Historia

Katedry Kościelnego Prawa Publicznego i Konstytucyjnego

 

  Pierwsza inauguracja roku akademickiego w Uniwersytecie Lubelskim odbyła się 8 grudnia 1918 r. W tym samym dniu ukonstytuował się Senat Akademicki. Dziekanem Wydziału Prawa Kanonicznego i Nauk Moralnych został ks. Bronisław Żongołłowicz[1]. Pierwsze posiedzenie Rady Wydziału odbyło się 6 lutego 1919 r.[2] Od roku akademickiego 1923/1924 po reorganizacji Wydziału i zmianie nazwy na Wydział Prawa Kanonicznego, w jego strukturach – obok dwóch Katedr Tekstu Prawa Kanonicznego, Katedry Prawa Rzymskiego i Katedry Prawa Cywilno-Kościelnego – znajdowała się Katedra Publicznego Prawa Kościelnego[3].

  Geneza obecnej Katedry Kościelnego Prawa Publicznego i Konstytucyjnego sięga początków Uniwersytetu. Świadczą o tym następujące fakty. Po pierwsze, z powodu braku kadry naukowej w okresie powojennym, Uniwersytet Lubelski w 1920 r. zwrócił się do generała oo. kapucynów z prośbą o przysłanie dwóch profesorów, jednego do wykładania Pisma św., drugiego do tekstu prawa kanonicznego[4]. W dniu 11 lipca 1920 r. do Lublina przybył o. Gommar Michiels, Belg, który do 1935 r. pracował w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. W roku akademickim 1920/1921 prowadził w języku łacińskim wykład z kościelnego prawa publicznego (ius publicum ecclesiasticum), a także seminarium (Disqusitiones circa Separationem Statum inter et Ecclesiam)[5]. Po drugie, wśród wymogów uzyskania licencjatu z prawa kanonicznego[6], uchwalonych na Radzie Wydziału w dniu 10 stycznia 1921 r., było przedłożenie Wydziałowi najpóźniej na trzy miesiące przed terminem publicznej obrony co najmniej 3 tez z kościelnego prawa publicznego[7].

  Pierwszym kierownikiem Katedry Publicznego Prawa Kościelnego został ks. prof. Jan Wiślicki. W celu obsadzenia Katedry została powołana specjalna Komisja w składzie: I. Czuma, G. Michiels i R. Longchamps de Berier, która rozważała dwie kandydatury, tj. J. Wiślickiego i L. Halbana. Uznano, że J. Wiślicki ma lepsze przygotowanie teologiczne i kanoniczne. Uzasadniając swoje stanowisko, w perspektywie relacji prawa kościelnego do prawa świeckiego, członkowie Komisji stwierdzili: „Uważam za rzecz zasadniczą […] że na Wydziale Świeckim Prawa Uniwersytetu Lubelskiego Katolickiego, prawo kościelne jest depozytem, który szczególnie i bacznie winien być strzeżony” (I. Czuma); „Najwyższy czas, by uświadamiać sobie zasadnicze zadanie Uczelni katolickiej budowania nauki, także nauki prawa świeckiego, na wiekuistych zasadach Prawa Bożego Chrystusowego, stróżem którego jest Kościół katolicki” (I. Czuma); „Nauka prawa kościelnego jest jednym z działów nauk prawnych w ogóle. […] Ponieważ prawo kanoniczne z konieczności pozostaje w styczności, a czasem w kolizji z prawem świeckim, np. cywilnym, administracyjnym, międzynarodowym, kandydat powinien być zdolny do wyrobienia sobie sądu w tym zakresie ze stanowiska prawa kościelnego […]” (G. Michiels)[8]. J. Wiślicki funkcję kierownika Katedry pełnił w latach 1923/1924-1938/1939. Na stanowisku zastępcy profesora prawa kościelnego na Wydziale Prawa i Nauk Społeczno-Ekonomicznych został zatrudniony w październiku 1921 r. Prof. Wiślicki w latach 1922/1923-1924/1925 był prodziekanem Wydziału Prawa Kanonicznego i Nauk Moralnych (od roku akademickiego 1923/1924 Wydziału Prawa Kanonicznego). W latach 1929/1930-1930/1931 i 1935/1936-1936/1937 pełnił funkcję dziekana, natomiast w latach 1931/1932-1932/1933 i 1937/1938-1938/1939 funkcję prodziekana Wydziału Prawa i Nauk Społeczno-Ekonomicznych. Ponadto w roku akademickim 1933-1937 pełnił funkcję sędziego uniwersyteckiego, zaś w 1934 r. był członkiem założycielem Towarzystwa Naukowego KUL[9].

