Prowadzący

mgr Agnieszka Karczewska

Liczba godzin: 60

Liczba punktów ECTS: 4

Efekty kształcenia

Student:

1. Poznaje problemy z zakresu logopedii, z jakimi może spotkać się nauczyciel – polonista w pracy zawodowej.
2. Opanowuje umiejętności pracy z uczniem z trudnościami szkolnymi wynikającymi z niedostatecznego opanowania języka, takimi jak: opóźniony rozwój mowy, dysleksja rozwojowa, zaburzenia słuchu fonematycznego, niedosłuch, nieprawidłowa emisja głosu, jąkanie, upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim.
3. Poznaje specyficzne dla wymienionych zaburzeń sposoby terapii, takie jak, np. logorytmika, Metoda Dobrego Startu, Gimnastyka Mózgu, stymulacja audio-psycho-lingwistyczna A. Tomatisa, które mogą być wykorzystane na lekcjach języka polskiego, a także na zajęciach wyrównawczych.
4. Opanowuje umiejętność analizowania, rozwiązywania problemów szkolnych oraz współpracy ze specjalistą - logopedą.

Forma zaliczenia przedmiotu

Obecność (2 nieobecności dopuszczalne), aktywna praca podczas zajęć, przygotowywanie diagnozy oraz oceny czytania i pisania wybranego ucznia z klas 4-6. 

Treści programowe

Przedmiotem zajęć są podstawowe zagadnienia z zakresu logopedii, a więc zagadnienia obejmujące wiedzę lingwistyczną, biologiczną, pedagogiczną oraz psychologiczną, wykorzystywaną w opisie i terapii zaburzeń języka i mowy. Omówione zostaną cztery grupy zagadnień:

I Mowa, jej składniki i rozwój

1. Mowa i jej mechanizmy: język, mówienie, tekst, rozumienie, funkcja mowy, mowa a język, składniki mowy, mówienie, nadawanie, rozumienie, odbiór, anatomiczno - fizjologiczne podstawy mowy, lingwistyczne, biomedyczne i psychologiczne ujęcie mowy.
2. Kształtowanie się mowy dziecka: okresy rozwojowe w opanowywaniu mowy, czynniki wpływające na rozwój mowy.

II Klasyfikacja zaburzeń mowy

3. Zaburzenia komunikacji językowej (wyjaśnienie podstawowych pojęć); klasyfikacje zaburzeń mowy: istota, objawy i przyczyny zaburzeń mowy; klasyfikacja zaburzeń mowy – przyczynowa, objawowa, językoznawcza, neurofizjologiczna.

III Techniki terapii logopedycznej dzieci w wieku szkolnym

4. Dyslalia.
5. Jąkanie; giełkot.
6. Zaburzenia mowy dzieci upośledzonych umysłowo.
7. Zaburzenia mowy dzieci niedosłyszących.
8. Zaburzenia mowy dzieci z rozszczepem podniebienia.
9.  Zaburzenia dysartryczne u dzieci.
10. Zaburzenia komunikacji związane z zaburzeniami psychicznymi.
11. Autyzm.
12. Zespół Aspergera.
13. Problemy językowe dzieci.
14. Problemy językowe dzieci. Rozwój aktywności twórczej dzieci w sferze języka.
15. Definicje czytania i pisania.
16. Percepcja wzorkowa, słuchowa.
17. Integracja percepcyjno – motoryczna.
18. Lateralizacja.
19. Diagnoza specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu.
20. Dysleksja rozwojowa – definicja, klasyfikacja; objawy ryzyka dysleksji; logopedyczna terapia dzieci z dysleksją rozwojową.

IV Zaburzenia mowy a trudności szkolne

21. Metodyka ogólna diagnozy i terapii logopedycznej.
22. Metoda 18 Struktur wyrazowych.
23. Metoda Dobrego Startu.
24. Metoda A. Tomatisa.
25. Logorytmika.
26. Logopedia artystyczna – kultura żywego słowa.

Literatura

1. Błeszyński J., Mowa i język dzieci z autyzmem. Wybrane zagadnienia, Słupsk 1998.
2. Bobkowicz-Lewartowska L., Autyzm dziecięcy. Zagadnienia diagnozy i terapii, Kraków 2000.
3. Bogadnowicz M., Adryjanek A., Uczeń z dysleksją w szkole, Gdynia 2005.
4. Bogdanowicz M., Barańska M., Jakacka E., Metoda Dobrego Startu. Piosenki do rysowania, Gdańsk 2006.
5. Bogdanowicz M., Ćwiczenia grafomotoryczne przygotowujące do nauki pisania według Hany Tymichowej, Lublin 1999.
6. Bogdanowicz M., Integracja percepcyjno-motoryczna. Teoria - diagnoza – terapia, Warszawa 2000.
7. Bogdanowicz M., O dysleksji, czyli specyficznych trudnościach w czytaniu i pisaniu – odpowiedzi na pytania rodziców i nauczycieli, Lublin 1994.
8. Bogdanowicz M., Ryzyko dysleksji. Problem i diagnozowanie, Gdańsk 2003.
9. Bula D., Krzyżyk D., Niesporek-Szmburska B., Synowiec H., Dziecko w świecie języka, Kraków 2004.
10. Buryn U., Hulboj T., Kowalska M., Podziemska T., Mój uczeń nie słyszy. Poradnik dla nauczycieli szkół ogólnodostępnych, Warszawa 2001.
11. Cieszyńska J., Nauka czytania krok po kroku. Jak przeciwdziałać dysleksji, Kraków 2001.
12. Cytowska B., Winczura B. (red.), Dziecko z zaburzeniami w rozwoju. Konteksty diagnostyczne i terapeutyczne, Kraków 2005.
13. Czajkowska I. Herda K., Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne w szkole. Poradnik dla nauczycieli, Warszawa 1992.
14. Danielewicz D., Pisula E. (red.), Terapia i edukacja osób z autyzmem. Wybrane Zagadnienia, Warszawa 2003
15. Delacato C.H., Dziwne i niepojęte. Autystyczne dziecko, Warszawa 1995.
16. Domagała M., Mirecka U., Dziecko dyslektyczne z zaburzeniami lateralizacji – możliwości i ograniczenia terapii w starszym wieku szkolnym, „Logopedia” 2001 t. 29.
17. Gałkowski T., Dziecko autystyczne w środowisku rodzinnym i szkolnym, Warszawa 1995.
18. Gałkowski T., Jastrzębowska T., Logopedia. Pytania i odpowiedzi, Opole 2001.
19. Gawęda K., Łazewski J., Uczymy się poprawnej wymowy, Białystok 2005.
20. Górniewicz E., Pedagogiczna diagnoza specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu, Toruń 1998.
21. Górniewicz E., Trudności w czytaniu i pisaniu u dzieci, Olsztyn 2001.
22. Grabałowska K., Jastrząb J., Mickiewicz J., Wojtak M., Ćwiczenia w czytaniu i pisaniu. Poradnik metodyczny do terapii dzieci dyslektycznych, Warszawa 1995.
23. Graban J., Sprawka R., Trening słuchu, Gdańsk 2007.
24. Grabowska A., Rymarczyk K. (red.), Dysleksja. Od badań mózgu do praktyki, Warszawa 2004.
25. Gunia G., Terapia logopedyczna dzieci z zaburzeniami słuchu i mowy, Kraków 2006.
26. H. Olechnowicz, Wokół autyzmu. Fakty, skojarzenia, refleksje, Warszawa 2004.
27. J. Wyczesany, Pedagogika upośledzonych umysłowo. Wybrane zagadnienia, Kraków 1999.
28. Jastrząb J., Usprawnianie funkcji percepcyjno – motorycznych dzieci dyslektycznych, Warszawa 1990.
29. Kaczmarek B., Mózg, język, zachowanie, Lublin 1998.
30. Kaczmarek L., Nasze dziecko uczy się mowy,  Lublin 1977.
31. Kamińska D., Wspomaganie płynności mowy dziecka, Kraków 2006.
32. Kobosko J., Kosmalowa J., Dzieci z uszkodzonym słuchem, Warszawa 2005.
33.  Kosmalowa J., Dziecko z uszkodzonym narządem słuchu w szkole powszechnej i przedszkolu. Poradnik dla nauczycieli i wychowawców, Warszawa 1997.
34. Kostecka W. , Dziecko i jąkanie, Lublin 2000
35. Kozłowska A., Jak pomagać dziecku z zaburzeniami życia uczuciowego, Warszawa 1996.
36. Krakowiak K., Metoda fonogestów jako szansa na pełne i wszechstronne wykształcenie osób niesłyszących [w:]  „Szkoła Specjalna”  2002 nr 2.
37. Krasowicz-Kupis G.,  Język, czytanie i dysleksja,  Lublin 2001.
38. Lieberz Ch., Praktyczny przewodnik nauczania integracyjnego. Skarbnica wiadomości teoretycznych, metod i zabaw, Kielce 2003.
39. Mickiewicz J., Jedynka z ortografii? Rozpoznawanie dysleksji, dysortografii i dysgrafii w starszym wieku szkolnym, Toruń 2002
40. Murer A, Dźwięki mowy. Program kształtowania świadomości fonologicznej, Kraków 2003.
41. Peeters T., Autyzm: co to jest? Jak go rozpoznać?, Gdańsk 1996.
42. Sazon-Brykajło J. J., Trudności dzieci w posługiwaniu się kodem językowym, Kraków 2009.
43. Skorek E. M., Z logopedią na ty, Kraków 2009.
44. Skorek E. M.,100 tekstów do ćwiczeń logopedycznych, Gdańsk 2005.
45. Słodownik-Rycaj E., O mowie dziecka, Warszawa 2000. 
46. Smykowska D., Materiały metodyczne do nauczania dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie w stopniu lekkim, Kraków 2006.
47. Tkaczyk G., Serafin T. (red.), Poradnik metodyczny dla nauczycieli kształcących uczniów z lekkim upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim w szkołach ogólnodostępnych i integracyjnych, Warszawa 2001.
48. Winter M., Zespół Aspergera. Co nauczyciel wiedzieć powinien. Poradnik nauczyciela, wychowawcy, Warszawa 2006.
49. Zabłocki K. J., Autyzm, Płock 2002.