualizmu na zdolność osoby do zawarcia małżeństwa. Uwagi i pytania (w: Kościelne Prawo Procesowe. Materiały i Studia, t. 1 (1999), red. Andrzej Dzięga s. 137 – 150); O istocie kanonicznego spornego procesu ustnego (w: Divina et Humana. Księga Jubileuszowa w 65. Rocznicę Urodzin Księdza Profesora Henryka Misztala, red. Antoni Dębiński, Wiesław Bar, Piotr Stanisz, Lublin 2001 s. 383 – 399); Elementy strukturalne kanonicznego sądowego procesu spornego (w: Veritati Salvificae Servire. Księga pamiątkowa dedykowana ks. prof. zw. dr. hab. Edwardowi Góreckiemu z racji 70 rocznicy urodzin, red. Wiesław Wenz, Wrocław 2002 s. 101 – 115); Procesowe zadania biegłego w świetle zlecenia sędziowskiego w kanonicznym procesie o nieważność małżeństwa (w: Rola biegłego we współczesnym procesie, red. Jan Turek, Warszawa 2002 s. 93 – 111); Sądowe dowodzenie kanonicznej niezdolności osoby do zawarcia małżeństwa z przyczyny alkoholizmu (w: Kościelne Prawo Procesowe. Materiały i Studia, t. 2 (2002), red. Andrzej Dzięga, Marta Greszata s. 75 – 98); Kanoniczno – prawne i duszpasterskie zadania trybunału diecezjalnego (w: Ius et Lex. Księga Jubileuszowa ku czci Profesora Adama Strzembosza, red. Antoni Dębiński, Alicja Grześkowiak, Krzysztof Wiak, Lublin 2002 s. 447 – 464); Problem skuteczności opinii biegłego prywatnego w kanonicznym procesie spornym (w: Kościelne Prawo Procesowe. Materiały i Studia, t. 3 (2003), red. Andrzej Dzięga, Mirosław Wróbel s. 189 – 208); Zadania trybunału diecezjalnego (w: Struktura i zadania kurii diecezjalnej, red. Józef Krukowski, Krzysztof Warchałowski, Warszawa 2003 s. 135 – 156); Zasada bezpośredniości w kanonicznym spornym procesie ustnym (w: Ecclesia et Status. Księga Jubileuszowa z okazji 40 - lecia pracy naukowej Profesora Józefa Krukowskiego, red. A. Dębiński, K. Orzeszyna, M. Sitarz, Lublin 2004 s. 273 – 288); Władza sędziego kościelnego (w: Urzędy sądowe - władza i służba. Materiały z ogólnopolskiego spotkania pracowników sądownictwa kościelnego w Gródku nad Dunajcem w dniach 11 - 12 października 2004 roku, red. T. Rozkrut, Tarnów 2005 s. 15 – 33); Sprawy wpadkowe, publikacja akt, dyskusja sprawy (art. 217 - 245) (w: Proces małżeński według instrukcji „Dignitas Connubii”. Materiały z ogólnopolskiego spotkania pracowników sądownictwa kościelnego w Gródku nad Dunajcem w dniach 13 - 14 czerwca 2005 roku. II Ogólnopolskie Forum Sądowe, red. T. Rozkrut, Tarnów 2006 s. 113 – 127); Zasada poszukiwania prawdy obiektywnej w procesie kanonicznym (w: Kościelne prawo procesowe. Prawo rodzinne. Materiały i Studia, t. 4, red. A. Dzięga, M. Greszata, P. Telusiewicz, Lublin 2007 s. 169 – 188); Tytuł VIII - IX: Sprawy wpadkowe; Ogłoszenie akt, zamknięcie postępowania dowodowego i dyskusja sprawy, (współautorstwo komentarza wraz z M. Greszata, W. Kiwior, T. Rozkrut, H. Stawniak, R. Sztychmiler, W. Wenz, A. Stankiewicz, w: Komentarz do Instrukcji procesowej „Dignitas connubii” redakcja naukowa ks. Tomasz Rozkrut, Sandomierz 2007 s. 297 – 323); Pytania o rodzinę - niektóre kwestie dyskusyjne (w: Rodzina w prawie. Materiały z Konferencji zorganizowanej w Stalowej Woli dnia 7 grudnia 2006 r. red. P. Telusiewicz, Stalowa Wola 2007 s. 43 – 56).

[47] Należy wymienić następujące: Kanoniczna procedura ustna w relacji do procesu o nieważność małżeństwa referat wygłoszony na Międzynarodowym Sympozjum dla Pracowników Sądów Kościelnych w Europie Środkowo – Wschodniej, Lublin 19 - 21 września 1991 ss. 18; Zadania trybunału diecezjalnego referat wygłoszony w czasie Konferencji „Struktura i zadania Kurii diecezjalnej”, Warszawa, 12 września 2001 ss. 14; Pastoralne i prawno - kanoniczne zadania trybunału diecezjalnego referat wygłoszony w czasie sesji poświęconej prawnym i duszpasterskim aspektom małżeństwa, Katowice - Panewniki 10 maja 2002 ss. 19; Władza sędziego kościelnego referat wygłoszony w czasie Warsztatów Szkoleniowych dla pracowników Trybunałów Kościelnych Ukrainy, które odbyły się w dniach od 7 do 9 czerwca 2004 roku w Seminarium Duchownym we Lwowie; Funkcja wychowawcza rodziny w prawie kanonicznym referat wygłoszony w czasie Krajowej Konferencji Naukowej „Współdziałanie Kościoła i państwa na rzecz rodziny” zorganizowanej 6 - 7 września 2004 roku przez Stowarzyszenie Kanonistów Polskich, Diecezję Łomżyńską i Wydział Nauk Prawnych Towarzystwa Naukowego KUL w Wyższym Seminarium Duchownym w Łomży; Troska o rodzinę w świetle prawa polskiego i kanonicznego referat wygłoszony 2 października 2004 roku w czasie Ogólnopolskiego Spotkania Prawników w Częstochowie; Władza sędziego kościelnego referat wygłoszony w dniach 11 - 12 października w czasie Sympozjum dla pracowników sądownictwa kościelnego w Gródku nad Dunajcem „Urzędy sądowe - władza i służba”; Prawne przesłanki troski o rodzinę referat wygłoszony 21 października w czasie Konferencji Naukowej na temat wychowania w rodzinie zorganizowanej przez Wyższą Szkołę Biznesu i Przedsiębiorczości w Ostrowcu Świętokrzyskim i Duszpasterstwo Rodzin w Ostrowcu Świętokrzyskim, która miła miejsce w Ostrowcu Świętokrzyskim; Sprawy wpadkowe, publikacja akt, dyskusja sprawy (artykuły 217 - 245) referat wygłoszony w czasie II Ogólnopolskiego Forum Sądowego czyli Ogólnopolskiej Konferencji naukowej poświęconej instrukcji procesowej „Dignitas Connubii” (2005), które odbyło się w Centrum Formacyjno Rekolekcyjnym Diecezji Tarnowskiej „Arka” w Gródku nad Dunajcem, w dniach 13 - 14 czerwca 2005 roku, ss. 11; Rodzina - niektóre kwestie dyskusyjne referat wygłoszony w czasie Konferencji Naukowej zorganizowanej przez Instytut Prawa na Wydziale Zamiejscowym Nauk o Społeczeństwie w Stalowej Woli Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II zatytułowanej „Rodzina w prawie”, która odbyła się 7 grudnia 2006 roku, ss. 18; Normy Instrukcji Dignitas connubii w konfrontacji z teorią procesu (zagadnienia wybrane) referat wygłoszony w czasie III Ogólnopolskiego Forum Sądowego „Proces małżeński w świetle Dignitas connubii - pierwsze doświadczenia”, pod patronatem Rady Prawnej Konferencji Episkopatu Polski, które odbyło się w Centrum Formacyjno - Rekolekcyjnym Diecezji Tarnowskiej „ARKA” w Gródku nad Dunajcem w dniach 11 - 12 czerwca 2007 roku, ss. 15; O istocie obowiązku alimentacyjnego referat wygłoszony w czasie Drugiej Konferencji Naukowej zorganizowanej przez Instytut Prawa na Wydziale Zamiejscowym Nauk o Społeczeństwie w Stalowej Woli Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II z cyklu „Rodzina w prawie”, która odbyła się 13 grudnia 2007 roku, ss. 10.