  Po reorganizacji ratio studiorum w roku akademickim 1923/1924 w obowiązkowym 4-letnim programie studiów z prawa kanonicznego znajdował się wykład z kościelnego prawa publicznego ogólnego (ius publicum ecclesiasticum generale) w wymiarze 2 godzin tygodniowo na I roku i 4 godzin tygodniowo na II roku[10]. Prowadził je profesor publicznego prawa kościelnego i prawa ogólnego. Ratio studiorum na rok akademicki 1925/1926 przewidywało wykład z kościelnego prawa publicznego specjalnego (ius publicum ecclesiasticum speciale) w wymiarze 2 godzin tygodniowo dla studentów prawa kanonicznego na wszystkich latach[11]. Na posiedzeniu Rady Wydziału w dniu 17 stycznia 1928 r. uchwalono nowy rozkład zajęć dla 3-letnich studiów z prawa kanonicznego. Przewidywał on obowiązkowy wykład z prawa publicznego w wymiarze 4 godzin tygodniowo na I roku[12]. Prof. Wiślicki na Wydziale Prawa Kanonicznego prowadził wykłady oraz seminarium z publicznego prawa kościelnego[13].

  Zgodnie z promulgowaną przez papieża Piusa XI w dniu 24 maja 1931 r. konstytucją apostolską Deus scientiarum Dominus o uniwersytetach i wydziałach kościelnych[14] studia z prawa kanonicznego miały trwać 3 lata (art. 31). Ponadto Święta Kongregacja Seminariów i Uniwersytetów w Ordinationes z 12 czerwca 1931 r.[15] przewidywała podział na dyscypliny główne (disciplinae principales), pomocnicze (disciplinae auxiliares) i specjalne (disciplinarum specialium et cursuum peculiarium). Kościelne prawo publiczne (ius publicum ecclesiasticum) zostało zaliczone do dyscyplin podstawowych wykładanych obligatoryjnie na wszystkich wydziałach prawa kanonicznego[16].

  W związku z nowymi regulacjami dotyczącymi uniwersytetów i wydziałów kościelnych wprowadzonymi przez Stolicę Apostolską, należało wprowadzić zmiany w strukturze Wydziału Prawa Kanonicznego w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim[17]. W roku akademickim 1931/1932 Katedra Publicznego Prawa Kościelnego przybrała nazwę Katedra Publicznego Prawa Kościelnego oraz Źródeł Prawa Kanonicznego[18].

  W okresie II wojny światowej Katolicki Uniwersytet Lubelski zawiesił swoją działalność. Prof. Wiślicki w 1939 r. został aresztowany i do 1940 r. był więziony na Zamku w Lublinie. Zmarł 9 stycznia 1944 r. w Starym Sączu[19].

  Po zakończeniu II wojny światowej Katolicki Uniwersytet Lubelski, w niepełnym roku akademickim 1944/1945, wznowił swoją działalność. Na podstawie zatwierdzonej przez Senat KUL w dniu 9 marca 1945 r. uchwały Rady Wydziału Prawa Kanonicznego, prof. Leon Halban został kierownikiem Katedry Historii Źródeł Prawa Kanonicznego, Metodologii oraz Prawa Publicznego Kościelnego, której nazwa w 1946 r. została zmieniona na Katedrę Prawa Kanonicznego Publicznego, Źródeł i Metodologii. Funkcję tę sprawował do roku 1949, kiedy przeszedł z Wydziału Prawa Kanonicznego KUL na Wydział Prawa Uniwersytetu Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie. Prof. Halban prowadził wykład z prawa publicznego kościelnego (1944/1945-1947/1948)[20]. Ponadto pełnił funkcję prodziekana Wydziału Prawa Kanonicznego, a także był m.in. członkiem czynnym Towarzystwa Naukowego KUL oraz członkiem zarządu głównego Commission Internationale des Arts et Traditions Populaires w Paryżu[21].

