Jana Adamusová, Zuzana Bernátová, Miroslav Myšák, Aneta Richterová

 

PL: Zbiory inkunabułów w Bibliotece Pałacowej w Kromieryżu

EN: The collection of the incunabula in the Palace Library in Kroměříž

 

Źródło / source: Archiwa Biblioteki i Muzea Kościelne, 110 (2018)

Strony / pages: 9-22

 

 

 

https://doi.org/10.31743/abmk.2018.110.01

 

 

 

 

 

Streszczenie

Artykuł jest próbą przedstawienia polskiemu czytelnikowi księgozbioru biskupów i arcybiskupów ołomunieckich zgromadzonego w Pałacu Arcybiskupim w Kromieryżu na Morawach ze szczególnym uwzględnieniem zbioru inkunabułów. Kromieryska biblioteka pałacowa została założona w XVII w. przez biskupa Karola Lichtensteina-Castelcorna. Początkowo skromny zbiór inkunabułów (za czasów bpa Lichtensteina liczył jedynie kilkanaście tytułów) na przestrzeni wieków rozrósł się do 178 tytułów w 172 woluminach i jest obecnie jednym z największych zbiorów tego typu w Republice Czeskiej. Największy rozwój zbioru przypadł na drugą połowę XIX w. dzięki działalności bpa Friedrich Egon von Fürstenberga, który pozyskiwał książki z dwóch źródeł – z Biblioteki Dworskiej w Wiedniu oraz wiedeńskich antykwariatów. W latach 30. XIX w. pałacowy bibliotekarz Franz Josse podjął pierwsze próby opracowania kolekcji inkunabułów. W późniejszym okresie zbiór doczekał się jeszcze kilku opracowań. Wyniki najnowszych badań, zrealizowanych w latach 2015-2017, zaprezentowano w obszernym katalogu pt. Kroměřížská zámecká knihovna I. Prvotisky. Katalog zawiera listę wszystkich odnalezionych dotychczas kromieryskich inkunabułów wraz ze szczegółowym opisem (proweniencja, oprawa itd.) Profil zbioru inkunabułów jest bardzo zróżnicowany, znajdziemy w nim dzieła z różnych dziedzin i różnych proweniencji. Oprócz druków z Europy Zachodniej (m.in. Włochy, Niemcy, Szwajcaria) znajdują się tu również druki proweniencji środkowoeuropejskiej, w tym m.in. dwa druki, które trafiły do Kromieryża z terenów włączonych do Polski po II wojnie światowej – z Paczkowa i Głogowa.

Słowa kluczowe: Kromeryż; inkunabuły; Biblioteka Pałacowa; polonika; Czechy;

 

 

Summary

The article aims to present to the Polish reader the Olomouc bishops’ and archbishops’ book collections, which are held in the Archbishop Palace in Kroměříž in Moravia; a special attention is paid to incunabula. Kroměříž palace library was established in the 17^th century by Bishop Karol Lichtenstein-Castelcorn. Initially, the collection of the incunabula was a small one (in the time of Bishop Lichtenstein, there were only several titles), but over centuries it grew to 178 titles in 172 volumes and is currently one of the biggest collections of this type in the Czech Republic. The collection grew fastest in the second half of the 19^th century thanks to the activity of Bishop Friedrich Egon von Fürstenberg, who acquired books from two sources: the Court Library in Vienna and Vienna antiquarian bookshops.  In the 1830s, the palace librarian, Franz Josse, began describing the collection of the incunabula. Later the collection was described a few more times. The findings of the latest research, conducted in the years 2015-2017, were presented in an extensive catalogue entitled Kroměřížská Zámecká Knihovna I. Prvotisky. The catalogue includes the list of all discovered Kroměříž incunabula along with a detailed description (provenance, binding etc.). The collection of the incunabula is diverse; the works it contains are on various subjects and of different provenance: in addition to the prints from Western Europe, for example, Italy, Germany, Switzerland, there are also prints from Central Europe, including two prints which come from the areas incorporated into Poland after World War II – from Paczków and Głogów.

Key words: Kroměříž, incunabula, the Palace Library, polonika (Polish documents), the Czech Republic

 

Bibliografia / References

Źródła

Archiwum Ziemskie w Opawie (ZAO), oddział Ołomuniec, zbiór Arcydiecezja ołomuniecka, sygn. C II a 14.