[48] Są to następujące prace: 1) Ks. Krzysztof Graczyk Wpływ sclerosis multiplex na ważność małżeństwa w prawie kanonicznym (Lublin 1998); 2) Ks. Leszek Ostas Działalność prawodawcza Henryka Przeździeckiego jako Biskupa Podlaskiego (1918 - 1939) (Lublin 1999); 3) Ks. Jacek Staszak: Zadanie adwokata a Sądzie Biskupim Sandomierskim w latach 1917 – 1952 (Lublin 1999); 4) Marta Greszata Skuteczność prawna instytucji lis pendens w kanonicznym sądowym procesie spornym (Lublin 2001); 5) Ks. Marek Polak Synod diecezjalny w Sandomierzu w 1923 roku. Studium historyczno – prawne (Lublin 2001); 6) Ks. Mirosław Wróbel Instytucja warunku w kanonicznym prawie małżeńskim (Lublin 2002); 7) Ks. Marian Berta Kanoniczna sytuacja wiernych żyjących w związkach niemałżeńskich w warunkach Kościoła katolickiego w Niemczech po Soborze Watykańskim II (Lublin 2003); 8) Ks. Tomasz Maj Zadania promotora sprawiedliwości w sprawach o nieważność małżeństwa. Na przykładzie akt Sądu Biskupiego Lubelskiego w latach 1940 – 1992 (Lublin 2004); 9) Ks. Peter Gostic Skuteczność prawna skargi powodowej w procesie kanonicznym (Lublin 2004); 10) Ks. Szymon Pikus Problem niezawisłości sędziego w prawie kodeksowym Kościoła łacińskiego (Lublin 2005); 11) Ks. Jozef Bagin Procesowe aspekty udzielania zgody na komunię świętą osobom rozwiedzionym w prawie i praktyce kościołów partykularnych Słowacji (Lublin 2005); 12) Ks. Jan Loffelmann Kanoniczne małżeńskie przeszkody zrywające w relacji do małżeńskich przeszkód unieważniających w prawie cywilnym na terenie Czech (Lublin 2006); 13) S. Małgorzata Kowalewska Problem wpływu wieku starczego na kanoniczną zdolność osoby do zawarcia małżeństwa w świetle kanonu 1095 (Lublin 2006); 14) Ks. Zdzisław Jancewicz Instytucja unieważnienia małżeństwa w prawie polskim (Lublin 2007); Piotr Telusiewicz Wspólnota małżeńska jako zasada w polskim prawie rodzinnym (Lublin 2007). 

[49] Na Wydziale Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji: Procesy małżeńskie (wykład - studia dzienne), Procesy małżeńskie (wykład - studia zaoczne), Seminarium magistersko – licencjackie, Seminarium doktoranckie; na Wydziale Teologii: Prawo kanoniczne (konwersatorium - studia eksternistyczno - magisterskie); na Wydziale Zamiejscowym Nauk Prawnych i Ekonomicznych w Tomaszowie Lubelskim: Zarys prawa kanonicznego (wykład studia dzienne), Proseminarium (studia dzienne), Seminarium magisterskie (studia dzienne), Zarys prawa kanonicznego (wykład - studia zaoczne), Proseminarium (studia zaoczne), Seminarium magisterskie (studia zaoczne).

[50] Należy zwrócić uwagę na następujące: Uchylanie klauzul w Archidiecezji Lubelskiej (Ius Matrimoniale 2 (1997) s. 145 – 157); Prawodawstwo kościelne wobec prowadzenia handlu przez osoby duchowne (w: Historia et Ius. Księga pamiątkowa ku czci Ks. H. Karbownika, red. A. Dębiński, R. Górski, Lublin 1998 s. 389 – 408); Wpływ wychowania w rodzinie patologicznej na zdolność osoby do zawarcia małżeństwa sakramentalnego. Na podstawie wyroków Sądu Biskupiego w Lublinie (w: Kościelne Prawo procesowe. Materiały i studia, red. A. Dzięga, K. Graczyk, S. Dubiel, t. I. Lublin 1999 s. 125 – 136); Psychiczne przyczyny niezdolności osoby do zawarcia małżeństwa - próba systematyki (w: Kościelne Prawo procesowe. Materiały i studia, red. A. Dzięga, K. Graczyk, S. Dubiel, t. I. Lublin 1999 s. 113 – 124); Sędziowska ocena uwag przedwyrokowych obrońcy węzła małżeńskiego (w: Kościelne Prawo procesowe. Materiały i studia, red. A. Dzięga, K. Graczyk, S. Dubiel, t. I. Lublin 1999 s. 41 – 46); Dysymulacja a dyspensa milcząca (w: Plenitudo legis dilectio. Księga pamiątkowa ku czci O. Prof. Dr hab. B. Zuberta, red. A. Dębiński, E. Szczot, Lublin 2000 s. 517 – 542); Uchylanie klauzul nałożonych na osoby orzeczone jako niezdolne do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich (Memoranda 4 (2001) s. 1004 – 1009); Osobowość starcza jako przyczyna poważnego braku rozeznania oceniającego (RNP 11 (2001) s. 89 – 104); Powody skłaniające przełożonego kościelnego do tolerancji lub dysymulacji, (w: Divina et humana. Księga jubileuszowa w 65 rocznicę Urodzin Księdza Profesora Henryka Misztala, red. A. Dębiński, W. Bar, P. Stanisz, Lublin 2001 s. 649 – 660); Wpływ narkomanii na poważny brak rozeznania oceniającego (RNP 12 (2002) s. 151 – 168); Wpływ upośledzenia umysłowego na poważny brak rozeznania oceniającego (w: Ius et lex. Księga jubileuszowa ku czci Profesora Adama Strzembosza, red. A. Dębiński, A. Grześkowiak, K. Wiak, Lublin 2002 s. 465 – 486; Bp Piotr Hemperek jako sędzia Sądu Biskupiego w Lublinie (Memoranda 2 (2002) s. 420 – 426); Alkoholizm a psychiczna niezdolność do zawarcia związku małżeńskiego (w: Kościelne Prawo procesowe. Materiały i studia, red. A. Dzięga, M. Greszata, t. II. Lublin 2002 s. 49 – 64); Separacja w orzecznictwie Sądu Biskupiego w Lublinie (w: Kościelne Prawo procesowe. Materiały i studia, red. A. Dzięga, M. Wróbel, t. III, Lublin 2003 s. 209 – 222); Wpływ padaczki na poważny brak rozeznania oceniającego (RNP 13 (2003) s. 83 – 100).

[51] Ćwiczenia sądowe (ćwiczenia); Ćwiczenia z procesów małżeńskich (ćwiczenia); Ćwiczenia z procesu zwyczajnego (ćwiczenia); Kościelne prawo procesowe (proseminarium); Kościelne prawo procesowe (seminarium); Orzecznictwo trybunałów kościelnych w sprawach małżeńskich (konwersatorium); Proces zwyczajny (wykład); Zarys prawa kościelnego (wykład); Zasady procesowe w sądownictwie kościelnym (wykład); Kościelne prawo małżeńskie i rodzinne (wykład).

[52] Ważniejsze to: Z dyskusji nad zadaniem obrońcy węzła (Prawo – Administracja - Kościół nr 1 (5) 2001 s. 153 – 168); Postępowanie kanoniczne w sprawach o separację (Prawo – Administracja - Kościół nr 4 (8) 2001 s. 75 – 93); O pojęciu kanonicznej niezdolności osoby do zawarcia małżeństwa. Aspekt kanoniczny (w: Kościelne Prawo Procesowe. Materiały i Studia, T. 2, Red. A. Dzięga, M. Greszata Lublin 2002 s. 11 – 25); Pojęcie cytacji i notyfikacji w świetle norm VII księgi Kodeksu Prawa Kanonicznego (Prawo – Administracja - Kościół nr 1 (9) 2002 Lublin 2003 s. 149 – 166); Charakterystyka udziału stron w kanonicznym sądowym postępowaniu spornym (RNP 12 (2003) z. 2 s. 102 – 125); Problem kontradyktoryjności w kanonicznym postępowaniu o nieważność małżeństwa (w: Kościelne Prawo Procesowe. Materiały i Studia, T. 