Brudzisz Marian CSsR:

PL: Z Sitnicy przez Nemsyno, Rosumberk, Rozembark do Rożnowic

EN: From Sitnica through Nemsyno, Rosumberk, Rozembark To Rożnowice

 

Źródło / source: Archiwa Biblioteki i Muzea Kościelne, 109 (2018)

Strony / pages: 19-38

 

https://doi.org/10.31743/abmk.2018.109.03

 

 

Streszczenie

Analiza królewskiego przywileju z 30 września 1351 upoważniającego Jana z Biecza do założenia wioski przy rzece Sczitniczy pozwoliła ustalić, że król Kazimierz Wielki nie upoważniał do założenia wioski Sitnicy, ale do przeniesienia wioski Nemsyno (także Niemcyno) z prawa polskiego na magdeburskie, która następnie otrzymała nazwę Rosumberk. W następnych stuleciach ta nazwa ulegała modyfikacji. Wioska była Rozumberkiem, Rosinbergiem, Rosenbergiem, od XVII Rozembarkiem, a od 1947 r. Rożnowicami. Sławnym dyplomatom i pisarzem politycznym na dworze królewskim był Mikołaj Rozembarski, herbu Jastrzębiec, ur. w Rozembergu ok. 1447 r., zm. 1507.

Słowa kluczowe: Jan z Biecza, Nemsyno, sołectwo rozembarskie, Muskata Jan. Kazimierz Wielki, Długosz Jan, Rosumberk 1351, osadnictwo niemieckie, prawo polskie, prawo magdeburskie.

 

Summary

The analysis of the royal privilege of 30 September 1351 authorizing Jan of Biecz to found a village by the River Sczitnicza allowed the author to establish the fact that King Kazimierz Wielki did not authorize the man mentioned above to found the village but to change the village of Nemsyno (also Niemczno), founded on the Polish law, into the village with the German law. The settlement after this change was named Rosumberk. Over the next centuries, this name was modified; the village was called Rozumberk, Rosinberg, Rosenberg, Rozembark from the 17th century and Rożnowice from 1947. Mikołaj Rozembarski, born in Rozemberg about 1447, died in 1507, was a famous diplomat and a political writer at the royal court.

Key words: Jan of Biecz, Nemsyno, the authorities of the village of Rozembark, Muskata Jan, Kazimierz Wielki, Jan Długosz, Rosumberk 1351, German settlement, the Polish law, the Magdeburg law.

 

 

Bibliografia / References

Źródła rękopiśmienne

Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie (AKMK)

Acta visitationis interioris 1595, 1602 i 1767

Archiwum Archidiecezjalne w Przemyślu (AAP)

Acta visitationis decanatus Biecensis ex anno ex anno 1767.

Archiwum Narodowe w Krakowie

Acta Castrensia Cracoviensia, t. 29, s. 40-44

Acta Castrensia Sandecensia, t. 112, s. 772.

 

Źródła drukowane

Acta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej z Archiwum tak zwanego Bernardyńskiego, T. I, Lwów 1868, s. 9, dok. VIII.

Acta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej z Archiwum tak zwanego Bernardyńskiego, T. II, Lwów 1870, s. 28.

Kodeks Dyplomatyczny Małopolski [T. I] 1178-1386 (Monumenta Maedii Aevi Historica Res Gestas Poloniae Illustrantia. T. III), ed. Franciszek Piekosiński, Cracoviae 1876, s. XI-      XII, 81-82.

Materiały do historii miasta Biecza (1361-1632), oprac. F. Bujak, Kraków 1914.

Kodeks dyplomatyczny katedry krakowskiej św. Wacława. Część pierwsza (Monumenta Medii Aevi Historica Res Gestas Poloniae Illustrantia, T. 1), ed. Franciszek Piekosiński, Kraków 1874, nr CXCVIII, s. 252-254.

Kodeks dyplomatyczny Polski, T. 3, wyd. Julian Bartoszewski, Warszawa 1858, s. 220-222.

Długosz Jan, Katalogi biskupów krakowskich (Pomniki dziejowe Polski, Seria II, t. X, cz. 2), wydał i komentarzem opatrzył J. Szymański, Warszawa 1974, 183-185.