  W dniu 5 października 1950 r. na stanowisko kierownika Katedry Publicznego Prawa Kościelnego oraz Źródeł Prawa Kanonicznego został powołany w charakterze profesora nadzwyczajnego ks. prof. Jan Nowicki. W latach 1950/1951-1951/1952 prowadził wykład z kościelnego prawa publicznego w wymiarze 2 godzin tygodniowo. W 1952 r. został pozbawiony Katedry na mocy dekretu Ministerstwa Szkolnictwa Wyższego. W 1955 r. powrócił do pracy na Wydziale Prawa Kanonicznego i do 1965 r. był p.o. kierownika Katedry Publicznego Prawa Kościelnego oraz Źródeł Prawa Kanonicznego. Od roku akademickiego 1957/1958 do 1964/1965 prowadził wykład z kościelnego prawa publicznego w wymiarze 2 godzin tygodniowo dla I i II roku[22]. W 1951 r. prof. Nowicki został wybrany przez Senat KUL na urząd rektora. Wyboru nie zatwierdziło Ministerstwa Szkolnictwa Wyższego. W latach 1952-1955 pełnił urząd sędziego audytora w sądzie biskupim w Lublinie, a także wykładał prawo kanoniczne w Prymasowskim Studium Społeczno-Prawnym dla sióstr zakonnych w Lublinie i Warszawie oraz w Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie. Pełnił także funkcję dziekana Wydziału Prawa Kanonicznego w KUL[23].

  Podczas nieobecności prof. Nowickiego na Wydziale Prawa Kanonicznego (1952/1953-1953-1954), p.o. kierownika Katedry Publicznego Prawa Kościelnego oraz Źródeł Prawa Kanonicznego był prof. Leszek Winowski. W latach 1954/1955-1955/1956 prowadził wykład z kościelnego prawa publicznego w wymiarze 2 godzin tygodniowo[24]. Prof. Winowski w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim w latach 1945-1946 pełnił funkcję dziekana Wydziału Prawa i Nauk Społecznych, zaś w latach 1952-1957 był dziekanem Wydziału Prawa Kanonicznego. W 1957 r. na skutek represji władz państwowych zrezygnował z pracy w Uniwersytecie[25].

  W latach 1965-1972 p.o. kierownika Katedry Publicznego Prawa Kościelnego oraz Źródeł Prawa Kanonicznego był ks. prof. Józef Rybczyk. Wykładał na Wydziale Prawa Kanonicznego (1949-1983)[26]. W Katolickim Uniwersytecie Lubelskim pełnił wiele funkcji administracyjnych, m.in.: prorektora (1956-1959), dziekana (1962-1974 i 1977-1978) i prodziekana Wydziału Prawa Kanonicznego (1974-1977 i 1980-1983). W latach 1967-1983 był konsultorem Papieskiej Komisji do spraw Rewizji Kodeksu Prawa Kanonicznego[27].

  Kierownikiem Katedry Prawa Publicznego oraz Źródeł Prawa Kanonicznego w latach 1973-1984 był ks. prof. Piotr Hemperek[28]. Ponadto pełnił funkcję prodziekana (1973-1974) i dziekana (1974-1977) Wydziału Prawa Kanonicznego, prorektora ds. młodzieżowych (1977-1980) i rektora (1983-1988) Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego[29]. Ks. Hemperek w latach 1965/1966-1980-1981 prowadził wykłady z kościelnego prawa publicznego, które odbywały się co dwa lata dla dwóch połączonych roczników w wymiarze 2 lub 3 godzin tygodniowo[30].

  W roku akademickim 1983/1984 w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, staraniem ks. J. Krukowskiego i Senatu KUL, zostały reaktywowane studia z prawa świeckiego, a w konsekwencji uległa zmianie struktura Wydziału Prawa Kanonicznego, w skład którego wchodziły dwie sekcje: Sekcja Prawa Kanonicznego i Sekcja Prawa. W 1984 r. Wydział Prawa Kanonicznego zmienił nazwę na Wydział Prawa Kanonicznego i Nauk Prawnych[31]. Reorganizacji zostały poddane studia z prawa kanonicznego, m.in. na skutek promulgowania przez papieża Jana Pawła II Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 r.[32] W konsekwencji z dotychczasowej Katedry Prawa Publicznego oraz Źródeł Prawa Kanonicznego zostały wyodrębnione dwie katedry: Katedra Historii Powszechnego Prawa Kanonicznego oraz Katedra Kościelnego Prawa Publicznego i Konstytucyjnego. Kierownikiem Katedry Historii Powszechnego Prawa Kanonicznego został bp prof. P. Hemperek, natomiast kierownikiem Katedry Kościelnego Prawa Publicznego i Konstytucyjnego w latach 1983-2009 był ks. prof. Józef Krukowski[33]. Sprawował również funkcję dziekana Wydziału Prawa Kanonicznego (1978-1987)[34].

