Ks. Józef Iwanicki (1902-1995)

REKTOR W LATACH 1951-1956

aukulp009_400_01 Lata rektorstwa ks. prof. Józefa Iwanickiego przypadają na najtrudniejszy i najcięższy okres dla Uniwersytetu w dziejach Polski powojennej. Są to lata stalinizmu oraz rządów ekipy Bolesława Bieruta, Jakuba Bermana i Józefa Cyrankiewicza. W tym czasie podejmowane są próby zlikwidowania Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Ks. Iwanicki skutecznie im się przeciwstawiał .

Urodził się 12 marca 1902 rok w Jelonku pow. opoczyński z ojca Antoniego i matki Tekli z Wiktorowiczów. W rodzinnej miejscowości ukończył szkołę podstawową, a następnie zapisał się do gimnazjum w Piotrkowie Trybunalskim. Tu ukończył pięć klas, zaś szóstą, siódmą i ósmą ukończył w Humanistycznym Gimnazjum i Liceum im. Jana Długosza i Piusa X we Włocławku, gdzie 16 maja 1922 r. zdał egzamin maturalny. W rok po uzyskaniu świadectwa dojrzałości wstąpił do Wyższego Seminarium Duchownego we Włocławku. Przebywał tu dwa lata, a następnie w roku akademickim 1925!26 zapisał się na studia uniwersyteckie w Strasburgu (Francja). Studiował tam matematykę, filozofię i teologię. W listopadzie 1926 roku złożył egzamin bakalaureatu, 7 lipca dwa lata później uzyskał stopień licencjata, a w następnym roku zdał część egzaminów doktorskich. W tym czasie pisał rozprawę pt. Leibniz et les demonstrations mathematiques de lexistence de Dieu, która była tezą doktorską obronioną 16 listopada 1933 roku. Rozprawa ta ukazała się drukiem jeszcze tego samego roku na Uniwersytecie w Strasburgu. W latach 1933/34 ks. Iwanicki studiował dalej na Uniwersytecie Strasburgskim filozofię i matematykę. W następnym roku akademickim przeniósł się do Ecole des Hautes Etudes. Tu pod kierunkiem profesora Koyre studiował filozofię XVII-wieczną. W tym samym czasie pracował w College de France pod kierunkiem profesora E. Le Roy'a i na Sorbonie u profesora Brunschvicga.

W 1935 roku ks. dr Iwanicki powrócił do kraju i jesienią podjął wykłady z logiki, teodycei i ontologii w Wyższym Seminarium Duchownym we Włocławku, i prowadził je do wybuchu drugiej wojny światowej. W tym i następnym roku napisał rozprawę pt. Morin et les demonstrations mathematiques de l'existence de Dieu, wydrukowaną w 1936 roku w Editions Philosophiques Vrin Paris. Jednocześnie przygotował się do święceń kapłańskich, które przyjął 29 sierpnia 1936 roku. Pracując w seminarium jako wykładowca, współpracował jednocześnie z czasopismem "Ateneum Kapłańskie", gdzie systematycznie dokonywał przeglądu naukowego problematyki zjazdów filozoficznych, publikacji filozoficznych oraz ważniejszych wydarzeń z życia wyższych uczelni w kraju i zagranicą. Obok krytycznych recenzji i sprawozdań opublikował w tym czasie kilkanaście artykułów biograficznych, charakteryzując w nich sylwetki filozofów współczesnych.

W czasie okupacji niemieckiej ks. dr Iwanicki brał udział w tajnym nauczaniu. Wykładał na kompletach i w Seminarium Duchownym Księży Marianów w Warszawie. Po przejściu frontu za Odrę, wrócił do Włocławka i w organizującym się na nowo Seminarium Duchownym, w kwietniu 1945 roku podjął wykłady z logiki i historii filozofii. Natomiast od marca 1946 roku prowadził wykłady z logiki na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Warszawskiego, a od listopada tegoż roku podjął wykłady z metodologii na Wydziale Filozofii Chrześcijańskiej w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim.

Po wojnie ks. Iwanicki powrócił jako redaktor do działu recenzji i sprawozdań w "Ateneum Kapłańskim". Zamieścił tu szereg recenzji i rozpraw na tematy psychologii i filozofii współczesnej.

W swojej twórczości naukowej ks. Iwanicki poniósł w czasie wojny dotkliwe straty. W 1939 roku ukończył książkę o dochodzeniu według Kartezjusza, Arnolda, Pascala i Malebranche'a, której rękopis wraz z notatkami zniszczyli Niemcy. W czasie okupacji, będąc w Warszawie przygotował do druku obszerną pracę na temat metodologii kartezjańskiej, ale i ten dorobek naukowy ks. Iwanickiego nie ujrzał światła dziennego, zaginął bowiem w czasie powstania warszawskiego. Po wojnie ks. profesor na nowo musiał tworzyć swój warsztat naukowy. Zainteresowania koncentruje teraz na nowych koncepcjach dedukcji. Od 1946 roku prowadził w KUL-u wykłady i seminaria z metodologii nauk filozoficznych. Jako kierownik Katedry Metodologii, był inicjatorem prac i wykładów z zakresu metodologii filozofii klasycznej. W 1949 roku opublikował monografię pt. Dedukcja naturalna i logistyczna. Wokół katedry prowadzonej przez ks. Iwanickiego, utworzył się zespół ludzi interesujących się analizą logistyczną, która służyłaby jak najpełniejszemu uporządkowaniu toku myślenia filozoficznego oraz doprowadziłaby do ścisłego sformułowania filozofii klasycznej. W dyskusjach brali udział nie tylko zainteresowani metodologią teoretycznej filozofii, ale także zajmujący się etyką.

Po aresztowaniu przez Urząd Bezpieczeństwa ks. rektora Antoniego Słomkowskiego, Senat Akademicki KUL wybrał ks. Iwanickiego na stanowisko kolejnego rektora. Minister Szkolnictwa Wyższego i Nauki wybór ten zatwierdził 4 grudnia 1951 roku. Funkcję tę nieprzerwanie pełnił do października 1956 roku. Był w tym czasie jednocześnie prezesem Towarzystwa Przyjaciół KUL oraz członkiem czynnym i prezesem Towarzystwa Naukowego KUL. Na wniosek Rady Wydziału Filozofii Chrześcijańskiej KUL, w roku 1952 ks. Iwanicki otrzymał tytuł i stanowisko profesora nadzwyczajnego.

Gdy w 1954 roku władze państwowe utworzyły Akademię Teologii Katolickiej w Warszawie, likwidując wydziały teologiczne na Uniwersytecie Warszawskim i Uniwersytecie Jagiellońskim, ks. prof. Iwanicki został tam profesorem zwyczajnym (1 XI 1954) i kierownikiem Katedry Psychologii Teoretycznej i Eksperymentalnej. Dlatego po wydarzeniach politycznych 1956 roku zrezygnował z pracy w KUL-u i przeniósł się na stałe do Warszawy, aby całkowicie poświęcić się pracy w ATK i w Seminarium Duchownym we Włocławku.

Trzeba w tym miejscu podkreślić duże zasługi ks. rektora Iwanickiego w przeprowadzeniu Uniwersytetu przez najtrudniejszy okres w powojennej Polsce. Mimo groźnych ataków na KUL czynników rządowych i politycznych, zmierzających do zlikwidowania jedynej katolickiej uczelni, dzięki energii i poświęceniu rektora, udało się zachować główną substancję Uniwersytetu. Przemyślana i konsekwentna polityka władz państwowych zmierzała do stopniowego ograniczania wpływu KUL-u na wychowanie i kształcenie ludzi świeckich. Pierwszym krokiem w tym kierunku była likwidacja Wydziału Prawa i Nauk Społeczno-Ekonomicznych oraz Studium Zagadnień Społecznych i Gospodarczych Wsi. W roku 1953 zamknięta została pedagogika. Jednocześnie ograniczono do minimum działalność organizacji młodzieżowych o charakterze niezależnym i katolickim. Wprowadzono bardzo niskie limity przyjęć na pierwsze lata studiów i uruchomiono propagandę zniechęcającą młodzież do podejmowania nauki w tej uczelni. Tym wszystkim przeszkodom skutecznie przeciwstawiał się ks. rektor Iwanicki.

Jan Ziółek


WSPÓŁPRACA

ikona
ikona
ikona
ikona
ikona