Materiały do pobrania

Nauka_podzial_nauk

Przedmiot_metodologii_nauk

Wiedza_potoczna_a_wiedza_naukowa

Podejscie_idiograficzne_i_nomotetyczne

Socjologia_empirystyczna_vs._interpretujaca

Program spotkań

◙ Przedmiot metodologii nauk społecznych. Nauka jako przedmiot refleksji metodologa

Metoda badania – metoda uprawiania nauki – metodologia – nauka Różne sensy terminu nauka; Etapy operacji naukotwórczych; Metodologia nauk społecznych,  metodologie nauk szczegółowych. Metodologia opisowa a normatywna.

Kamiński 1982: 11-18, 26-43, 182-195; Nowak 1985: 13-30; Wójcicki: 9-16.

 

◙  Rodzaje wiedzy, charakter wiedzy naukowej i granice myślenia naukowego

Niektóre rodzaje wiedzy: naukowa, potoczna, artystyczno-literacka, spekulatywna, irracjonalna; Kryteria naukowości wiedzy.

Sozański 1995: 23-50; Matraszek, Such 1989: 138-142; Lakatos 1995: 122-130; Kamiński 200-209; 24-27

 

◙  Język nauk społecznych. Język i poznanie. Definiowanie

Pojęcia i terminy języka nauk społecznych. Własności języka. Funkcje języka. Język i metajęzyk.

Nowak 1985: 62-65, 80-91; Andreski 1977: 87-126; Schaff 1981: 5-31; Pawłowski 1978

 

◙  Konstruowanie teorii – teoria i empiria

Różne znaczenia pojęcia „teoria”. Teorie dedukcyjne i indukcyjne; Paradygmaty nauk społecznych: pozytywizm i darwinizm społeczny, paradygmat konfliktu, symboliczny interakcjonizm, etnometodologia, funkcjonalizm strukturalny

Merton 1982: 153-184; Sztompka 1985: 9-29; Kuhn 2001: 87-142; Nowak 1985: 311-317, 394-414, 414-424; Babbie 2003: 54-81; Giddens 2005: 40-42; Turner 2005; Hałas 1987: 20-46

 

  ◙ Jak interpretować świat społeczny? Prawidłowości społeczne. Wyjaśnianie.     

       Rozumienie

Podejście idiograficzne i nomotetyczne; dane jakościowe i ilościowe;

Rozumienie jako procedura badawcza specyficzna dla humanistyki. Socjologia empirystyczna (pozytywistyczna) vs socjologia interpretująca (hermeneutyczna). Przyczynowość.

Amsterdamski 1983: r. 3; Bunge 1968: 344-371; Cackowski 1989: 229-254; Carnap, Rudolph 2000: 276-291; Nowak, 1985: 351-393; Dobrzański 1999: 30-54; Krasnodębski 1986: 5-12, 13-41, 42-71; Nagel 1961: 431-468.

 

◙  Problemy badawcze, wskaźniki, operacjonalizacja

Struktura procesu badawczego: problem, hipoteza, operacjonalizacja, prezentacja wyników badań. Ukryte założenia badań. Analiza przykładu: badania procesu przemian religijności - transformacja systemowa a laicyzacja społeczeństwa. Za pomocą jakich zmiennych możemy mierzyć religijność?

Babbie 2003: 139-171; Babiński 1997: 300-313; Frankfort-Nachmias, Nachmias 2000: 112-219; Hamersley, Martyn, Atkinson. 2000: 210-244; Merton 1982: 52 – 59; Nowak 1985: 346-350.

 

◙  Między obserwacją a eksperymentem

Wiedza naukowa a porównywanie i powtarzalność. Badania porównawcze a kanony Milla. Eksperymentowanie i typy eksperymentów. Badania porównawcze.

Babiński 1980: 35-63; Sułek 1979: 210-237; Frankfort-Nachmias, Nachmias 2000: 66-87; Nowak 1985: 152-158, 448-474; Nowicka 1991: 131-136; Nowak 1985: 317-327; Mała Encyklopedia Logiki 1970: 82-85 (hasło „indukcja eliminacyjna Mila”); Sułek 2002: 165-220

 

◙         Indywidualizm - holizm. Redukcjonizm

Czy jednostki tworzą społeczeństwo czy społeczeństwo tworzy jednostki? Swoistość ontologiczna przedmiotu badań nauk społecznych Problem redukcji wiedzy...

Rybicki 1973: 15-75; Szmatka 1989: 23-34; Urbanek 1984: 155- 188.

 

Lektury

  1. Amsterdamski, Stefan. 1983. Nauka i porządek świata. Warszawa: PWN, r. 3.
  2. Andreski, Stanisław. 1977. „Nauki społeczne jako czary: Dymna zasłona żargonu”, w: Jerzy Szacki (red.), Czy kryzys socjologii?, Warszawa: PWN, s. 87-126; (dostępne też w tegoż, Czarnoksięstwo w naukach społecznych, Warszawa: Oficyna Naukowa, s. 66-96).
  3. Babbie, Earl. 2003. Badania społeczne w praktyce. Warszawa: PWN.
  4. Babiński, Grzegorz. 1980. Wybrane zagadnienia z metodologii socjologicznych badań empirycznych. Kraków, s. 121–151.
  5. Babiński, Grzegorz. 1997. „Przygotowanie badań empirycznych”, w: Malikowski, Marian, Marian Niezgoda (wybór i opracowanie), Badania empiryczne w socjologii, t. 1, Tyczyn: Wyższa Szkoła Społeczno-Gospodarcza, s. 300-313.
  6. Berger, Peter L. 1988. Zaproszenie do socjologii, Warszawa: PWN, s. 33–60.
  7. Frankfort-Nachmias, Chava, David Nachmias. 2000. „Plany badawcze i struktura procesu badawczego”, w: ciż, Metody badań w naukach społecznych, Poznań: Zysk i S-ka.
  8. Hamersley, Martyn, Paul Atkinson. 2000. „Analiza danych”, w: ciż, Metody badań terenowych, Poznań: Zysk i S-ka, s. 210-244.
  9. Hempel, C.G. 1975. „Nauka i wartości ludzkie”, w: P.Sztompka (red.), Metodologiczne podstawy socjologii, Kraków: UJ, 206-23.
  10. Jabłoński, Arkadiusz. 2004, Status teoretyczny i funkcja techniczna wiedzy o społeczeństwie. Lublin: TN KUL. 
  11. Kamiński, Stanisław. 1998. Pojęcie nauki i metoda. Lublin: TN KUL. 
  12. Krasnodębski, Zdzisław, 1986, Rozumienie ludzkiego zachowania, Warszawa: PIW, s. 5-12, 13-41, 42-71.
  13. Lakatos, Imre. 1988. „Nauka i pseudonauka”, w: Kierunki filozofii współczesnej, Toruń: UMK, s. 142–50.
  14. Mayntz Renate, Kurt Holm, Peter Hubner. Wprowadzenie do metod socjologii empirycznej. Warszawa: PWN.
  15. Matraszek, Karol, Such Jan. 1989. Ontologia, teoria poznania i ogólna metodologia nauk. Warszawa: PWN, s. 138-180.
  16. Merton, Robert K. 1982. Teoria socjologiczna i struktura społeczna, Warszawa: PWN.
  17. Mokrzycki, Edmund. 1984. „Pojęcie socjologii humanistycznej wobec sytuacji w socjologii lat osiemdziesiątych”, w: Stefan Nowak (red.) Wizje człowieka w teoriach i badaniach naukowych, Warszawa: PWN, s. 41-45.
  18. Nagel, Ernest. 1961. „Wyjaśnianie i rozumienie w naukach społecznych”, w: tenże, Struktura nauki, Warszawa: PWN, s. 431-468.
  19. Nowak, Stefan. 1985. Metodologia badań społecznych, Warszawa: PWN.
  20. Nowicka, Ewa. 1991. „Metoda porównawcza”, w: taż, Świat człowieka – świat kultury, Warszawa: s. 131–136.
  21. Ossowski, Stanisław. 2001/1983. O osobliwościach nauk społecznych, Warszawa: PWN.
  22. Rybicki, Paweł. 1975. Struktura społecznego świata. Warszawa: PWN, s. 15–75.
  23. Schaff, Adam. 1981. „Wstęp do polskiego wydania”, w: Whorf, Benjamin Lee, Język, myśl i rzeczywistość, Warszawa: PIW, s. 5-31.
  24. Sozański, Tadeusz. 1995. „Co to jest nauka”, w: Goćkowski, Janusz, J.S. Marmuszewski (red.), Nauka, Tożsamość, Tradycja, Kraków: Universitas, s. 1-22.
  25. Sułek, Antoni. 1979. Eksperyment w badaniach społecznych, Warszawa: PWN, s. 210–37.
  26. Sułek, Antoni. 2002. „Badania eksperymentalne”, w: tenże, Ogród metodologii socjologicznej, Warszawa: SCHOLAR, s. 165-220.
  27. Szmatka, Jacek. 1989. Małe struktury społeczne, Warszawa: PWN, s. 23-34.
  28. Sztompka, Piotr. 1985. „Stan refleksji teoretycznej w socjologii: trzy pytania podstawowe”, w: Jonathan Turner, Struktura teorii socjologicznej, Warszawa: PWN s. 9-29.
  29. Turner, Jonathan. 1985. „Konstruowanie teorii socjologicznej”, w: tenże Struktura teorii socjologicznej, Warszawa: PWN, s. 59-73.
  30. Watkins, John, W. W. 2001. Wyjaśnianie historii. Indywidualizm metodologiczny i teoria decyzji w naukach społecznych. Wrocław: Wyd. Uniwersytetu Wrocławskiego.
  31. Wójcicki, Ryszard. 1982. Wykłady z metodologii nauk. Warszawa: Wyd. PWN.
Autor: Krzysztof Jurek
Ostatnia aktualizacja: 18.01.2015, godz. 14:16 - Krzysztof Jurek