3, Red. A. Dzięga, M. Wróbel Lublin 2003 s. 239 – 258); Zdolność osoby chorej na padaczkę do zawarcia małżeństwa w prawie kanonicznym (w: X Konferencja Naukowo – Szkoleniowa. Psychospołeczne Aspekty Padaczki. Sala konferencyjna Hotelu Novotel – Bronowice, u. Armii Krajowej 11, Kraków 15 listopada 2003, s. 3); Istota litis contestatio w procesie kanonicznym (RNP 14 (2004) z. 2 Prawo kanoniczne s. 137 – 159); The Litispendence Principle in Canonical Process for Marriage Invalidation (Review of comparative law, volume 9, year 2004, s. 87 – 93); Rola i zadania notariusza sądowego (w: Urzędy sądowe – władza i służba. Materiały z ogólnopolskiego spotkania pracowników sądownictwa kościelnego w Gródku nad Dunajcem w dniach 11 – 12 października 2004 roku, Red. T. Rozkrut Tarnów 2005 s. 65 – 88); Prawna zdolność osoby chorej na padaczkę do zawarcia małżeństwa (RNP 15 (2005) nr 1 s. 381 – 391); Litispendencja i jej skutki w kanonicznym procesie o nieważność małżeństwa (RNP 15 (2005) nr 2 s. 249 – 262); Zaskarżenie wyroku, proces dokumentalny (art. 269 - 308) (w: Proces małżeński według instrukcji „Dignitas Connubii”. Materiały z ogólnopolskiego spotkania pracowników sądownictwa kościelnego w Gródku nad Dunajcem w dniach 13 - 14 czerwca 2005 roku. II Ogólnopolskie Forum Sądowe, Red. T. Rozkrut, Tarnów 2006 s. 145 – 167); Jerzy Grzywacz (1923 - 1995) (w: Profesorowie Prawa s. 91 – 96); Analiza porównawcza norm dotyczących postępowania o nieważność małżeństwa w Kodeksie Prawa Kanonicznego i w Kodeksie Kanonów Kościołów Wschodnich (RNP 16 (2006) nr 1 s. 245 – 258); Procesowa specyfika kanonicznej deklaracji domniemanej śmierci (w: Kościelne prawo procesowe. Prawo rodzinne. Materiały i studia, T. 4, Red. A. Dzięga, M. Greszata, P. Telusiewicz, Lublin 2007 s. 189 – 213); Dylematy dotyczące udziału adwokata w procesie o nieważność małżeństwa (w: Kościelne prawo procesowe. Prawo rodzinne. Materiały i studia, T. 4, Red. A. Dzięga, M. Greszata, P. Telusiewicz, Lublin 2007 s. 215 – 228); Apelacja w świetle Instrukcji Dignitas Connubii (RNP 16 (2006) nr 2 s. 229 – 239); Recenzja - Małgorzata Baran, Czynności adwokata kościelnego w procesie o orzeczenie nieważności małżeństwa, Sandomierz 2005, ss. 104, Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia w Sandomierzu (RNP 16 (2006) nr 2 s. 507 – 512); Grzywacz (w: Słownik Polskich Teologów Katolickich 1994 – 2003, T. 9 az, Red. J. Mandziuk, Warszawa 2006 s. 209 – 210); Tytuły XII - XV: Podważenie wyroku, Proces oparty na dokumentach, Adnotacja o nieważności małżeństwa i formalności do przedstawienia na wstępie do celebracji nowego małżeństwa, Wydatki sądowe oraz bezpłatna obrona (współautorstwo komentarza wraz z A. Dzięga, W. Kiwior, T. Rozkrut, H. Stawniak, R. Sztychmiler, W. Wenz, A. Stankiewicz, w: Komentarz do Instrukcji procesowej „Dignitas connubii”, redakcja naukowa ks. Tomasz Rozkrut, Sandomierz 2007 s. 363 – 411); Zasadność wykorzystania akt sprawy rozwodowej w kanonicznym postępowaniu o nieważność małżeństwa (w: Rodzina w prawie. Materiały z Konferencji zorganizowanej w Stalowej Woli dnia 7 grudnia 2006 r. red. P. Telusiewicz, Stalowa Wola 2007 s. 107 – 125).

[53] Ważniejsze to Kanoniczne postępowanie w sprawach o separację referat wygłoszony w czasie konferencji „Wokół instytucji małżeństwa” Lublin - KUL 23 czerwca 1999 roku; Postępowanie kanoniczne w sprawach o separację jako szansa ochrony małżeństwa referat wygłoszony w czasie „Causae naturae psychicae...” can. 1095 3, Seminarium dla biegłych trybunałów kościelnych i katolickich poradni rodzinnych, Lublin - KUL 24 - 26 września 1999; Prawna zdolność osoby chorej na padaczkę do zawarcia małżeństwa – w prawie kanonicznym referat wygłoszony w czasie X Konferencji Naukowo – Szkoleniowej „Psychospołeczne Aspekty Padaczki” Sala Konferencyjna Novotel – Bronowice, ul. Armii Krajowej 11, Kraków 15 listopada 2003 roku; Postępowanie o nieważność małżeństwa – studium porównawcze CIC i CCEO referat wygłoszony w czasie Konferencji Naukowej „Canones huius Codicis...” zorganizowanej z okazji dwudziestolecia promulgacji Kodeksu Prawa Kanonicznego, Lublin – KUL 18 listopada 2003 roku; Urzędy sadownictwa kościelnego i strony procesowe referat wygłoszony w czasie Warsztatów Szkoleniowych dla pracowników Trybunałów Kościelnych Ukrainy, które odbyły się w dniach od 7 do 9 czerwca 2004 roku w Seminarium Duchownym we Lwowie; Rola i zadania notariusza sądowego referat wygłoszony w dniach 11 – 12 października w czasie Sympozjum dla pracowników sądownictwa kościelnego w Gródku nad Dunajcem „Urzędy sądowe – władza i służba”; Kanoniczne formy ochrony małżeństwa referat wygłoszony 16 marca 2005 roku podczas Dni Patronalnych Nauk o Rodzinie w czasie Dnia Pierwszego: InoRmalnie o Rodzinie, pod hasłem „nas dwoje, nasTroje” w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim; Zaskarżenie wyroku, proces dokumentalny (artykuły 269 - 308) referat wygłoszony w czasie II Ogólnopolskiego Forum Sądowego czyli Ogólnopolskiej Konferencji naukowej poświęconej instrukcji procesowej „Dignitas Connubii” (2005), które odbyło się w Centrum Formacyjno Rekolekcyjnym Diecezji Tarnowskiej „Arka” w Gródku nad Dunajcem, w dniach 13 – 14 czerwca 2005 roku; Zasadność wykorzystania akt sprawy rozwodowej w kanonicznym postępowaniu o nieważność małżeństwa referat wygłoszony w czasie Konferencji Naukowej zorganizowanej przez Instytut Prawa na Wydziale Zamiejscowym Nauk o Społeczeństwie w Stalowej Woli Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II zatytułowanej „Rodzina w prawie”, która odbyła się 7 grudnia 2006 roku; Zasada kolegialności w kanonicznym procesie o nieważność małżeństwa referat wygłoszony w czasie III Ogólnopolskiego Forum Sądowego, Gródek 2007, Proces małżeński w świetle Dignitas connubii – pierwsze doświadczenia, Centrum Formacyjno – Rekolekcyjne Diecezji Tarnowskiej „Arka”, Gródek nad Dunajcem, 11 i 12 czerwca 2007 roku; Niezgodność charakterów i umysłowości a niezdolność do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich z przyczyn natury psychicznej referat wygłoszony w czasie Drugiej Konferencji Naukowej zorganizowanej przez Instytut Prawa na Wydziale Zamiejscowym Nauk o Społeczeństwie w Stalowej Woli Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II z cyklu „Rodzina w prawie”, która odbyła się 13 grudnia 2007 roku, ss. 10.

[54] Na Wydziale Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji prowadził następujące przedmioty: Katolicka Nauka Społeczna (wykład - Prawo - grupa w Stalowej Woli - dzienne magisterskie – II rok); Katolicka Nauka Społeczna (wykład - Administracja - Łuków - wieczorowe zawodowe – II rok); Katolicka Nauka Społeczna (wykład - Administracja - Międzyrzec Podlaski - zaoczne zawodowe - II rok); Katolicka Nauka Społeczna (wykład - Administracja - zaoczne zawodowe – Lublin KUL - II rok); Proces administracyjny (wykład - Prawo Kanoniczne - zaoczne magistersko – licencjackie - III rok); Proces administracyjny - wykład - Prawo Kanoniczne kurs A - dzienne magistersko – licencjackie - III rok, Prawo Kanoniczne kurs B - dzienne magisterskie - IV rok); Proces karny (wykład - Prawo Kanoniczne kurs A - dzienne magistersko – licencjackie - III rok, Prawo Kanoniczne kurs B - dzienne magisterskie - IV rok); Kościelny proces karny (wykład - Prawo Kanoniczne - zaoczne magistersko – licencjackie - IV rok; Adwokatura kościelna (wykład - Prawo Kanoniczne kurs A - dzienne magistersko – licencjackie - I – III rok, Prawo Kanoniczne kurs B - dzienne magisterskie – III - V rok); Ćwiczenia sądowe (ćwiczenia - Prawo Kanoniczne kurs A - dzienne magistersko – licencjackie - III rok); Kościelne postępowanie karne i administracyjne (seminarium - Prawo Kanoniczne - zaoczne magistersko – licencjackie – II - IV rok); Kościelne postępowanie karne i administracyjne (seminarium - Prawo Kanoniczne kurs A - dzienne magistersko – licencjackie - I - III rok, Prawo Kanoniczne kurs B - dzienne magisterskie - IV - V rok); Kościelne postępowanie karne i administracyjne (proseminarium - Prawo Kanoniczne kurs B - dzienne magisterskie - III rok; Administracja kościelna (ćwiczenia – Teologia kurs A - MSD Lublin - dzienne magisterskie - VI rok); Postępowanie dotyczące sakramentu święceń (wykład - Prawo Kanoniczne - zaoczne magistersko - licencjackie - IV rok); Postępowanie dotyczące sakramentu święceń (wykład - Prawo Kanoniczne kurs A - dzienne magistersko – licencjackie - III rok; Ćwiczenia sądowe (ćwiczenia - Prawo Kanoniczne - zaoczne magistersko - licencjackie III - IV rok).

