PL:

Kanta nowa koncepcja religii a współczesny sekularyzm

  
Źódło/source:

Roczniki Filozoficzne, 64 (2016), nr 4

  
Strony/pages: 125-148  

 

http://dx.doi.org/10.18290/rf.2016.64.4-7

 

Summary

In Secularism and Freedom of Conscience Jocelyn Maclure and Charles Taylor distinguish two models of a secular state: a republican and a pluralist-liberal one. Whereas the former dis­plays a tendency to relegate religious beliefs from the public sphere for the sake of its postu­lated neutrality, the latter emphasizes the importance of freedom of conscience and, consequent­ly, the right of individuals to manifest their religious commitments also in public. In this paper, I argue that Kant’s views on religion cannot provide a general framework that would warrant the pluralist-liberal kind of secularism. To that effect, focusing on Kant’s distinction between the private and the public use of reason, introduced in his 1784 essay on enlightenment, I claim that the public sphere construed along the Kantian lines could not provide a space in which a plurality of different, heter­onomously grounded beliefs, could coexist with one another. Comparing Kant’s theory with Spinoza’s—particularly with regard to their critique of revelation and the proposal to reinterpret the Scripture in the light of universal moral principles—I also suggest that, as a ratio­nalist about relig­ion, Kant comes close to the secularizing tendency of the ‘radical Enlight­en­ment.’

 

 

Streszczenie

W książce Secularism and Freedom of Conscience [Sekularyzm a wolność sumienia] Jocelyn Maclure i Charles Taylor wyróżniają dwa modele świeckiego państwa, które nazywają republi­kańskim i pluralistyczno-liberalnym. Model republikański ujawnia tendencję do usuwania prze­konań religijnych ze sfery publicznej w imię postulowanej neutralności tej sfery, natomiast model pluralistycznego liberalizmu opiera się na podkreśleniu znaczenia wolności sumienia oraz, co za tym idzie, prawa jednostek do manifestowania swoich przekonań także w przestrzeni publicznej. W swoim artykule staram się pokazać, że poglądy Kanta na temat religii nie mogą dostarczyć ogólnych ram dla uzasadnienia pluralistyczno-liberalnego modelu sekularyzmu. W tym celu, skupiając się na rozróżnieniu przez Kanta prywatnego (Privatgebrauch) i publicznego użytku z rozumu (öffentliches Gebrauch), dokonanym w eseju Odpowiedź na pytanie: czym jest oświe­cenie? (1784), argumentuję, że sfery publicznej – w kategoriach Kantowskich – nie należy rozu­mieć jako przestrzeni umożliwiającej wyrażanie różnorodnych przekonań religijnych, zwłaszcza gdy nie dają się one pogodzić z autonomią rozumu. Porównując koncepcję religii Kanta z koncepcją Spinozy – przede wszystkim gdy idzie o krytykę religii objawionej oraz propozycję reinterpretacji Pisma św. w kategoriach uniwersalnej moralności, będącej treścią religii po­wszech­nej (Spinoza) lub religii rozumu (Kant) – proponuję również ujęcie, zgodnie z którym po­glądy autora trzech Krytyk zbliżają się do tzw. radykalnego Oświecenia, czyli nurtu sprzy­jającego postępowi sekularyzacji.

 

  

Key words: Kant; religion; the public use of reason; secularism; radical Enlightenment; Spinoza.

Słowa kluczowe: Kant; religia; publiczny użytek z rozumu; sekularyzm; radykalne Oświecenie; Spinoza.

 

 

Bibliografia/References:

 

  1. Barnat, Damian. “Sekularyzm polityczny a spór o przekonania sumienia” (ms).

  2. Bhargava, Rajeev. “Is European Secularism Secular Enough?” In Jean L. Cohen and Cecile Laborde. Religion, Secularism, and Constitutional Democracy, 157–181. New York: Columbia University Press, 2016.

  3. Eckstein, Walter. “The Religious Element in Spinoza’s Philosophy.” The Journal of Religion 23, 3 (1943): 153–163.

  4.  Enns, Phil. “Reason and Revelation: Kant and the Problem of Authority.” International Journal for Philosophy of Religion 62,2 (2007): 103–114. 

  5. Griswold, Eliza. “Is This the End of Christianity in the Middle East?” In http://www.nytimes.com/ 2015/07/26/magazine/is-this-the-end-of-christianity-in-the-middle-east.html?_r=0# (ac­cessed 9.07.2016). 

  6. Hoffer, Noam. “The Relation between God and the World in the Pre-Critical Kant: Was Kant a Spinozist?” Kantian Review 21,2 (2016): 185–210. 

  7. Hunter, Ian. “Secularization: The Birth of a Modern Combat Concept.” Modern Intellectual History 12,1 (2015): 1–32. 

  8. Hunter, Ian. “Kant’s Religion and Prussian Religious Policy.” Modern Intellectual History 2,1 (. 2005): 1–27. 

  9. Hunter, Ian. Rival Enlightenments. Civil and Metaphysical Philosophy in Early Modern Ger­many. New York: Cambridge University Press, 2003. 

  10. Israel, Jonathan. “‘Radical Enlightenment’ – Peripheral, Substantial, or the Main Face of the Transatlantic Enlightenment (1650-1850)?” Diametros 40 (2014): 73–98. 

  11. Israel, Jonathan. Radical Enlightenment: Philosophy and the Making of Modernity, 1650–1750. Oxford: Oxford University Press, 2001. 

  12. Israel, Jonathan. Locke, Spinoza and the Philosophical Debate Concerning Toleration in the Early Enlightenment (c. 1670 – c. 1750). Amsterdam: Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, 1999. 

  13. Jacob, Margaret. “How Radical Was the Enlightenment? What Do We Mean by Radical?” Dia­metros 40 (2014): 99–114. 

  14. Jacob, Margaret. The Radical Enlightenment: Pantheists, Freemasons and Republicans. London: George Allen and Unwin, 1981. 

  15. Kant, Immanuel. Notes and Fragments, translated by Curtis Bowman, Paul Guyer, Frederick Rauscher. New York: Cambridge University Press, 2005. 

  16. Kant, Immanuel. “An Answer to the Question: ‘What is Enlightenment?’” In Political Writings, translated by Hugh Barr Nisbet, 54–60. Cambridge: Cambridge University Press, 2003. 

  17. Kant, Immanuel. “Perpetual Peace: A Philosophical Sketch.” In: Political Writings, trans­lated by Hugh Barr Nisbet, 93–130. Cambridge: Cambridge University Press, 2003. 

  18. Kant, Immanuel. “What Does It Mean to Orient Oneself in Thinking?” In Religion and Rational Theology, translated by Allen W. Wood and George Di Giovanni, 1–18. New York: Cam­bridge University Press, 2001. 

  19. Kant, Immanuel. Religion within the Boundaries of Mere Reason. In: Religion and Rational Theology. Trans. Allen W. Wood and George Di Giovanni, 39-215. New York: Cam­bridge University Press, 2001. 

  20. Kant, Immanuel. “The Conflict of the Faculties.” In Religion and Rational Theology, translated by Allen W. Wood and George Di Giovanni, 233-327. New York: Cambridge University Press, 2001. 

  21. Kant, Immanuel. Metaphysical Elements of Justice, translated by John Ladd. Indiana­polis/ Cam­bridge: Hackett Publishing Company. 

  22. Kant, Immanuel. Correspondence, translated by Alfurn Zweig. New York: Cambridge Uni­ver­sity Press, 1999. 

  23. Kant, Immanuel. Critique of Pure Reason, translated by Paul Guyer and Allen W. Wood. New York: Cambridge University Press, 1998. 

  24. Kant, Immanuel. Opus postumum, translated by Eckart Förster and Michael Rosen. New York: Cambridge University Press. 

  25. Kant, Immanuel. “On the Form and Principles of the Sensible and the Intelligible World.” In: Theoretical Philosophy, 1755–1770, translated by David Walford, 373–416. New York: Cambridge University Press, 1992. 

  26. Kant, Immanuel. Critique of Judgment, translated by Werner S. Pluhar. Indianapolis/Cambridge: Hackett Publishing Company, 1987. 

  27. Kołakowski, Leszek. Jednostka i nieskończoność. Wolność i antynomie wolności w filozofii Spi­nozy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012. 

  28. Krop, Henri. “Radical Reformation or Dechristianization. Spinoza’s Circle on Religion” (ms). 

  29. Locke, John. A Letter Concerning Toleration and Other Writings. Indianapolis: Liberty Fund, 2010. 

  30. Maclure, Jocelyn. “Political Secularism: A Sketch.” In: RECODE Working Paper Series. Online Working Paper No. 16, 2013: 1–9. 

  31. Maclure, Jocelyn, and Charles Taylor. Secularism and Freedom of Conscience, translated by Jane Marie Todd. Cambridge, MA: Harvard University Press, 2011. 

  32. Nussbaum, Martha. The New Religious Intolerance. Overcoming the Politics of Fear in an Anx­ious Age. Cambridge, MA: The Belknap Press of Harvard University Press, 2012. 

  33. O’Neill, Onora. “Kant on Reason and Religion.” In Grethe B. Peterson. The Tanner Lectures on Human Values, vol. 18, 267–308. Utah: The University of Utah Press, 1997. 

  34. O’Neill, Onora. “The Public Use of Reason.” In Onora O’Neill. Constructions of Reason. Ex­plorations of Kant’s Practical Philosophy, 28–50. New York: Cambridge University Press, 1989. 

  35. Palmquist, Stephen. “Does Kant Reduce Religion to Morality?” Kant-Studien 83,2 (1992): 129–148. 

  36. Paulsen, Friedrich.“Kant der Philosoph des Protestantismus.” Kant-Studien 4,1-3 (1900): 1–31. 

  37. Sauter, Michael J. Visions of the Enlightenment. The Edict on Religion of 1788 and the Politics of the Public Sphere in Eighteenth-Century Prussia. Leiden and Boston: Brill, 2009. 

  38. Schmidt, James. German Enlightenment.” https://open.bu.edu/bitstream/handle/2144/4535/ schmidt_ german_enlightenment.pdf?sequence=3 (accessed 26.11.2016). 

  39. Sheehan, Jonathan. The Enlightenment Bible: Translation, Scholarship, Culture. Princeton: Prin­ceton University Press, 2005. 

  40. Spinoza, Benedict. Theological-Political Treatise, translated by Michael Silverthorne and Jona­than Israel. New York: Cambridge University Press, 2007. 

  41. Spinoza, Benedict. “Ethics.” In Complete Works, translated by Samuel Shirley. Indiana­polis/ Cambridge: Hackett Publishing Company, 2002. 

  42. Strauss, Leo. Spinoza’s Critique of Religion, translated by Elsa M. Sinclair. New York: Schoc­ken Books, 1982. 

  43. Szwed, Antoni. Rozum wobec chrześcijańskiego Objawienia. Kant, Hegel, Kierkegaard. Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki, 2011. 

  44. Tomaszewska, Anna. W stronę radykalnego Oświecenia: uwagi o religii według Spinozy i Kan­ta. In Znaczenie filozofii Oświecenia. Człowiek wśród ludzi, edited by Barbara Gra­bow­ska, Adam Grzeliński, Jolanta Żelazna, 167–186. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2016. 

  45. Tomaszewska, Anna. “Spinoza’s God in Kant’s Pre-Critical Writings: An Attempt at Localizing the ‘Threat’.” Kant Studies Online 2015: 65-102. 

  46. Van der Veer, Peter. “Religion after 1750.” In John R. McNeill and Kenneth Pomeranz, The Cambridge World History, vol. 7: Production, Destruction, and Connection, 1750– Pre­sent. Part 2: Shared Transformations?, 160–180. Cambridge: Cambridge University Press, 2015.

  47. Yovel, Yirmiyahu. Spinoza and Other Heretics. The Adventures of Immanence. Princeton, NJ: Princeton University Press, 1989.

  

Informacja o autorze/Information about Author:

Anna Tomaszewska, PhD—Jagiellonian University, Institute of Philosophy, Department of History of Philosophy; address for correspondence: ul. Grodzka 52/54, PL 31-044 Kraków; e-mail: a.tomaszewska@iphils.uj.edu.pl

 
 

Cytowanie/Citation information:

Tomaszewska, Anna. 2016. Kant’s Reconception of Religion and Contemporary Secularism. "Roczniki Filozoficzne" 64, 4: 125-148, DOI: 10.18290/rf.2016.64.4-7.

 

 

 

Preparation and publication in electronic databases English version of the Annals of Philo­sophy was financed under the agreement 723/P-DUN/2016 from the funds of Minister of Science and Higher Education allocated to the activities for pro­moting science.

 

 

Autor: Anna Starościc
Ostatnia aktualizacja: 25.01.2017, godz. 10:31 - Anna Starościc