Długosz Jan, Liber beneficiorum, T. III. Monasteria (Opera omnia, T. IX), a cura Aleksander Przezdziecki, Cracoviae 1864, s. 467.

Długosz Jan, Annales seu Cronicae Incliti Regni Poloniae. Liber nonus, Varsaviae 1978, s. 21-22.

Kuraś Stanisław, Zbiór dokumentów małopolskich, Cz. I, Kraków 1962, s. 81-82 nr 47; Cz. IV, Wrocław 1969, s. 81-82 nr 931, nota 931/1, nr 935, s. 85.

Starodawne prawa polskiego pomniki, T.VII, Inscriptiones clenodiales, zebrał Bolesław Ulanowski, Cracoviae 1882, s. 563.

Starowolski Szymon, Vitae episcoporum Cracoviensium, Cracoviae 1655, s. 75-76.

Opracowania

Baczkowski Krzysztof, Rozembarski (Rosembarski, Rosenberski, Rosumberski, Mikołaj z Rozenberga) Mikołaj h. Jastrzębiec, w: Polski słownik biograficzny, t. 32, red. E. Rostworowski, Wrocław 1989-1991, s. 384-388.

Barut Józef, Dawna ziemia biecka i jej stolica, w: Biecz. Studia historyczne, red. R. Kaleta, Wrocław 1963, 124-151.

Czopek-Kopciuch Barbara, Adaptacje niemieckich nazw miejscowych w języku polskim, Kraków 1995.

Dutka Czesław, Echo minionych dni Rzepiennika, Rzepiennik Suchy 1993.

Dutka Czesław Z dziejów Sitnicy, w: Sitnica  wczoraj, dziś, jutro… Ku pamięci 660 lat, 120-lecia szkoły i Roku Kolbiańskiego. Sitnica 2011, s. 7-10.

Fusek Witold, Biecz i ziemia biecka na tle swych legend, bajek, przesądów i zwyczajów, Biecz 1939.

Teka Grona Konserwatorów Galicji Zachodniej, T. I, Kraków 1900, s. 289-290.

Januszek-Sieradzka Agnieszka, Binarowa w CIV-XVI stuleciu, w: Binarowa. Studia i materiały z dziejów parafii i sanktuarium, red. W. Bielak, B. Walicki, S. Zych, Kolbuszowa 2011, s. 9-15.

Juruś Cecylia, Rożnowicko-racławickie legendy i fakty, Racławice 2009.

Juruś Cecylia, W gminie Biecz, Sitnica – legendy i fakty, Racławice 2016.

Kaczmarczyk Kazimierz, Monarchia Kazimierza Wielkiego. T. 2. Organizacja Kościoła, sztuka i nauka, Poznań 1946.

Kaleta Roman, Zamek w Bieczu, w: Studia historyczne, red. R. Kaleta, Wrocław 1963, s. 81-115.

Kiryk Feliks, Z dziejów miast zachodniej części Ziemi Bieckiej do 1520, w: Nad rzeka Ropą, Z dziejów Biecza, Gorlic i okolicy, [Cz. 3], red. J. Barut, S. Motyka, T. Ślawski, Kraków 1968, s. 155-200.

Kłodziński Adam, Biecz na przełomie XIII/XIV wieku, w: Biecz. Studia historyczne, red. R. Kaleta, Wrocław 1963, s. 116-123.

Kowalska Zofia, Mikołaja Rozembarskiego traktat z roku 1499 o pochodzeniu Tatarów, Kraków 1999; s. 9-19.

Kozieł E., Monografia Rożnowic [b.m.w] 1965, s. 23-24, (mps w posiadaniu autora).

Kuraś Stanisław, Osadnictwo i zagadnienia wiejskie w Gorlickiem do połowy XVI w., w:  Z dziejów Biecza, Gorlic i okolicy, [Cz. 3], red. J. Barut, S. Motyka, T. Ślawski, Kraków 1968, s. 61-91.

Kuraś Stanisław, Regestrum Ecclesiae Cracoviensis. Studium nad powstaniem tzw. Liber beneficiorum Jana Długosza, Warszawa 1966, s. 5-10.

