Bł. ks. Henryk Hlebowicz (1904-1941)

Uniwersytet / Historia / Ośrodek Badań nad Dziejami KUL / Znani Absolwenci / E-I

Bł. ks. Henryk Hlebowicz (1904-1941)

Urodził się 1 lipca 1904 r. w Grodnie w rodzinie zubożałej szlachty – Franciszka i Jadwigi z d. Chreptowicz. Miał brata i dwie siostry. Rozpoczął kształcenie w prywatnej szkole w Grodnie, jednak w wyniku zesłania ojca, kontynuował w Orenburgu nad Uralem. Tam też złożył maturę. Rodzina powróciła do Grodna dopiero w sierpniu 1921 r., a miesiąc później Henryk zgłosił się do Seminarium Duchownego w Wilnie. Seminarium ukończył w 1924 r. z wynikiem celującym. Następnie rozpoczął studia specjalistyczne na Wydziale Teologii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. W trakcie studiowania uczył też religii w szkołach nr 7 i 16 w Lublinie. 20 lutego 1927 r. przyjął świecenia kapłańskie z rąk lubelskiego bpa Mariana Leona Fulmana. Rok później obronił doktorat pt. Jedność Kościoła Chrystusowego według św. Jana Chryzostoma napisany pod kierunkiem ks. prof. Piotra Kremera (18-19 X 1928). W 1929 r. obronił drugi doktorat, tym razem z filozofii (De substantialitatae anime [O substancjalności duszy]) na Papieskim Uniwersytecie św. Tomasza z Akwinu w Rzymie.

Po powrocie do Wilna pracował w duszpasterstwie, najpierw jako wikariusz parafii pw. Wszystkich Świętych, a następnie św. Franciszka i Bernarda. Był również prefektem Męskiego Seminarium Nauczycielskiego oraz opiekował się kółkami św. Teresy od Dzieciątka Jezus, od 1930 r. mianowany dyrektorem archidiecezjalnym tego stowarzyszenia. W latach 1930-1936 wykładał przedmioty filozoficzne w Seminarium Duchownym oraz teologię fundamentalną na Uniwersytecie Wileńskim im. Stefana Batorego. Obok pracy dydaktycznej działał w duszpasterstwie akademickim jako moderator Sodalicji Mariańskiej Akademiczek, doradca Iuventus Christiana, opiekował się Akademickim Czynem Społecznym, był współtwórcą Porozumienia Akademickich Katolickich Stowarzyszeń oraz cenzorem kościelnym wydawanego przez Porozumienie miesięcznika Pax. Prowadził rekolekcje, głosił kazania w różnych środowiskach i miastach, a w kurii arcybiskupiej m.in. wchodził w skład Rady ds. Liturgii, Śpiewu i Muzyki Kościelnej.

Jednocześnie drukował artykuły w prasie katolickiej. W Wilnie ukazał się w 1932 r. także jego doktorat (Jedność Kościoła Chrystusowego według św. Jana Chryzostoma: studjum porównawcze nauki św. Jana Chryzostoma z współczesną nauką teologji katolickiej i prawosławnej, t. 1-2). Wydał rekolekcje, które głosił w wileńskim radiu w 1933 r. pt. Rozmowy Mistrza z Nazaretu. Rekolekcje radiowe (Wilno 1933, 1936; Warszawa 1979).

We wrześniu 1935 r. został przeniesiony na stanowisko proboszcza w parafii pw. Nawiedzenia NMP w Trokach, gdzie m.in. uporządkował świątynię i teren przykościelny, poświęcił nową figurę św. Jana Nepomucena, patrona Trok, zbudował Dom Ludowy. Ponadto opiekował się Katolickim Stowarzyszeniem Młodzieży i był kapelanem KOP „Troki”. Stan zdrowia ks. Hlebowicza jednak pogarszał się, i w 1938 r. wyjechał na leczenie do Rabki, a w lipcu 1939 r. zrezygnował z probostwa w Trokach. W trakcie pobytu w sanatorium pełnił funkcję prefekta żeńskiego gimnazjum w Rabce (1938-1939). Następnie udał się do Lasek, gdzie przebywał kilka miesięcy.

Po wybuchu II wojny światowej wrócił do Wilna. Pracował nadal w duszpasterstwie i zaangażował się w konspiracyjną działalność. Współpracował z kilkoma organizacjami podziemnymi, działającymi na terenie miasta, jako Bolesław Szewik (skrót – bolszewik) działał w Akcji Ludowej, utrzymywał kontakt z partyzantką wileńskiej Armii Krajowej. Był głównym redaktorem podziemnego wydawnictwa „Jutro Polski”, prowadził tajne nauczanie religii. Został kapelanem podziemia niepodległościowego w Wilnie. Po zmianie okupacji i zajęciu Wilna przez wojska radzieckie jako pierwszy z posługą kapłańską wyjechał na Wschód. We wrześniu 1941 r. przybył do Chotajewicz, duszpasterzował także we wsiach Korzeń oraz Okołowo. Głosił kazania w języku rosyjskim i polskim, wprowadził dwujęzyczne nabożeństwa. 6 listopada policja białoruska współpracująca z Niemcami przeprowadziła rewizję z jego mieszkaniu. Wezwany do Pleszczewic, został przewieziony do Borysowa i 9 listopada wywieziony do pobliskiego lasu, gdzie go rozstrzelano.

13 czerwca 1999 r. ks. Hlebowicz został ogłoszony przez papieża św. Jana Pawła II błogosławionym wraz z pozostałymi 107 błogosławionymi męczennikami II wojny światowej.

Bibliografia: A. Bednarek, Hlebowicz Henryk, w: Setnik oratorów polskich XIX i XX wieku, Lublin 2008, s. 81-82; K. Golas, Henryk Hlebowicz, w: Święci z KUL-u, red. G Barth, K. Guzowski, Lublin 2015, s. 145-162; A. Hlebowicz, Hlebowicz Henryk, w: Encyklopedia Katolicka, t. VI, Lublin 1993, kol. 1086; T. Kaczmarek, Sługa Boży ks. Henryk Hlebowicz (1904–1941), w: Męczennicy za wiarę 1939–1945, red. W. Moroz, Warszawa 1995, s. 241–249; tenże, Błogosławiony Henryk Hlebowicz, Warszawa 2001; T. Krahel, Ks. Henryk Hlebowicz (1904–1941). Prekursor idei Soboru Watykańskiego II, w: Chrześcijanie, red. B. Bejze, t. V, Warszawa 1980, s. 113–195; tenże, Błogosławiony Henryk Hlebowicz: kapłan-męczennik, Białystok 1999; tenże, Hlebowicz Henryk, Słownik polskich teologów katolickich, t. 5, red. L. Grzebień, Warszawa 1983, s. 541-542; Ksiądz Henryk Hlebowicz we wspomnieniach przyjaciół, „Znak”, z. 4-5 (1973), s. 445-491; J. Misiurek, Polscy święci i błogosławieni. Życie – duchowość – przesłanie, Kraków 2009, s. 302-305; K. Panuś, Kaznodzieja radiowy bł. ks. Henryk Hlebowicz, „Materiały Homiletyczne”, 225 (2005), s. 20-27.