ZAO, oddział Ołomuniec, zbiór Dr. Alois Richter, nr inw. 11, kart. 11.

Muzeum Archidiecezjalne w Kromieryżu (AMK), Incunabula archiep. bibliothecae Cremsiriensis, sygn. 21579

ZAO, oddział Ołomuniec, zbiór Kapituła kolegiacka Kromieryż, sygn. C I 19.

AMK, katalog zbioru z 1700 roku, sygn. 12085.

ZAO, oddział Ołomuniec, zbiór Arcydiecezja ołomuniecka, kart. 1499, fol. 660.

 

Opracowania

Daniel Ladislav, Perůtka Marek, Togner Milan, Arcibiskupský zámek a zahrady v Kroměříži, Kroměříž 2009.

Dudik Beda, Bibliothek und Archiv im fürsterzbischöflichen Schlosse zu Kremsier, Wien 1870.

Louda Jiří, Soupis prvotisků Universitní knihovny v Olomouci a její pobočky v Kroměříži, Praha 1956.

Myšák Miroslav, Pokorná Barbara, Kroměřížská zámecká knihovna I. Prvotisky / Schlossbibliothek Kremsier I. Wiegendrucke, Olomouc 2017.

Pavlíčková Radmila, Sídla olomouckých biskupů. Mecenáš a stavebník Karel z Liechtensteinu-Castelkorna 1664-1695, Olomouc 2001.

Šimáková Jitka, Vrchotka Jaroslav, Katalog prvotisků Knihovny Národního muzea v Praze a zámeckých a hradních knihoven v České republice, Praha 2001.

Theiner Augustin, Versuche und Bemühungen des heiligen Stuhles in den letzten drei Jahrhunderten die durch Ketzerei und Schisma von ihm getrennten Völker des Nordens wiederum mit der Kirche zu vereinen I/2. Schweden und seine Stellung zum heiligen Stuhl unter Johann III., Sigismund III. und Karl IX., Augsburg 1839.

Voit Petr, Katalog prvotisků Strahovské knihovny v Praze, Praha 2015.

Zatloukal Ondřej, Zatloukal Pavel, Luk a lyra. Ze sbírek Arcidiecézního muzea Kroměříž, Olomouc 2008.

Paasch Kathrin, Die Hofbibliothek des Herzogtums Sachsen-Gotha(-Altenburg). Ihre Funktion und Nutzung im 17. und 18. Jahrhundert, w: Sammeln, Lesen, Übersetzen als höfische Praxis der Frühen Neuzeit. Die böhmische Bibliothek der Fürsten Eggenberg im Kontext der Fürsten- und Fürstinnenbibliotheken der Zeit, red. J. Bepler, H. Meise, Wiesbaden 2010.

Mrázek-Schwab Edith, Die Francisco-Josephinische Ära bis zum Ende des 19. Jahrhunderts (1845-1899), w: Geschichte der Österreichischen Nationalbibliothek I. Die Hofbibliothek (1368-1922), red. J. Stummvoll, Wien 1968, s. 419-196.

Arnold Werner, Fürstenbibliotheken, w: Die Erforschung der Buch- und Bibliotheksgeschichte in Deutschland, red. W. Arnold, W. Dittrich, B. Zeller, Wiesbaden 1987, s. 398-419.

Zelenka Aleš, Liechtenstein-Kastelkorn, Karl Graf von, w: Die Bischöfe des Heiligen Römischen Reiches 1648 bis 1803, red. E. Gatz, Berlin 1990, s. 276-278.

Arnold Werner, Bibliotheken im 17. Jahrhundert, „Wolfenbütteler Beiträge. Aus den Schätzen der Herzog August Bibliothek”, 12 (1999) s. 87-97

Arnold Werner, Identität durch Bücher. Fürstenbibliotheken in der Frühen Neuzeit, „Wolfenbütteler Notizen zur Buchgeschichte”, 36 (2011) z. 2, s. 91-108.

 

Netografia

Gesamtkatalog der Wiegendrucke, https://www.gesamtkatalogderwiegendrucke.de/ (dostęp: 30.08.2018)

Incunabula Short Title Catalogue, http://www.bl.uk/catalogues/istc/ (dostęp: 30.08.2018)

 

Informacja o autorze / Information about Author