EN: „Who Do We Become to Others throughout Our Lives.” Thinking and Love, Philosophy and Politics: About Hannah Arendt and Martin Heidegger
Źódło/source:	Roczniki Filozoficzne, 64 (2016), nr 3
Strony/pages:	79-114

 

http://dx.doi.org/10.18290/rf.2016.64.3-4

 

Streszczenie

Artykuł przedstawia biografie i filozoficzne poglądy dwojga niemieckich myślicieli XX wieku — Hannah Arendt i Martina Heideggera. Dwie wojny światowe za życia jednego pokolenia, nieuwieńczone ani ostatecznym trumfem pokoju, ani wytchnieniem, uformowały, ale w sposób bardzo odmienny, tych dwoje ludzi. Stąd i filozofia, i polityka rozpisała im życiowe ścieżki, wybory, decyzje i bóle. Jak to się jednak stało, że Hannah Arendt przebyła drogę od filozofii teoretycznej do filozofii polityki, stając się jednym z najważniejszych głosów filozofii politycznej w XX wieku, a Martin Heidegger, choć podjął dramatyczną próbę stworzenia w swojej filozofii fundamentów dla polityki, utknął w swym hermetycznym języku, nie mogąc (a po wojnie nie mając ku temu życiowego uprawomocnienia) analizować na gruncie filozofii zagadnień politycznych? Podjęta refleksja jest próbą odpowiedzi na pytanie, dlaczego żydowska myślicielka stała się filozofem polityki, a niemiecki filozof, mimo że pragnął metafizyki jako dziejowej metapolityki narodu, nigdy nie miał do tego prawa. Co było źródłem odmienności tych dwojga myślicieli? Czy tylko względy charakterologiczne? A może gdzieś u podstaw ich życiowych wyborów leżały przede wszystkim idee, którymi żyli i które głosili? Może dlatego Heidegger po wojnie wybrał ucieczkę, nie chcąc czy nie potrafiąc zmierzyć się z tym, kim okazał się Adolf Hitler, czym było ostateczne rozwiązanie, Auschwitz, ludobójstwo, Arendt zaś pozostała wierna myśleniu i miłości, ukazując ludziom XX wieku prawdziwe korzenie totalitaryzmu.

 

Summary

The article presents the biographies and philosophical views of two German thinkers of the twentieth century—Hannah Arendt and Martin Heidegger. Two world wars during the lifetime of one generation, not crowned neither with the final triumph of peace nor respite, formed, but in a very different way, these two philosophers.  Hence the philosophy and politics influenced their life path, choices, decisions and pains. How did it happen, however, that Hannah Arendt came the way from theoretical to political philosophy, becoming one of the most important voices of poli­tical philosophy in the twentieth century, while Martin Heidegger, although made a dramatic attempt to create in his philosophy the foundations for a policy stuck in his hermetic language, unable (and after the war, not having had validation of life) to analyze on the basis of philosophy the political issues? Taken reflection is an attempt to answer the question of why the Jewish thinker became a philosopher of politics, and the German philosopher, although he wanted the metaphysics as a historical metapolitics of the nation has never had the right to do it. What was the source of the variability of these two thinkers? Was it only a difference of characters? Or maybe somewhere at the roots of their life choices lied the ideas they have lived and preached? Maybe that's why Heidegger after the war, chose the escape, unwilling or unable to deal with who Adolf Hitler turned out to be, what was the final solution, Auschwitz, genocide, while Arendt remained faithful to thinking and love showing people of twentieth century the origins of totalitarianism.

 

 

Słowa kluczowe: Martin Heidegger; Hannah Arendt; filozofia polityki; nazizm; humanizm.

Key words: Martin Heidegger; Hannah Arendt; political philosophy; nazism; humanism.

 

 

Bibliografia/References:

1. Adler, Laure. Śladami Hannah Arendt, Warszawa: Wydawnictwo Książkowe „Twój Styl”.
2. Arendt, Hannah. „Rozumienie i polityka”. Literatura na Świecie 1985, 6 (167): 152–154.
3. Arendt, Hannah. „Zorganizowana wina i powszechna odpowiedzialność”. Literatura na Świecie 1985, 6 (167): 30–44.
4. Arendt, Hannah. Denktagebuch: 1950-1973. Erster Band. ed. Ursula Ludz i Ingeborg Nord­mann. München, Zürich: Piper Verlag, 2002.
5. Arendt, Hannah. Eichmann w Jerozolimie. Rzecz o banalności zła, tłum. Adam Szostkiewicz. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2004.
6. Arendt, Hannah. Kondycja ludzka, tłum. Anna Łagodzka. Warszawa: Wydawnictwo „Aletheia”, 2010.
7. Arendt, Hannah. Ludzie w mrocznych czasach, red. Ewa Rzanna. Gdańsk: Słowo/obraz tery­toria, 2013.
8. Arendt, Hannah, Martin Heidegger. Korespondencja z lat 1925-1975, red. Ursula Ludz, tłum. Sła­wa Lisiecka. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 2010.
9. Autonomy and Solidarity: Interviews with Jürgen Habermas, ed. Peter Dews, London: Verso, 1992.
10. Cern, Karolina. Koncepcja czasu wczesnego Heideggera. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii UAM, 2007.
11. Farias, Victor. Heidegger i narodowy socjalizm, tłum. Paweł Lisicki i Robert Marszałek, War­szawa: Wydawnictwo „Aletheia”, 1997.
12. Gniazdowski, Andrzej. Antynomie radykalizmu. Fenomenologia polityczna w Niemczech 1914-1933. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN, 2015.
13. Grunenberg, Antonia. Hannah Arendt i Martin Heidegger. Historia pewnej miłości, tłum. Jadwiga Wolska-Stefanowicz i Bogdan Baran. Warszawa:  PIW, 2013.
14. Heidegger, Martin. „Samoutwierdzenie się niemieckiego uniwersytetu. Mowa rektorska z 27.03. 1933”. Aletheia 1990, 1 (4):  365–378.
15. Heidegger, Martin. Wyzwolenie, tłum. Janusz Mizera. Kraków: Wydawnictwo Baran i Susz­czyń­ski, 2001.
16. Heidegger, Martin. Odczyty i rozprawy, tłum. Janusz Mizera. Warszawa: Wydawnictwo „Ale­theia”, 2007.
17. Heidegger, Martin. Podstawowe problemy fenomenologii, tłum. Bogdan Baran. Warszawa: Wy­dawnictwo „Aletheia”, 2009.
18. Heidegger, Martin. Identyczność i różnica, tłum. Janusz Mizera. Warszawa: Wydawnictwo „Aletheia”, 2010.
19. Heidegger, Martin. Bycie i czas, tłum. Bogdan Baran. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2010⁴.
20. Heidegger, Martin. Überlegungen II-VI (Schwarze Hefte 1931-1938); Gesamtausgabe, Bd 94; Überlegungen VII-XI (Schwarze Hefte 1938/39), GA, Bd 95; Überlegungen XII-XV (Schwar­ze Hefte 1939-1941), GA, Bd 96. Frankfurt am Main: Vittorio Klostermann, 2014..
21. Heidegger, Martin, Karl Jaspers, Korespondencja 1920-1963, red. Walter Biemel i Hans Saner, tłum. zbiorowe. Toruń: Wydawnictwo „Rolewski”, 2000.
22. Heidegger, Martin, Karl Löwith. Zur philosophischen Aktualität Heideggers, t. 2: Im Gespräch der Zeit, red. Dietrich Papenfuss i Otto Pöggeler. Frankfurt am Main: Klostermann, 1990.  
23. Jaspers, Karl. “Problem winy”. Więź 1974, 9 (197): 78–88.
24. Jaspers, Karl. Autobiografia filozoficzna, tłum. Stanisław Tyrowicz. Toruń: Wydawnictwo „Co­mer”, 1993.
25. Jonas, Hans. „Republika przyjaciół”, tłum. Jacek Sieradzki,. Przegląd Polityczny 2002, 55: 32–33.
26. Kristeva, Julia. Geniusz kobiecy. Hannah Arendt. Biografia, tłum. Jacek Levin. Warszawa: Wydawnictwo KR, 2007.