[55] Należy wyliczyć następujące: Ruolo preminente dell’Ordinario nel processo penale canonico secondo la normativa del CIC del 1983 (w: AA.VV., Il processo penale canonico, Mursia, Roma 2000, s. 123 – 158); Ruolo preminente dell’Ordinario nel processo penale canonico secondo la normativa del CIC del 1983 (w: Z. Suchecki (red.), Il processo penale canonico, Lateran University Press – Roma 2003, s. 131 – 167); L’indagine previa (CC. 1717 - 1719) (w: AA.VV., Il processo penale canonico, Mursia, Roma 2000, s. 159 – 198); L’indagine previa (CC. 1717 - 1719) (w: Z. Suchecki (red.), Il processo penale canonico, Lateran University Press – Roma 2003, s. 169 - 211); L’irrogazione o la dichiarazione delle pene canoniche secondo la procedura amministrativa (w: A. Dębiński, W. Bar, P. Stanisz (red.), Divina et humana, księga jubileuszowa w 65 rocznicę urodzin księdza Prof. Henryka Misztala, RW KUL Lublin 2001, s. 601 - 633); Natura, przedmiot i podmioty dochodzenia wstępnego w kanonicznym postępowaniu karnym (Prawo – Administracja - Kościół 1 (5) 2001, s. 51 – 89); Czynności prawne w dochodzeniu wstępnym kanonicznego postępowania karnego (Prawo – Administracja - Kościół 2/3 (6/7) 2001, s. 119 – 158); Gli Elementi costitutivi del delitto (Apollinaris, LXXIV(2001), s. 633 – 658); Normy własne kanonicznego procesu karnosądowego (Prawo – Administracja - Kościół 2/3 (10/11) 2002, s. 141 – 174); Elementy kanonicznego procesu karno - administracyjnego (RNP 13 (2003) nr 2 s. 127 – 159); Weryfikacja racji ustanowienia urzędu obrońcy stałego w kontekście trudności jego praktycznych zastosowań (Prawo – Administracja - Kościół 3 (14) 2003, s. 63 – 80); Instytucja obrońcy stałego w Kodeksie Prawa Kanonicznego z 1983 roku (RNP 14 (2004) nr 2 Prawo kanoniczne s. 161 – 190); Il ruolo dell`Ordinario nell`ambito penale (Apollinaris 04 (LXXVII) 1 - 2, s. 319 – 355); Adwokat gwarantem prawa do obrony w procesie kanonicznym (w: Urzędy sądowe - władza i służba. Materiały z ogólnopolskiego spotkania pracowników sądownictwa kościelnego w Gródku nad Dunajcem w dniach 11 - 12 października 2004 roku, Red. T. Rozkrut Tarnów 2005 s. 35 – 64); Poczytalność elementem subiektywnym przestępstwa (RNP 15 (2005) nr 1 s. 417 – 435); La pena canonica come mezzo a difesa della comunione della Chiesa e dei diritti dei fedeli (Apollinaris 04 (LXXVII) 3 - 4 s. 859 – 883); Wpływ nauki Soboru Watykańskiego II na przepisy kościelnego prawa karnego w KPK z 1983 r (w: Sobór Watykański II. Inspiracje i wpływ na Kodeks Prawa Kanonicznego z 1983 roku. Materiały z Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej zorganizowanej 8 grudnia 2005 roku z okazji 40. rocznicy zakończenia Soboru Watykańskiego II, Red. K. Burczak, Lublin 2006 s. 61 – 92); Wymierzanie kar dekretem pozasądowym - miedzy normą a jej aplikacją (RNP 16 (2006) nr 1 s. 219 – 243).

