Katedra Literatury Modernizmu została powołana uchwałą Senatu Akademickiego KUL nr 673/II/8 z dnia 31.01.2008 r.

 

Treść wniosku:

 

1° o zmianę nazwy: Katedra Literatury Pozytywizmu i Młodej Polski
na: Katedra Literatury Realizmu i Naturalizmu

2° o powołanie w Instytucie Filologii Polskiej KUL
Katedry Literatury Modernizmu

Literaturę drugiej połowy XIX wieku opisuje się jako formację światopoglądową, uprzywilejowując przy tym zwłaszcza jeden z jej ideowych komponentów - pozytywizm. Takie spojrzenie – przenoszące akcent ze swoistości literatury na jej aspekt publicystyczny – ma swoje antecedencje w epoce, ugruntowane jednak zostało przez badaczy pozostających pod wpływem myśli marksistowskiej i miało w dużej mierze ideologiczne uzasadnienie.

Do niekwestionowanych dziś rudymentów nowoczesnego literaturoznawstwa należy traktowanie historii literatury jako historii form artystycznych. Widziane z takiej perspektywy dzieje literatury to dzieje literackich nurtów, dzieje przemian w obrębie artystycznych tendencji – współistniejących, ścierających się, następujących po sobie.

Taką optykę w odniesieniu do literatury drugiej połowy XIX wieku przyjęli redaktorzy - i autorzy - czwartej serii Obrazu literatury polskiej XIX i XX wieku. Formuła Literatura polska w okresie realizmu i naturalizmu respektuje specyfikę epoki, czyni z niej odrębną jednostkę procesu historycznoliterackiego, ogranicza perspektywę światopoglądową, każe pamiętać przede wszystkim o dziełach literackich – o ich zmiennej formie i przemianach stylu – jako głównym przedmiocie historii literatury. Kategorie realizmu i naturalizmu jako wyznaczniki epoki pojawiają się w pracach badaczy tej miary co Zygmunt Szweykowski, Józef Bachórz, Stanisław Fita.

Wyznaczenie wewnątrzliterackich ram epoki niesie też z sobą inne pożytki. Po pierwsze: pozwala widzieć najważniejsze tendencje literackie tamtego czasu w ich długim trwaniu (określanym coraz częściej jako dziewiętnastowieczność). Po drugie: skutecznie oddala pokusę odczytań, które złożoną problematykę literacką redukują do publicystycznych haseł polskiego pozytywizmu. Po trzecie: umożliwia klarowne wyodrębnienie – i umieszczenie w należnym kontekście – tych zjawisk i tekstów literackich, które współistnieją z modernizmem nie będąc jego komponentami.

Spojrzenie na drugą połowę XIX wieku i na początek XX wieku z perspektywy wyznaczanej przez mocną koniunkcję realizmu i naturalizmu pozwala dostrzec w literaturze tamtego czasu wyraźną obecność - i odrębność - tendencji modernistycznych, co z kolei znajduje odzwierciedlenie w szeroko dziś zakrojonych badaniach nad polskim modernizmem.

Literatura okresu realizmu i naturalizmu oraz literatura modernizmu to dwie czytelnie wyodrębnione i dobrze rozpoznane tendencje. Na gruncie współczesnego literaturoznawstwa ich obecność i kluczowa rola w dynamice procesu historycznoliterackiego jest niekwestionowana. Uwzględnienie tego faktu zarówno w dydaktyce, jak i w strukturze organizacyjnej Instytutu wydaje się więc rzeczą zasadną i konieczną.

 

Inicjatorem powołania i pierwszym kierownikiem Katedry Literatury Modernizmu był prof. dr hab. Paweł Próchniak, obecnie kierownik Katedry Literatury Współczesnej i Krytyki Literackiej Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN w Krakowie. Doktorantami w Katedrze zostali mgr Marta Krzyśków i mgr Paweł Jarosz.

Od października 2009 roku kuratorem Katedry był dyrektor IFP dr hab. Andrzej Tyszczyk, prof. KUL, a w prowadzeniu zajęć uczestniczyli pracownicy i doktoranci Katedry Literatury Realizmu i Naturalizmu KUL.

Obecnie kierownikiem Katedry jest prof. dr hab. Beata Obsulewicz-Niewińska (od października 2011 roku). Zajęcia w Katedrze prowadzone są przez dr Joannę Lekan-Mrzewkę (zatrudnioną na stanowisku adiunkta) oraz dr hab. Monikę Kuleszę (zatrudnioną również na stanowisku adiunkta).