27. Kwiek, Marek Dylematy tożsamości. Wokół autowizerunku filozofa w powojennej myśli fran­cuskiej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii UAM, 1999.
28. Levinas, Emmanuel. 1990. „Diaboliczne daje do myślenia”, Heidegger dzisiaj. Aletheia 1990, 1 (4): 432–438.
29. Löwith, Karl. “The Political Implications of Heidegger’s Existentialism”. New German Critique 1988, 45: 117–134.
30. Löwith, Karl. Mein Leben in Deutschland vor und nach 1933. Stuttgart: Metzler, 1986.
31. Lyotard, Jean-François. Heidegger and „the jews”, tłum. Andreas Michel i Mark Roberts. Min­neapolis: University of Minnesota Press, 1991.
32. Michalski, Krzysztof. Zrozumieć przemijanie. Warszawa: Fundacja Augusta Hrabiego Ciesz­kow­skiego,, 2011.
33. Moskalewicz, Marcin. Totalitaryzm, narracja, tożsamość. Filozofia historii Hannach Arendt, Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 2013.
34. Nowak, Piotr. „Czarna legenda Martina Heideggera.” Odra 2015, 5 (633): 33–36.
35. Ott, Hugo. Martin Heidegger. W drodze ku biografii, tłum. Janusz Sidorek. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Volumen”, 1997.
36. Pawliszyn, Włodzimierz, Aleksandra Pawliszyn. Kwestia filozofii i Heidegger. Doświadczenie metafilozoficzne. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2014.
37. Pöggeler, Otto. Droga myślowa Martina Heideggera, tłum. Bogdan Baran. Warszawa: Spół­dziel­nia Wydawnicza „Czytelnik”, 2002.
38. [Pomian, Krzysztof]. “Heidegger i wartości burżuazyjne. Rozmowa z profesorem Krzysztofem, Pomianem”. Heidegger dzisiaj. „Aletheia” 1990, 1 (4): 462–467.
39. Schirmacher, Wolfgang. Technik und Gelassenheit: Zeitkritik nach Heidegger. Freiburg: Karl Alber Verlag, 1983. 
40. Sluga, Hans. Heidegger’s Crisis: Philosophy and Politics in Nazi Germany. Harvard: Harvard University Press, 1995.
41. Sosnowska, Paulina. Arendt i Heidegger. Pedagogiczna obietnica filozofii. Kraków: Towa­rzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, 2015
42. Stern-Anders, Guenther. “On the Pseudo-Concreteness of Heidegger’s Philosophy”. Philosophy and Phenomenological Research 8 (1948), 3: 337–371.
43. The Heidegger Controversy: A Critical Reader, red. Richard Wolin, Cambridge, MA: MIT Press, 1993.
44. Towarnicki, Frédéric. Martin Heidegger. Souvenirs et chroniques. Paris: Payot-Rivages, 1999.
45. Wawrzyniec, Rymkiewicz. Formy istnienia. Heidegger według Arystotelesa. Warszawa: Fun­dacja Augusta Hrabiego Cieszkowskiego,, 2015.
46. Wodziński, Cezary. Heidegger i problem zła. Gdańsk: Słowo/obraz terytoria, 1994.
47. Wodziński, Cezary, Metafizyka i metapolityka. Gdańsk: Słowo/obraz terytoria, 2016.
48. Wolin, Richard. The Politics of Being: The Political Thought of Martin Heidegger. New York: Columbia University Press, 1990.
49. Young, Julian. Heidegger, filozofia, nazizm, tłum. Hanna Szłapka. Warszawa, Wrocław: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000.

 

 

Informacja o autorach/Information about Authors:

Ks. dr hab. Jacek Grzybowski, prof. UKSW — Instytut Filozofii, Wydział Filozofii Chrześcijańskiej na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie; adres do ko­res­pondencji: ul. Wóycickiego 1/3, 01-938 Warszawa; e-mail: j.grzybowski@uksw.edu.pl

 
 

Cytowanie/Citation information:

Grzybowski, Jacek. 2016. „Kim przez swe życie stajemy się dla innych”. Myślenie i miłość, filozofia i polityka w życiu Hannah Arendt i Martina Heideggera. "Roczniki Filozoficzne" 64, 3: 79-114, DOI: 10.18290/rf.2016.64.3-4.