Demokracja i jej zagrożenia a chrześcijaństwo - nowe międzynarodowe badania

Czy chrześcijaństwo ma potencjał do (współ)odpowiadania na zagrożenia demokracji? - to jedno z kluczowych zagadnień nowego międzynarodowego i interdyscyplinarnego projektu badawczego "Zagrożenia demokracji: nacjonalizm, populizm, ekstremizm i odpowiedź chrześcijaństwa". Zapraszamy doktorantów KUL do udziału w projekcie we współpracy m.in. z uczelniami z Niemiec, Gruzji i Czech.

Czy religia może uniknąć degradacji do poziomu ideologii wspierającej autorytarną władzę? Czy hasła powrotu do chrześcijańskiej Europy i tzw. chrześcijańskich wartości nie są fasadą kryjącą polityczne aspiracje populistów, prowadząc do groźnej odmiany idolatrii? Czy odwołania do trybalistycznych narracji, które przysparzają zwolenników ich autorom, znajdują słyszalną alternatywę?

To przykładowe zagadnienia projektu, którego celem - jak wyjaśnia dyrektor Instytutu Nauk o Polityce i Administracji dr hab. Agnieszka Łukasik-Turecka, prof. KUL - jest po pierwsze pogłębiona identyfikacja, analiza i interpretacja zjawisk zagrażających demokracji, a po drugie poszukiwanie odpowiedzi na pytanie o potencjał religii, zwłaszcza chrześcijaństwa, w teoretycznym i praktycznym wspieraniu demokracji.

- Doktorantów KUL zainteresowanych udziałem w projekcie zachęcamy do przesyłania abstraktów. Wybierzemy jeden najlepszy - ten doktorant lub doktorantka będą uczestniczyć w projekcie. Termin przysyłania abstraktów dla doktorantów KUL mija 20 września 2022 roku - poinformowała prof. Łukasik-Turecka, zwracając uwagę, że chętni będą musieli wykazać się znajomością języka angielskiego przynajmniej na poziomie B2. Podała też, że wszelkie zapytania i abstrakty w sprawie projektu należy przesyłać pod jej adres e-mail - agnieszka.lukasik-turecka@kul.pl  

W świecie zachodnim - jak czytamy w CALL FOR PAPERS projektu - "istnieją od dawna tendencje, które pozostają w napięciu wobec demokracji".

Należy do nich z jednej strony formułowanie postulatów powrotu do chrześcijańskiej Europy i tzw. chrześcijańskich wartości, zwłaszcza wobec wzrastającej liczby wyznawców islamu. Za tymi hasłami najczęściej kryją się polityczne aspiracje populistów, którzy, posługując się symbolami chrześcijańskimi, proponują katolicyzm bez chrześcijaństwa, tj. nową religię skoncentrowaną na narodzie jako obiekcie mitycznym, wrogo nastawioną do tego, co nie mieści się w jej ściśle ograniczonych i zamkniętych ramach.  

Z drugiej strony, skrajny liberalizm i sekularyzm, przed jakim stoi dziś chrześcijaństwo, może doprowadzić do pojawienia się fundamentalizmu chrześcijańskiego, wykorzystywanego przez populistów i nacjonalistów jako element obrony przed tzw. wrogimi ideologiami.

- Taki fundamentalizm budowany jest na gruncie przywilejów po przejęciu władzy, za pomocą których populiści i nacjonaliści usiłują, nierzadko z powodzeniem, zyskać przychylność przedstawicieli Kościoła. Podobnie fundamentalistyczną tendencję wzmacnia trybalistyczna narracja, zogniskowana na obronie i walce, dzięki której nacjonaliści i populiści zyskują nowych zwolenników, także wśród młodych ludzi, których zaangażowanie przybiera często skrajnie radykalne formy - podano. 

W tym kontekście bardzo ważna jest również pełnoskalowa agresja Rosji na Ukrainę, która rozpoczęła się 24 lutego br. i trwa do dziś. Jak czytamy, ostatnie miesiące pokazały dobitnie i dramatycznie, że do nacjonalizmu, populizmu i różnych form ekstremizmu, jako zagrożeń demokracji, należy dodać rosyjski imperializm. - Wywołana przez Rosję wojna na Ukrainie jest otwarcie popierana przez patriarchę moskiewskiego, który odwołuje się do ideologii religijnej. W kontekście chrześcijaństwa zachodniego poważne pytania wzbudza stanowisko Watykanu dotyczące tej wojny - zaznaczono.

- Oddając głos ekspertom i osobom zdobywającym szlify akademickie chcemy, aby – wzorem najlepszego dziedzictw Akademii, jako wspólnoty Uczniów i Uczonych – w dyskusji i sporze prowadzić nasze poszukiwania ku kolejnym otwartym kwestiom - podsumowano.

Spotkania badaczy, na które będą składać się m.in. seminaria i konferencje w języku angielskim lub niemieckim, rozpoczną się w Krakowie w Polsce między 29 listopada a 2 grudnia br. (ogólna sesja ekspercka + program kulturalny). Studenci/doktoranci będą mieli wówczas za zadanie poszukać inspiracji i zagadnień do samodzielnej pracy z profesorem. Następnie od grudnia 2022 r. do kwietnia 2023 r. planowane są seminaria w krajach uczestniczących, a także przygotowywanie wypowiedzi studentów. Kolejne sesje projektu zaplanowano w kolejnym roku w Tbilisi w Gruzji między 1 a 4 maja, w Budapeszcie na Węgrzech między 26 a 29 czerwca, oraz w Erfurcie w Niemczech między 2 a 5 października, gdzie ma odbyć się seminarium podsumowujące badania oraz gdzie rozstrzygnie się wybór artykułów do publikacji. Sama zaś publikacja planowana jest w jednym z czołowych międzynarodowych wydawnictw (poziom II na polskiej liście). 

W ramach zgłoszenia się do udziału w projekcie (dla wszystkich zainteresowanych, czyli także doktorantów z pozostałych partnerskich uczelni termin mija 30 września br.) należy przygotować tytuł i streszczenie proponowanego wystąpienia w języku angielskim lub niemieckim (do 1500 znaków ze spacjami) i dołączyć adnotację o autorze. W przypadku doktorantów KUL prosimy nie uiszczać opłaty przed wyborem abstraktu przez komisję. 

Uczelniami partnerskimi projektu są The University of Erfurt w Niemczech, Sulkhan-Saba Orbeliani University w Tbilisi w Gruzji oraz The Czech Christian Academy w Pradze. Z polskiej strony w badaniach - poza KUL-em - uczestniczy także Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie.