Wykład: Metafizyka - Ontologia

Prowadzący: ks. prof. dr hab. Andrzej Maryniarczyk
Treść zajęć: W pierwszej części wykładu metafizyki student zapozna się z najbardziej nośnymi interpretacjami rzeczywistości (monistyczną, dualistyczną, pluralistyczną i realistyczną), które pojawiły się w dziejach filozofii i legły u podstaw uformowania się różnych koncepcji metafizyk (zwanych też od XVII w. ontologiami): metafizyki bytu materialnego, metafizyki bytu idealnego, metafizyki bytu możliwego (nowożytnych ontologii), metafizyki bytu realnego.

Druga część wykładu wprowadza studenta w sam proces rozumiejącego poznania świata, jakiego dostarcza metafizyka. Poznanie to dokonuje się, poprzez wyodrębnianie powszechnych (transcendentalnych) właściwości bytów, takich jak: bycie rzeczą (treściowo określonym), jednym (wewnętrznie niesprzecznym), odrębnym, nośnikiem prawdy, dobra i piękna oraz poprzez odkrycie metafizycznych praw bytowania rzeczy, takich jak: prawo tożsamości, niesprzeczności, wyłączonego środka, racji bytu, celowości i integralności. Następnie zostaną przedstawione sposoby wyodrębniania metafizycznych złożeń bytowych takich jak: materia i forma, akt i możność, substancja i przypadłość oraz istota i istnienie, które pozwalają zasadnie wyjaśnić dynamizm rzeczy, ich przemienność, tożsamość i przygodność. Z kolei zostanie odkryty fakt uprzyczynowanego i analogicznego sposobu bytowania rzeczy, który stanowią podstawę sformułowania teorii poznania przyczynowego i analogicznego.
Wykład poprzedzony jest refleksją metametafizyczną dotyczącą dziejów nazwy „metafizyka" („ontologia"), ukazaniem specyfiki poznania metafizycznego, metod wyodrębniania przedmiotu metafizyki, sposobów wyjaśniania i uzasadniania, a kończy się wprowadzeniem w problematykę przyczynowego i analogicznego poznania rzeczywistości.

Literatura: M.A. Krąpiec, Metafizyka, Dzieła XII, Lublin 1995; M.A. Krąpiec, Wprowadzenie do filozofii, t. 1 Rozumieć rzeczywistość, Lublin 2000; A. Maryniarczyk, Monistyczna i dualistyczna interpretacja rzeczywistości. Zeszyty z metafizyki, Nr 1, Lublin 2006; A. Maryniarczyk, Pluralistyczna interpretacja rzeczywistości, Zeszyty z metafizyki, Nr 2, Lublin 2006; A. Maryniarczyk, Realistyczna interpretacja rzeczywistości, Zeszyty z metafizyki, Nr 3, Lublin 2005; A. Maryniarczyk, Racjonalność i celowość świata osób i rzeczy. Zeszyty z metafizyki, Nr 4, Lublin 2007; A. Maryniarczyk, Odkrycie wewnętrznej struktury bytów. Zeszyty z metafizyki, Nr 5, Lublin 2006; A. Maryniarczyk, O przyczynach partycypacji i analogii. Zeszyty z metafizyki, Nr 6, Lublin 2005; B. Paź, Ontologia, w: „Powszechna Encyklopedia Filozofii", t. 7, Lublin 2006; M.A. Krąpiec A. Maryniarczyk, Metafizyka, w: „Powszechna Encyklopedia Filozofii", t.7, Lublin 2006; Fragmenty tekstów klasycznych zamieszczonych w poszczególnych zeszytach z metafizyki 1-6.

Forma zaliczenia: egzamin ustny

 

Wykład: Antropologia filozoficzna

Prowadzący: ks. prof. dr hab. Andrzej Maryniarczyk

Treść zajęć: Zapoznanie studenta z nośnymi w filozofii i kulturze interpretacjami człowieka: przedfilozoficznymi (religijnymi), filozoficznymi (starożytnymi, średniowiecznymi, nowożytnymi i współczesnymi). W drugiej części wykładu zostanie dokonana analiza faktu ludzkiego, ukazana jego specyfika, struktura oraz wyodrębnione rozumienie człowieka jako osoby. W trzeciej części zostanie ukazany człowiek w kontekście swej działalności kulturotwórczej: poznawczej, decyzyjnej (moralnościowej), społecznej oraz religijnej. W wykładzie zastanie też poruszona problematyka śmierci. Celem wykładu jest ukazanie integralnego rozumienia człowieka na tle różnych innych interpretacji. Błąd bowiem w rozumieniu człowieka odbija się błędnym rozumieniem w całej szeroko pojętej działalności kulturotwórczej (nauce, etyce, polityce, sztuce i technice oraz religii).

Literatura: W. Pannenberg, Kim jest człowiek, Paryż 1978; K. Wojtyła, Osoba i czyn, Kraków 1985; J. Maritain, Człowiek i państwo, Kraków 1993; M. Krąpiec, Ludzka wolność i jej granice, Lublin 2004; Z. J. Zdybicka, Człowiek i religia, Lublin 2006; H. Kiereś, Człowiek i sztuka, Lublin 2006; tenże, Człowiek i cywilizacja, Lublin 2007; M. Krąpiec, Człowiek i polityka, Lublin 2007; P. Jaroszyński, Człowiek i nauka, Lublin 2008.

Forma zaliczenia: egzamin ustny

 

Wykład: Wybrane zagadnienia z metafizyki: O specyfice metafizyki realistycznej: przedmiot-metoda-cel

Prowadzący: ks. prof. dr hab. Andrzej Maryniarczyk

Treść zajęć: Celem wykładu jest wprowadzenie słuchacza w specyfikę metafizyki realistycznej. Zostanie to dokonane poprzez (1) analizę definicji i języka metafizyki; (2) omówienie sposobu (metody) wyodrębniania przedmiotu poznania metafizycznego, który ma być (a) przedmiotem realnym, (b) ujętym neutralnie i (c) obejmującym całość rzeczywistości. Następnie zostanie^) ukazany cel poznania metafizycznego, które spełnia się: (a) w odkryciu powszechnych właściwości bytów i pierwszych metafizycznych praw bytowania rzeczy; (b) odsłanianiu wewnętrznej struktury rzeczy dzięki wyodrębnieniu metafizycznych złożeń bytowy tzw. złożeń subontycznych; (c) odkryciu uprzyczynowanego i analogicznego sposobu bytowania rzeczy. (4) W podsumowaniu zwróci się uwagę na nowoczesność metafizyki realistycznej. Celem wykładu jest wydobycie tych elementów metafizyki realistycznej, które są charakterystyczne dla jej rozumienia. Dotyczy to definicji, przedmiotu, metody i celu. W wykładzie zostanie położony akcent na ukazanie powiązania struktur narzędzi metodologiczno-teoriopoznawczych metafizyki z strukturą wyjaśnianej rzeczywistości, co gwarantuje realizm poznania metafizycznego.

Literatura: A. Krąpiec, Z teorii i metodologii metafizyki (współ. S. Kamiński), Lublin 1994; A. Krąpiec, Metafizyka, Lublin 1995; M.A. Krąpiec, Przedmiot filozoficznych wyjaśnień: byt czy „sens" bytu, w: A. Maryniarczyk (red.), Poznanie bytu czy ustalanie sensów, Lublin 1999, s.11--26; A. Maryniarczyk, Spór o metodę poznania realistycznego, w: A. Maryniarczyk (red.), Poznanie bytu czy ustalanie sensów, Lublin 1999, s. 55-86; V. Possenti, Trzecie żeglowanie, Lublin 2006; A. Maryniarczyk, Spór o przedmiot metafizyki, w: A. Maryniarczyk (red.), Metafizyka w filozofii, Lublin 2004, s. 61-88; A. Maryniarczyk, Metoda metafizyki realistycznej, Lublin 2006.

Forma zaliczenia: egzamin ustny

 

Seminarium: Metafizyka i antropologia filozoficzna

Prowadzący: ks. prof. dr hab. Andrzej Maryniarczyk

Treść zajęć: Seminarium magisterskie z metafizyki i antropologii filozoficznej ma za zadanie wprowadzenie studenta w specyfikę metody badań metafizycznych (wyjaśniania i uzasadniania) oraz pogłębienie znajomości problematyki metafizycznej i antropologicznej. Podczas seminarium przewidziane jest (1) czytanie tekstu pierwszej Kwestii De Veritate, komentowanie go w kontekście dyskusji na temat specyfiki metafizyki realistycznej; referowanie przygotowywanych prac magisterskich przez studentów V roku studiów oraz ustalanie tematów prac magisterskich dla studentów IV roku, sporządzanie bibliografii i przygotowywanie planu pracy.

Literatura: Św. Tomasz z Akwinu, De veritate. O prawdzie. Przekład komentarz i studia, Lublin 1999; M.A. Krąpiec, Metafizyka, Lublin; A. Maryniarczyk, Spór o metodę poznania realistycznego, w: Poznanie bytu czy ustalanie sensów, Lublin 1999, s. 55-86; M.A. Krąpiec, Przedmiot filozoficznych wyjaśnień: byt czy „sens" bytu, w: A. Maryniarczyk (red.), Poznania bytu czy ustalanie sensów, Lublin 1999, s 7-10.

Forma zaliczenia: na podstawie systematycznej obecności i aktywnego uczestnictwa w zajęciach oraz pracy pisemnej.