  Prof. Krukowski w latach 1983/1984-2005/2006 oraz 2009/2010-2012/2013 wykładał kościelne prawo publiczne. Od roku akademickiego 2002/2003 do 2004/2005 (studia niestacjonarne) oraz w latach 2006/2007-2008/2009 (studia stacjonarne) wykład ten prowadził ks. dr Krzysztof Orzeszyna, natomiast w roku akademickim 1999/2000 oraz 2005/2006 na studiach niestacjonarnych – ks. dr Mirosław Sitarz[35], a następnie w latach 2013/2014-2014/2015 na studiach stacjonarnych. Od roku akademickiego 2015/2016 ks. Sitarz prowadzi wykłady z kościelnego prawa publicznego na studiach niestacjonarnych, natomiast dr Agnieszka Romanko – wykład i ćwiczenia na studiach stacjonarnych[36]. Ponadto w latach 1983/1984-2009/2010 prof. Krukowski prowadził seminarium magisterskie i doktoranckie z kościelnego prawa publicznego i konstytucyjnego. Od roku akademickiego 2010/2011 prof. Sitarz prowadzi seminarium magisterskie i doktoranckie z zakresu prawa publicznego Kościoła i kościelnego prawa konstytucyjnego.

  Od 1 października 2009 r. kierownikiem Katedry Kościelnego Prawa Publicznego i Konstytucyjnego jest ks. dr hab. M. Sitarz, prof. KUL. Obecnie – poza wykładem z kościelnego prawa publicznego oraz seminarium magisterskim i doktoranckim – wykłada: ustrój hierarchiczny Kościoła (wykład), struktury kolegialne w Kościele partykularnym (wykład monograficzny) oraz sprawiedliwość administracyjną w Kościele (konwersatorium). Wykładał także administrację w Kościele oraz wstęp do nauki o państwie i prawie[37] (wykład i ćwiczenia). W Katedrze także pracują dr Anna Słowikowska[38] i dr Agnieszka Romanko[39].

Autor: ks. Mirosław Sitarz

 

 

[1] Zob. Wyciąg ze Statutu Uniwersytetu Lubelskiego, w: Uniwersytet Lubelski. Spis wykładów i wykaz instytucyj uniwersyteckich. Półrocze zimowe 1918/1919, Druk. i Lit. J. Pietrzykowskiego, Lublin 1919, s. 5-6.

[2] A. Dębiński, Z historii wydziału, w: Profesorowie Prawa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, red. A. Dębiński, W.Sz. Staszewski, M. Wójcik, Wydawnictwo KUL, Lublin 2006, s. 7.

[3] S. Jóźwiak, Prawo kanoniczne w strukturach Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, w: Księga Jubileuszowa z okazji 90-lecia Wydziału Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, red. A. Dębiński, M. Ganczar, S. Jóźwiak, A. Kawałko, M. Kruszewska-Gagoś, H. Witczak, Wydawnictwo KUL, Lublin 2008, s. 391; W. Kacprzyk, Katedra Kościelnego Prawa Publicznego i Konstytucyjnego, w: Księga Jubileuszowa z okazji 90-lecia Wydziału, s. 493-494.

[4] M.A. Myrcha, Ś.p. Ojciec Gommarus a Booischot Michiels, „Prawo Kanoniczne” 9 (1966), nr 3-4, s. 430; P. Hemperek, Kanonistyka polska w 60-leciu wolnej Polski (1918-1978), „Prawo Kanoniczne” 24 (1981), nr 1-2, s. 51.

[5] Prof. Michiels prowadził ten wykład w wymiarze 2 godzin tygodniowo zarówno na Wydziale Prawa Kanonicznego i Nauk Moralnych, jak i na Wydziale Teologicznym, zob. Uniwersytet Lubelski. Spis wykładów i wykaz instytucji uniwersyteckich. Półrocze zimowe 1920/1921, Nakładem Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 1920, s. 10, 14 i 18; Uniwersytet Lubelski. Spis wykładów i wykaz instytucji uniwersyteckich. Półrocze letnie 1920/1921, Nakładem Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 1921, s. 10, 14 i 18; Prof. Michiels wykładał także: Narmae generales, De delictis et poenis, De matrimonio, De personis, Jus naturae, Metodologia juridica. W latach 1924-1927 i 1931-1935 był dziekanem Wydziału Prawa Kanonicznego, a w roku akademickim 1928/1929 pełnił funkcję prodziekana. Miał również znaczący wkład w reorganizację programu studiów na Wydziale Prawa Kanonicznego. Szerzej zob. J. Krukowski, Józef Gommar Michiels (1890-1965), Profesorowie Prawa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, s. 185-190; Tenże, Michiels Gommarus, „Encyklopedia Katolicka”, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2008, t. XII, kol. 848-849; G. Karolewicz, Nauczyciele akademiccy Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w okresie międzywojennym. T. II. Biogramy, Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin 1996², s. 141-142.

[6] Prawo nadawania stopnia licencjatu i doktoratu w Uniwersytecie Lubelskim zostało potwierdzone w 1920 r., zob. S. Congregatio de Seminariis et de Studiorum Universitatibus, Decretum catholica universitas Lublini canonice erigitur eiusdemque statuta ad triennium experimento adhiberi permittuntur (25.07.1920), AAS 13 (1921), s. 320-321.

[7] Kacprzyk, Katedra Kościelnego Prawa Publicznego i Konstytucyjnego, s. 494.

[8] Cyt. za: A. Dzięga, Prawo kościelne na Wydziale Prawa i Nauk Społeczno-Ekonomicznych KUL w latach 1918-1952, w: Prawo. Kultura. Uniwersytet. 80 lat ośrodka prawniczego KUL, red. A. Dębiński, Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin 1999, s. 188-189.

[9] Szerzej na temat prof. Wiślickiego zob.: M. Sitarz, Wiślicki Jan, „Encyklopedia Katolicka”, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2014, t. XX, kol. 695-696; Tenże, Jan Wiślicki (1879-1944), w: Profesorowie Prawa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, s. 309-312; Karolewicz, Nauczyciele akademiccy Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w okresie międzywojennym. T. II, s. 233-234; A. Zonik, Scientiae  et  Veritati. Towarzystwo  Naukowe  Katolickiego  Uniwersytetu  Lubelskiego Jana Pawła II. Studium historyczno-prawne, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2009.

[10] Uniwersytet Lubelski. Spis wykładów i wykaz instytucyj uniwersyteckich. Rok akademicki 1923/1924, Nakładem Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 1923, s. 13.

[11] Uniwersytet Lubelski. Spis wykładów i wykaz instytucyj uniwersyteckich. Rok akademicki 1925/26, Nakładem Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 1926, s. 12.

[12] Kacprzyk, Katedra Kościelnego Prawa Publicznego i Konstytucyjnego, s. 494-495.

[13] Wykłady z publicznego prawa kościelnego prowadził w latach 1923/1924, 1925/1926, 1927/1928-1938/1939, natomiast seminarium w latach 1923/1924-1932/1933. Ponadto prowadził wykłady z historii źródeł i literatury prawa kanonicznego (1926/1927, 1928/1929, 1930/1931, 1932/1933, 1934/1935, 1936/1937, 1938/1939), a także z Księgi II Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1917 r. dotyczącej duchownych i świeckich (1923/1924-1924/1925) oraz z Księgi III Kodeksu odnoszącej się do sakramentów (1922/1923). Jednocześnie na Wydziale Prawa i Nauk Społeczno-Ekonomicznych. Sekcja prawna (w latach 1921/1922-1922/1923 Wydział Prawa i Nauk Społeczno-Ekonomicznych) prowadził wykład z prawa kościelnego i państwowego prawa małżeńskiego oraz seminarium z prawa kościelnego (1923/1924-1938/1939), zob. Ks. prof. zw. dr hab. Jan Wiślicki. Wykaz prowadzonych zajęć, zestawiła M. Sawa, w: https://www.kul.pl/ks-jan-wislicki,art_72903.html [dostęp: 2.02.2018 r.].

[14] Pius PP. XI, Constitutio apostolica Deus scientiarum Dominus de universitatibus et facultatibus studiorum ecclesiasticorum (24.05.1931), AAS 23 (1931), s. 241-262.

[15] Sacra Congregatio de Seminariis et Studiorum Universitatibus, Ordinationes ad constitutionem apostolicam « Deus Scientiarum Dominus » de universitatibus et facultatibus studiorum ecclesiasticorum rite exsequendam (12.06.1931), AAS 23 (1931), s. 263-284.

[16] Ordinationes, art. 27. Do dyscyplin podstawowych zaliczono także: Introductio in scientias iuridicas (Ius naturale, Philosophia iuris); Normae Generales; De Personis; De Eebus; De Processibus; De Delictis et Poenis. Wśród dyscyplin pomocniczych Kongregacja wymieniła: Institutiones iuris romani; Ius concordatarium; Elementa iuris civilis vigentis; Historia iuris canonici (fontes, instituta, scientia), zob. Ordinationes, art. 27. Do dyscyplin specjalnych należały: Ius ecclesiasticum orientale; Ius liturgicum; Ius missionum; Ius romanum; Diplomatia ecclesiastica; Oeconomia socialis; Notiones statisticae; Medicina legalis; Iurisprudentia ecclesiastica; Praxis processualis canonica; Methodologia historico-iuridica; Epigraphia iuridica; Diplomatica et Palaeographia iuridica; Historia iuris romani; Historia diplomatiae ecclesiasticae, zob. Appendix I Disciplinae speciales et cursus peculiares secundum art. 27 Ordinationum, nr 2.

[17] Od 1928 r. – „Katolicki Uniwersytet Lubelski”, zob. G. Karolewicz, Nauczyciele akademiccy Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w okresie międzywojennym. T. I, Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin 1994, s. 37.

[18] Kacprzyk, Katedra Kościelnego Prawa Publicznego i Konstytucyjnego, s. 495.

[19] G. Górski, Losy nauczycieli akademickich w czasie II wojny światowej, w: Prawo. Kultura. Uniwersytet, s. 52; Sitarz, Wiślicki Jan, kol. 696.

[20] Kacprzyk, Katedra Kościelnego Prawa Publicznego i Konstytucyjnego, s. 497; Kalendarium Katedry Kościelnego Prawa Publicznego i Konstytucyjnego, zebrała i zestawiła M. Sawa, w: https://www.kul.pl/kalendarium-1918-2018,art_78522.html [dostęp: 2.02.2018 r.].

[21] A. Dębiński, Halban Leon, „Encyklopedia Katolicka”, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 1993, t. VI, kol. 501; W. Witkowski, Lubelscy historycy prawa: Leon Halban, Witold Sawicki i Józef Mazurkiewicz, w: Prawo. Kultura. Uniwersytet, s. 105-116.

[22] Kacprzyk, Katedra Kościelnego Prawa Publicznego i Konstytucyjnego, s. 498.

[23] M. Leszczyński, Nowicki Jan, „Encyklopedia Katolicka”, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2010, t. XIV, kol. 56.

[24] Kacprzyk, Katedra Kościelnego Prawa Publicznego i Konstytucyjnego, s. 498-499.

[25] E. Wilemska, Winowski Leszek, „Encyklopedia Katolicka”, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2014, t. XX, kol. 678-679.

[26] Na Wydziale Prawa Kanonicznego wykładał prawo małżeńskie, dobra doczesne Kościoła, prawo o beneficjach i majątku kościelnym, miejsca i czasy święte, zob. E. Wilemska, Rybczyk Józef, „Encyklopedia Katolicka”, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2012, t. XVII, kol. 641-642.

[27] Tamże, kol. 642. Szerzej zob. S. Jóźwiak, Józef Rybczyk (1912-1983), w: Profesorowie Prawa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, s. 281-287.

[28] S. Tymosz, Piotr Hemperek (1931-1992), w: Profesorowie Prawa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, s. 100.

[29] Szerzej zob. H. Misztal, Hemperek Piotr, „Encyklopedia Katolicka”, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 1993, t. VI, kol. 675-676.

[30] Wyjątkowo w roku akademickim 1969/1970 i 1970/1971 kościelne prawo publiczne wykładał ks. mgr Henryk Andrzejczak, starszy asystent zatrudniony w Katedrze od 1 sierpnia 1968 r. Kacprzyk, Katedra Kościelnego Prawa Publicznego i Konstytucyjnego, s. 499.

[31] Dębiński, Z historii wydziału, s. 12.

[32] Codex Iuris Canonici auctoritate Ioannis Pauli PP. II promulgatus (25.01.1983), AAS 75 (1983), pars II, s. 1-317; tekst polski w: Kodeks Prawa Kanonicznego, przekład polski zatwierdzony przez Konferencję Episkopatu, Pallottinum, Poznań 1984.

[33] Kacprzyk, Katedra Kościelnego Prawa Publicznego i Konstytucyjnego, s. 500.

[34] W roku akademickim 1980/1981 podjął inicjatywę reaktywowania przy Wydziale Prawa Kanonicznego Sekcji Prawa, która stanowiła część zlikwidowanego przez władze stalinowskie Wydziału Prawa i Nauk Społeczno-Ekonomicznych. W konsekwencji Sekcja ta rozpoczęła działalność w roku akademickim 1983/1984, zob. Kacprzyk, Katedra Kościelnego Prawa Publicznego i Konstytucyjnego, s. 502. Szerzej zob. M. Sitarz, Charakterystyka działalności naukowej ks. prof. Józefa Krukowskiego, w: Ecclesia et Status. Księga Jubileuszowa z okazji 40-lecia pracy naukowej Profesora Józefa Krukowskiego, red. A. Dębiński, K. Orzeszyna, M. Sitarz, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2004, s. 23-32; Tenże, Charakterystyka działalności naukowej ks. prof. Józefa Krukowskiego, w: Reddite ergo quae sunt Caesaris Caesari et quae sunt Dei Deo. Studia in honorem Prof. Josephi Krukowski dedicata, red. M. Sitarz, P. Stanisz, H. Stawniak,Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2014, s. 3-10.

[35] Kacprzyk, Katedra Kościelnego Prawa Publicznego i Konstytucyjnego, s. 500-501.

[36] Ćwiczenia z kościelnego prawa publicznego prowadzili: ks. dr Florian Lempa (1984/1985-1995/1996; w roku akademickim 1987/1988 także ks. dr Ryszard Sztychmiler); ks. dr Mirosław Sitarz (1996/1997-1998/1999); ks. dr Krzysztof Orzeszyna (1999/2000-2004/2005 oraz 2006/2007-2007/2008); ks. mgr lic. Wiesław Kacprzyk (2005/2006); Doktoranci w ramach praktyk doktoranckich (2009/2010-2014/2015); dr Agnieszka Romanko (od roku akademickiego 2015/2016). Szerzej, tj. do roku 2008, zob. Kacprzyk, Katedra Kościelnego Prawa Publicznego i Konstytucyjnego, s. 501.

[37] Wstęp do nauki o państwie i prawie prowadził także ks. Krukowski. Zob. także Tenże, Wstęp do nauki o państwie i prawie, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2002.

[38] Zatrudniona w Katedrze Kościelnego Prawa Publicznego i Konstytucyjnego od 1 października 2014 r. (w latach 2009/2010-2013/2014 pracowała w Katedrze Prawa Sakramentów i Instytutów Życia Konsekrowanego) w związku z reorganizacją struktury Instytutu Prawa Kanonicznego, zob. Uchwała Senatu Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II z dnia 30 stycznia 2014 r. w sprawie zmiany uchwały Senatu KUL z dnia 31 stycznia 2013 r. w sprawie wprowadzenia Regulaminu organizacyjnego katedr Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II (724/II/19), 736/II/22, w: http://bip.kul.lublin.pl/files/90/bip/22_regulamin_organizacyjny_katedr_zmiana.pdf [dostęp: 2.02.2018 r.]. Obecnie prowadzi zajęcia: legislacja administracyjna (wykład), prawo konkordatowe (wykład monograficzny), normy o chrześcijanach (wykład na studiach niestacjonarnych), metodologia prawa kanonicznego (konwersatorium), informatyka prawnicza (laboratorium) oraz proseminarium.

[39] Zatrudniona w Katedrze Kościelnego Prawa Publicznego i Konstytucyjnego od 1 października 2015 r. Obecnie – poza wykładem i ćwiczeniami z kościelnego prawa publicznego – prowadzi zajęcia: normy o chrześcijanach (wykład i ćwiczenia), ustrój hierarchiczny Kościoła (ćwiczenia), Mediation in Polish and Canon Law (wykład monograficzny).