Historia katedry i kierunki badań

Katedra Polifonii Religijnej powstała w roku 1968 jako rezultat usamodzielnienia się z Katedry Chorału Gregoriańskiego. Jej założycielem i pierwszym kierownikiem był ks. prof. dr hab. Karol Mrowiec CM (1968-1990). Przedmiotem jego badań była religijna staropolska kultura muzyczna w różnorodnych przejawach: twórczość wielogłosowa (wokalna i wokalno-instrumentalna), muzyka organowa, ośrodki religijnej kultury muzycznej, pieśń kościelna jedno- i wielogłosowa. Ks. prof. Mrowiec wypracował zasady dokumentacji źródłowej (Katalog muzykaliów Gidelskich) i program badań pieśni kościelnych zachowanych w drukach i rękopisach. Zainicjował prace badawcze nad polska muzyka religijną od XVI do XIX wieku.

Josquin_des_Pres.jpg

Pisane pod jego kierunkiem prace podejmowały problematykę kościelnej pieśni jedno- i wielogłosowej z różnych ośrodków kościelnych: benedyktynek staniąteckich, przemyskich i sandomierskich, krakowskich karmelitanek, klarysek i bernardynów. Podejmowano badania nad zbiorami brackimi oraz śpiewnikami regionalnymi ze Śląska i Warmii. Prace związane z polską pieśnią religijną dotyczyły także źródeł drukowanych z okresu XVI-XX wieku.

Inny obszar badań katedry to religijna twórczość kompozytorów polskich jak i związanych z muzyczną kulturą polską: kolejne generacje kompozytorów w kontekście historycznym i analiza uprawianych przez nich wybranych gatunków muzycznych.

Gorczycki_Litania_de_Providentia_Divina.jpg

Rezultatem są prace naukowe o kompozytorach staropolskich (G.G. Gorczycki, S.F. Lechleitner, M.J. Żebrowski, I. Rygall, F. Perneckher, J. Zeidler, F. Gotschalk, J. Wański), XIX-wiecznych (W. Raszek, J.K. Elsner, K. Kurpiński, J. Stefani, A.W. Sowiński, S. Moniuszko), działających na przełomie XIX/XX wieku (W. Brankiewicz, M. Surzyński, J. Furmanik, W. Maliszewski), XX-wiecznych (F. Nowowiejski, K. Garbusiński, ks. A. Chlondowski, J.J. Czech, ks. W. Świerczek CM, J.A. Maklakiewicz, ks. K.A. Starościński, R. Maciejewski, A. Szuniewicz, I. Pfeiffer, R. Bukowski, K. Dębski). Badano postaci znane z polskiej historii muzyki jak i twórców mniej znanych, ale wywierających wpływ na życie muzyczne w ich środowisku (np. A. Szuniewicz – katedra częstochowska). Wśród nich były również osoby duchowne, które oddziaływały na kulturę muzyczną polskiego Kościoła (ks. A. Chlondowski, ks. W. Świerczek, ks. K. Starościński). Część badań koncentrowała się na życiu kompozytorów i twórczości religijnej w szerokim tego słowa znaczeniu. Przeważnie podejmowaną problematyką był jednak wybrany gatunek muzyki religijnej, który uprawiał twórca: kompozycje wokalne, wokalno-instrumentalne o przeznaczeniu liturgicznym, pozaliturgicznym, do tekstów religijnych oraz muzyka organowa. W badaniach uwzględniano msze (J. Elsner, K. Kurpiński, A.W. Sowiński F. Nowowiejski, Wł. Brankiewicz, J. Furmanik. W. Maliszewski), requiem (J. Zeidler, F. Gotschalk, W. Raszek, J. Elsner), nieszpory (F.S. Lechleitner, Fr. Perneckher), Te Deum (K. Kurpiński), pasje (R. Bukowski), Stabat Mater (J. Stefani), Litanie (J. Zeidler, J. Wański, St. Moniuszko), motety (G.G. Gorczycki), kantaty (I. Rygall), pieśni (W. Raszek, J. Furmanik), muzykę organową (K. Garbusiński, ks. A. Chlondowski).Dabek_Tworczosc_mszalna.jpg Część powstałych prac posiada charakter monograficzny, dotyczy twórczości mszalnej XIX i XX w., bożonarodzeniowej, pasyjnej, motetowej, hymnicznej, pieśniowej aryjnej, do tekstów psalmów, „Stabat Mater”, „Te Deum” oraz „Ave Maria”. Opracowania analityczne  obejmują zagadnienia języka muzycznego, stylistyki, technik kompozytorskich, inspiracji religijnych.

Część prac dotyczy życia muzycznego ośrodka lub regionu w określonym czasie: religijna kultura muzyczna Przemyśla, Lublina, Świętej Lipki, Warmii, religijna kultura muzyczna czasów saskich oraz klasztoru pijarów w Podolińcu. Z inicjatywy kolejnego kierownika katedry, prof. dr. hab. S. Dąbka, powstało archiwum „Zbiory twórczości religijnej kompozytorów polskich XX – XXI w.”, które obejmuje bogaty zasób różnych gatunków muzyki religijnej, a szczególnie twórczości mszalnej. Wynikiem badań Katedry Polifonii Religijnej jest ponad 120 prac magisterskich, 14 prac doktorskich i trzy rozprawy habilitacyjne. Tematyka badań podejmowanych w Katedrze Polifonii Religijnej wraz z pracami innych katedr Muzykologii KUL daje podstawy do syntetycznego spojrzenia na religijną kulturę muzyczną Polski.

 

W roku 2021 Katedra Polifonii Religijnej zmieniła nazwę stając się Katedrą Badań nad Monodią i Polifonią Religijną. Tym samym połączone zostały w jeden nurt badawczy dwa obszary leżące u podstaw działalności kulowskiej Muzykologii: monodia liturgiczna i polifonia religijna.

 

Pracownicy katedry:

Działalność naukowa:

  • Badanie traktatów teoretycznych XVII i XVIII wieku i ich związki z muzyką religijną
  • Życie muzyczne w ośrodkach kościelnych w Polsce w XVII i XVIII wieku
  • Dokumentowanie źródeł staropolskiej kultury muzycznej, zwłaszcza religijnej
  • Rękopiśmienne i drukowane kodeksy liturgiczno-muzyczne w aspekcie tradycji muzycznej
  • Twórczość maryjna
  • Twórczość kompozytorów polskich na emigracji

Baza naukowa:

       Dostęp do Katalogu Źródeł Muzycznych w bazie RISM

 

Autor: o. Julian Śmierciak
Ostatnia aktualizacja: 23.04.2021, godz. 13:56 - Miłosz Aleksandrowicz