[56] Ćwiczenia sądowe (ćwiczenia - KUL), Kościelne prawo małżeńskie (proseminarium - KUL), Kościelne prawo małżeńskie (wykład - KUL), Normy generalne (wykład - KUL), Orzecznictwo Roty Rzymskiej (konwersatorium - KUL), Postępowanie dotyczące sakramentu święceń (wykład - KUL), Prawo autorskie i prasowe (IT), Prawo międzynarodowe prywatne (UR), Prawo rodzinne (proseminarium - KUL), Prawo rodzinne (wykład – KUL i UR), Prawa stron w procesach kościelnych i świeckich (wykład fakultatywny KUL), Psychologia sądowa (konwersatorium - KUL).

[57] Wśród nich: Problem zawarcia małżeństwa warunkowego ze skutkami cywilno – prawnymi w Polsce (w: Kościelne Prawo Procesowe. Materiały i Studia, Tom 3, Red. A. Dzięga, M. Wróbel, Lublin 2003 s. 129 – 143); Problem współżycia seksualnego małżonków przy matrimonium sub condicione (RNP 14 (2004) nr 2 Prawo kanoniczne s. 109 – 119); Matrimonium sub conditione in Canon Law – Conditions and Effects (Review of comparative law, volume 9, year 2004, s. 95 – 100); Przysposobienie w prawie polskim a adopcja w prawie kanonicznym (w: Urzędy sądowe – władza i służba. Materiały z ogólnopolskiego spotkania pracowników sądownictwa kościelnego w Gródku nad Dunajcem w dniach 11 – 12 października 2004 roku, Red. T. Rozkrut Tarnów 2005 s. 143 – 151); Sądowe dowodzenie warunku w procesach o stwierdzenie nieważności małżeństwa (RNP 15 (2005) nr 1 s. 393 – 416); Problem pochodzenia i przysposobienia dziecka w prawie kanonicznym (RNP 15 (2005) nr 2 s. 223 – 232).

[58] Dla przykładu: wygłosił referat Prawna zdolność osoby chorej na padaczkę do zawarcia małżeństwa – w prawie polskim X Konferencja Naukowo – Szkoleniowa „Psychospołeczne Aspekty Padaczki” Sala Konferencyjna Novotel – Bronowice, ul. Armii Krajowej 11, Kraków 15 listopada 2003 roku; wygłosił referat Matrimonium per interpretum Konferencja Naukowa „Canones huius Codicis...” zorganizowana z okazji dwudziestolecia promulgacji Kodeksu Prawa Kanonicznego, Lublin – KUL 18 listopada 2003 roku; wygłosił referat Problem pochodzenia i przysposobienia dziecka w prawie kanonicznym w czasie Konferencji Międzynarodowej „Prawo rodzinne w Polsce i w Europie – perspektywy przemian”, która odbyła się w dniach 19 – 21 maja 2004 roku w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim; wygłosił referat Systematyka wad zgody małżeńskiej w świetle prawa kościelnego w czasie Warsztatów Szkoleniowych dla pracowników Trybunałów Kościelnych Ukrainy, które odbyły się w dniach od 7 do 9 czerwca 2004 roku w Seminarium Duchownym we Lwowie; wygłosił referat Aktualne normy prawne dotyczące nadzwyczajnego szafarza Komunii świętej oraz szafarza wystawienia i schowania Najświętszego Sakramentu w czasie Konferencji Naukowej zorganizowanej podczas trwania posiedzenia Komisji Episkopatu Polski do spraw zakonnych przy Konferencji Episkopatu Polski, która odbyła się 23 września 2004 roku w Warszawie; W dniach 11 – 12 października uczestniczył w Sympozjum dla pracowników sądownictwa kościelnego w Gródku nad Dunajcem „Urzędy sądowe – władza i służba”, w czasie którego wygłosił referat Przysposobienie w prawie polskim a adopcja w prawie kanonicznym; Wygłosił referat <... i że Cię nie opuszczę aż do śmierci> a rozwód w czasie otwartego spotkania zorganizowanego przez Koło Naukowe Instytutu Nauk o Rodzinie pt. „Rodzina w zmieniającym się świecie” prowadzonego przez Ks. dr Mirosław Wróbla w dniu 20 stycznia 2005 roku (czwartek) o godzinie 18.30 na XI piętrze (północ) w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim.