EN: At the Sources of Libertarian Thought
Źódło/source:	Roczniki Filozoficzne, 63 (2015), nr 4
Strony/pages:	115-127

 

http://dx.doi.org/10.18290/rf.2015.63.4-4

 

Streszczenie

Artykuł traktuje o libertarianizmie, jego genezie, źródłach i odłamach. Jest to stosunkowo młody ruch ideowo-polityczny. Libertarianie szczególny nacisk kładą na prawa jednostki do własności prywatnej i indywidualizm. Mają krytyczny ogląd instytucji państwa, wyrażający się w postulacie radykalnego ograniczenia jego uprawnień (minarchizm) lub też jego demontażu (anarchokapitalizm). Minarchizm i anarchokapitalizm stanowią dominujące nurty współczesnego libertarianizmu. Minarchiści opowiadają się za tym, żeby kompetencje państwa zostały zawężone do minimum – powinno ono sprawować pieczę nad wymiarem bezpieczeństwa (wojsko, policja, sądownictwo) i całkowicie powściągnąć ingerencję w gospodarkę. Anarchokapitaliści z kolei stoją na stanowisku, że instytucja państwa powinna zostać zniesiona. Uznają oni bowiem, że nie sposób pogodzić wolności jednostki i prawa do własności prywatnej w ramach państwa – nawet takiego, którego władza sprowadza się do zawiadywania sektorami zaznaczanymi przez minarchistów. Radykalni libertarianie spod znaku anarchokapitalizmu są zdania, że wszelkie uprawnienia państwa powinny zostać przekazane prywatnej inicjatywie.

 

Summary

In this paper the author presents the Libertarian Thought in the perspective of its genesis and interpretations. Libertarianism is an young ideological movement focused on rights of an individual (like the right to property). It has the critical attitude towards authority what is expressed in the postulate of radical limitation of its powers (Minarchism) or its dismantling (Anarcho-capitalism). In the approach of minarchists, the state have the only one responsibility: it should supervise on security dimension by management of armed forces, police and judiciary. Anarchocapitalists claim that the institution of state should be abolished. They recognize the fact that there is no way to reconcile individual liberty and the right to private property within the state— even in situation where state is focused on dimension of security. Radical libertarians with anarcho-capitalist inclination maintain that all powers of the state should be transmitted to the private sector.

 

 

Słowa kluczowe: libertarianizm, minarchizm, anarchokapitalizm, anarchizm, kapitalizm, wol­ność, jednostka

 

Key words: libertarianism, minarchism, anarcho-capitalism, anarchism, capitalism, freedom, individual

 

 

Bibliografia/References:

1. Bartyzel, Jacek. „Próba teoretyzacji pojęcia ‘prawica’”. W: Religia – polityka – naród. Studia nad współczesną myślą polityczną, redakcja Rafał Łętocha, 47-70. Kraków: Zakład Wydawniczy »NOMOS«, 2010.
2. Bartyzel, Jacek. W gąszczu liberalizmów: próba periodyzacji i klasyfikacji. Lublin: Fundacja Servire Veritati Instytut Edukacji Narodowej, 2004.
3. Boaz, David. Libertarianizm, przełożył Dariusz Juruś. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka, 2005.
4. Bulira, Waldemar, i Włodzimierz Gogłoza. Libertarianizm. Teoria, praktyka, interpretacje. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marcii Curie-Skłodowskiej 2010.
5. Butler, Eamon. Ludwig von Mises – kompendium myśli ekonomicznej, przełożyła Maria Bąkówna. Warszawa: Instytut Globalizacji, 2010.
6. Hope, Hans-Hermann. Ekonomia i etyka własności prywatnej. Studia z zakresu ekonomii politycznej i filozofii, przełożył Karol Nowacki. Warszawa: Fijor Publishing, 2011.
7. Izdebski, Hubert. Doktryny polityczno-prawne. Fundamenty współczesnych państw. Warszawa: LexiNexis 2012.
8. Król, Marcin. Filozofia polityczna. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2008.
9. Miklaszewska, Justyna. Libertariańskie koncepcje wolności i własności. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1994.
10. Modrzejewska, Magdalena. Libertariańskie koncepcje jednostki i państwa we współczesnej amerykańskiej myśli politycznej. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2010.
11. Nozick, Robert. Państwo, anarchia i utopia, przełożyli Paweł Maciejko i Michał Szczubiałka. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia, 2010.
12. Rothbard, Murray N. O nową wolność. Manifest libertariański, przełożył Witold Falkowski, Warszawa: Fundacja Odpowiedzialność Obywatelska, Oficyna Wydawnicza Volumen, 2007.
13. Rothbard, Murray N. Egalitaryzm jako bunt przecw ludzkiej naturze, przełożył Krzysztof Węgrzecki, Warszawa: Fijor Publishing, 2009.
14. Rothbard, Murray N. Etyka wolności, przełożyli Jakub Woziński i Jan M. Fijor. Warszawa: Fijor Publishing, 2010.
15. Sękowski, Stefan. W walce z wujem Samem. Anarchoindywidualizm w Stanach Zjednoczonych Ameryki w latach 1827-1939. Warszawa: 3S Media, 2010.
16. Tannehill, Linda i Morris. Rynek i wolność: czy rząd jest rzeczywiście konieczny? czy rząd jest naszym obrońcą... czy wrogiem?, przełożył Witold Falkowski. Warszawa: Fijor Publishing, 2010.
17. Teluk, Tomasz. Libertarianizm. Krytyka. Warszawa: Instytut Globalizacji, 2010.
18. Wojtyła, Karol. Miłość i odpowiedzialność. Lublin: TN KUL, 2011.

 

Informacja o autorze/Information about Author:

Mgr Damian Maziarz – doktorant Katedry Etyki Szczegółowej na Wydziale Filozofii KUL; adres do korespondencji: ul. Wierzbowa 11/1, 21-010 Łęczna; e-mail: damian.maziarz.89@wp.pl

 

 

Cytowanie/Citation information:

Maziarz, Damian. 2015. U źródeł myśli libertariańskiej. "Roczniki Filozoficzne" 63, 4: 115-127, DOI: 10.18290/rf.2015.63.4-4.