Demokracja należy do systemowego pakietu państwa prawa. Nie jest z nim tożsama, jest jednak jego logiczną implikacją. Trudno wyobrazić sobie współczesne państwo prawa w innej formule aniżeli demokratyczna. Państwo prawa, w którym piastujący władzę i obywatele jednakowo podlegają tej samej konstytucji powstało jako ustrojowa przeciwwaga arbitralności absolutystycznej. W tym ujednoliconym standardzie podległości władzy i społeczeństwa, od początku daje o sobie znać egalitaryzująca, ekspansywna natura nowoczesnej konstytucji. Nawet jeżeli w stadium zalążkowym państwa prawa status obywatelski zarezerwowany był dla wąskiej grupy mieszczan zdolnych dowieść swej autonomiczności intelektualnej i ekonomicznej, inherentna egalitarność nowoczesnej konstytucji, która ustawia wektory rozwojowe państwa prawa, wymusi rozszerzenie statusu obywatelskiego na warstwy spoza mieszczaństwa. Nastąpi to przy zmianie paradygmatu podmiotowości obywatelskiej wraz z proliferacją kultury stowarzyszeniowej.

Normatywną podstawą państwa prawa jest ochrona wolności jednostki przed nieuprawnioną ingerencją zawłaszczających czynników zewnętrznych. Wolność ta zgodnie z duchem epoki, rozumiana była jako oczywista, nienaruszalna i przysługująca każdemu z tytułu człowieczeństwa. Jako taka implikuje symetryczne prawo o charakterze negatywnym, a wraz z nim, obowiązek nienaruszalności po stronie czynników zewnętrznych oraz obowiązek odpowiedzialnego korzystania z wolności po stronie podmiotu uprawnienia. Jako systemowy element państwa prawa, demokracja czerpie z całości jego zasobów normatywnych, zwłaszcza z praw podstawowych.