Luciński Jerzy, Majątki ziemskie panującego w Małopolsce do 1385 roku. „Prace Komisji Historycznej Poznańskiego Tow. Przyjaciół Nauk”, 19 (1965) z. 2, s. 41-44.

Maciejewski Jacek, Czas i okoliczności objęcia rządów przez biskupa krakowskiego Jana Muskaty, „Studia Historyczne”, 43 (2000) z. 2, s. 315-326.

Mruk Agnieszka, Ludność parafii Rożnowicach w latach 1918-1939, Rzeszów 2009.

Mruk Jan, Kościół parafialny pw. Św. Andrzeja i Anny w Rożnowicach. Studium historyczno zabytkowe obiektu, Rzeszów 2008, mps.

Nowicki Tomasz, Muskata Jan, w: Encyklopedia katolicka, t. 13, Lublin 2009, kol. 525-527.

Pachowicz Władysław, Bractwo św. Anny w Rożnowicach, Gromnik 1954.

Pachowicz Władysław, Ksiądz Łukasz Forystek, Tarnów 1992

Pachowicz Władysław, Rożnowice. Szkice z dziejów parafii. Rzepiennik Suchy 2002.

Piekosiński Franciszek, O łanach w Polsce wieków średnich. Kraków 1887.

Pietras Tomasz, Krwawy wilk z pastorałem. Biskup krakowski. Jan Muskata, Warszawa 2001.

Rudnicki Jakub, Osadnictwo n prawie niemieckim w średniowiecznej Polsce. 2006

Rymut Kazimierz, Nazwy miejscowe  powiatu bieckiego. Wrocław 1975

Sikora Franciszek, Biecz, w: Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, Cz. I, oprac. Z. Leszczyńska-Skrętowa, F. Sikora, Wrocław 1980.

Sułkowska-Kurasiowa Irena, Polska Kancelaria Królewska w latach 1447-1506, Kraków 1967, s. 150.

Szczur Piotr, Biskupi krakowscy w Polsce piastowskiej, w: Katedra krakowska w średniowieczu, red. J. Deranowska-Łukaszewska, K. Kuczman, Kraków 1996, s. 9-24.

Szewczyk Janina, Wółka. Pojęcie i termin na tle innych średniowiecznych jednostek pomiaru ziemi. Warszawa 1968

Ślawski Tadeusz, Biecz. Zarys historyczno-krajoznawczy, Biecz 1996.

Ślawski Tadeusz, Biecz. Na jubileusz 2000-lecia, Biecz 1999-2000.

Ślawski Tadeusz, Biecz i okolice Biecza. Biecz 2005.

Ślawski Tadeusz, Biecz i dawna Ziemia Biecka, w: Nad rzeka Ropą, Z dziejów Biecza, Gorlic i okolicy, red. J. Barut, S. Motyka, T. Ślawski, Kraków 1963, s. 9-83.

Teka Grona Konserwatorów Galicji Zachodniej, T. I, Kraków 1900, s. 289-290.

Tomkiewicz Stanisław, Powiat gorlicki, w: Teka Grona Konserwatorów Galicji Zachodniej, T. I, Kraków 1900.

Wojciechowski Teofil, Bachmistrzostwo w Bochni, „Studia i materiały do dziejów żup solnych w Polsce”, 14 (1985) s. 51-106.

Wyrozumski Jerzy, Dzieje Kościoła krakowskiego od Jana Muskaty do Jana z Radliczyc, w: Kościół krakowski w Tysiącleciu, Kraków 2000.

Wyrozumski Jerzy, Muskata Jan, w: Polski słownik biograficzny, t. 22, red. Emanuel Rostworowski, Wrocław 1977, s. s. 291-299.

Żaki Andrzej, Biecz i kasztelania biecka w zaraniu dziejów, w: Biecz Studia historyczne, red. R. Kaleta, F. Błoński, Wrocław 1963, s. 34-63.

 

 

Informacja o autorze / Information about Author

Ks. Marian Brudzisz CSsR – dr historii Kościoła; emerytowany profesor Wyższego Seminarium Duchownego Redemptorystów i dyrektor Biblioteki Akademii Teologii Moralnej – Accademia Alfonsiana w Rzymie; e-mail: marianbrudzisz@gmail.com