WYKŁAD Z OGÓLNEJ METODOLOGII NAUKI
(filozofia I semestr)


*UWAGI WSTĘPNE

1) Tradycja, charakter i określenie wykładu
- logika jako narzędzie (Organon)
- logika ogólna
- logika pragmatyczna
- logika praktyczna
- ogólna metodologia nauki (S.Kamiński)

2) Główne części wykładu
część I: Ogólnologiczne zagadnienia wiedzotwórcze (I. semestr)
część II: Filozofia i teoria nauki (II. semestr)

*SEMIOTYKA

*Współczesne zainteresowania językiem

a)"Zwrot w kierunku" języka (linguistic turn - R. Rorty)
b) Typy nauk o języku

1) Humanistyczne
- lingwistyka
- filologia
- językoznawstwo: ogólne i szczegółowe

2) Formalne
- semiologia F.de Saussure'a
- semiotyka (Ch.Morrisa)
- semantyka
- logika formalna

3) Filozoficzne
- współczesna filozofia języka
- kontynentalna i anglosaska filozofia języka
- klasyczna filozofia języka

4) Przyrodnicze
Dzieje badań nad językiem
- starożytność
- średniowiecze
- nowożytność
- czasy współczesne

* 1) Semiotyka jako formalna (logiczna) teoria języka

a) Geneza i pojęcie semiotyki (Ch.Peirce, Ch.Morris)
b) Działy semiotyki i główne jej kategorie

1) Syntaktyka
2) Semantyka
3) Pragmatyka

* 2) Język

a) Definicja i struktura języka
- pojęcie znaku w filozofii klasycznej
b) Semiotyczna charakterystyka znaku

1) Definicja znaku
2) Natura znaku (3 teorie)

3) Rodzaje znaków
- znaki instrumentalne i formalne

4) Reguły używania znaków
c) Typy języków
d) Funkcje języka

3) Kategorie językowe (wyrażeniowe, syntaktyczne)

- podział ze względu na funkcję:

a) Pragmatyczną

b) Semantyczną

c) Syntaktyczną

- inne podziały

4) Funkcje wyrażeń językowych

a) Funkcje pragmatyczne

b) Funkcje semantyczne

c) Funkcje syntaktyczne

- funkcja znaczenia

5) Wybrane kategorie syntaktyczne

a) Zdanie
1) Definicja zdania (sądu) w sensie logicznym
2) Natura zdania
3) Znaczenie zdania
4) Podziały zdań
5) Wartość logiczna tzw. zdań praktycznych

b) Nazwa
1) Definicja nazwy (pojęcia)
2) Zakres i treść nazwy
3) Deskrypcja
4) Podziały nazw
5) Stosunki między zakresami i teściami nazw
6) Działania na treściach i zakresach nazw (zob. II)
7) Teoria sztywnych desygnatorów S.Kripkego i H.Putnama

c) Funktor, operator i funkcja wyrażeniowa

*UPORZĄDKOWANIE RZECZOWE I LOGICZNE PEWNEJ DZIEDZINY

a) Porządkowanie pewnej dziedziny jako czynność wiedzotwórcza
b) Podział logiczny jako operacja na zakresach nazw
c) Typologia
d) Różnica i odróżnianie (dystynkcja)

*ELEMENTY TEORII DEFINICJI

a) Określenie ("definicja" definicji)

b) Wiedzotwórcza (naukotwórcza) rola (funkcja) definicji
- w życiu potocznym
- w nauce

c) Typy definicji i ich struktura

d) - tzw. definicja klasyczna
- definicje w naukach formalnych

e) Metody urabiania trafnych definicji sprawozdawczych
f) Granice definiowania
g) Eksplikacja znaczenia terminu (R.Carnap)
h) Typowe błędy definicji

*ELEMENTY TEORII PYTAŃ

a) Wiedzotwórcza rola pytań
b) Budowa pytania
c) Typy pytań

d) Warunki stawiania pytań
- co to są tzw. pseudoproblemy?

*ELEMENTY TEORII ROZUMOWAŃ

a) Miejsce rozumowania wśród innych czynności poznawczych
- źródła przekonań

b) Pojęcie, geneza i struktura

c) Związki rozumowań
- związki psychologiczne, rzeczowe i logiczne

d) Typy rozumowań
1) Rozumowania o jednej przesłance
- konwersja, obwersja i kontrapozycja
2) Rozumowania na podstawie praw kwadratu logicznego
3) Rozumowania o dwu przesłankach (sylogizm)
4) Rozumowania niezawodne i uprawdopodobniające
5) Tradycyjne i współczesne pojęcie dedukcji i indukcji
6) Rozumowania proste i złożone
e) Błędy rozumowań (zob. erystyka nr 4)

*PROBLEM ANTYNOMI

- jako problem granic poznania
a) Pojęcie
b) Typy
c) Unikanie

*ERYSTYKA

a) Określenie
b) Postacie
c) Zasady dyskusji naukowej
d) Błędy rozumowań i chwyty erystyczne

*JĘZYK NAUKOWY

a) Błędy językowe
b) Charakterystyka języka naukowego
c) Język nauk humanistycznych a przyrodniczych

Autor: Andrzej Bronk
Ostatnia aktualizacja: 15.03.2006, godz. 12:14 - Andrzej Bronk