Radosław Franczak

PL: Superekslibrisy dwóch renesansowych bibliofilów na oprawach inkunabułów z dawnej biblioteki benedyktynów w Lubiniu

EN: Late medieval supralibros of Mikołaj Hesken of Kościana. Rare manuscripts from the collection of the Archdiocesan Archive in Poznań

 

Źródło / source: Archiwa Biblioteki i Muzea Kościelne, 110 (2018)

Strony / pages: 167-180

 

 

https://doi.org/10.31743/abmk.2018.110.10

 

 

 

 

Streszczenie

Z dawnej biblioteki benedyktynów w Lubiniu kilkadziesiąt inkunabułów znajduje się obecnie w zbiorach Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie. Na ich tle wyróżniają się dwa ze względu na znajdujące się na nich wyciski superekslibrisów. Świadczą one o własności lekarza Piotra Wedelickiego oraz prawdopodobnie biskupa poznańskiego Jana Lubrańskiego- renesansowych bibliofilów. Autor na podstawie analizy superekslibrisów oraz poszczególnych zdobień określa miejsce oraz czas oprawienia woluminów.

Słowa kluczowe: Jan Lubrański; Piotr Wedelicki z Obornik; introligator z gmerkiem „małpka ze zwierciadłem”; Maciej z Przasnysza; introligator Dwóch Mszałów Krakowskich; biblioteka klasztoru benedyktynów w Lubiniu; Archiwum Archidiecezjalne w Gnieźnie; introligatorstwo; superekslibris; tegumentologia

 

Summary

The remains of the late medieval book collection belonging to the Poznań Canon, Mikołaj Hesken of Kościan (died 1485), are currently held in the Archdiocesan Archive in Poznań. Conducting research on this collection, Rev. Kamil Kantak described it paying special attention to the ‘marks’ on the covers of the books. Having analysed the collection in detail, the author concluded that the mentioned ‘marks’ are supralibros of Mikołaj Heksen stamped with seals. The further research revealed that they are valuable materials for the history of the bookplates in Poland, as these are the oldest supralibros in Wielkopolska (Greater Poland).

Key words: Mikołaj Hesken of Kościan, the Archdiocesan Archive in w Poznań, supralibros, a seal, the Drogosław coat of arms, St Katarzyna, bookbinding studies, bookbinding, sigillography

 

Bibliografia / References

Źródła

Archiwum Archidiecezjalne w Gnieźnie, sygn. BK974; BK6087, BK6457, Inc. 116, Inc. 211, Inc. 212, Inc. 241.

Archiwum Archidiecezjalne w Poznaniu: sygn. Inc. 306; CP 35; Rejencja w Poznaniu, sygn. 3912.

Biblioteka Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, sygn. 11642. I adl. 11643. I.

Biblioteka Uniwersytecka w Poznaniu, sygn. SD3463 III.

Biblioteka Jagiellońska, sygn. Przyb. 115/80.

Acta Capitulorum saeculi XVI selecta, T. I, wyd. B. Ulanowski, Kraków 1894.

 

Opracowania

Chwalewik E., Exlibrisy polskie szesnastego i siedemnastego wieku, Wrocław 1955.

Formanowicz L., Katalog inkunabułów biblioteki kapitulnej w Gnieźnie, Poznań 1939.

Grzybowski S., Kiszewski Stanisław, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 31, Kraków-Warszawa-Wrocław 1966-1967, s. 507.

Hajdukiewicz L., Lubrański Jan h. Godziemba, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 17, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1973, s. 81-84.

Hobson A., Humanists and bookbinders, Cambridge 1992.

Jezierski A., Klasztor benedyktyński w Lubiniu, Poznań 1915.

Kantak K., Spis książek z XV wieku Książnicy Seminarjum Duchownego w Poznaniu. Część pierwsza (dokończenie), „Rocznik Towarzystwa Przyjaciół Nauk Poznańskiego”, 46 (1919) s. 243-311.

Leeuwen J. S., The Golden Age of Bookbindings in Cracow 1400-1600, Kraków 2011.

Lewicka-Kamińska A., Z dziejów staropolskiej oprawy książkowej, maszynopis/rękopis, Biblioteka Jagiellońska, sygn. Przyb. 33/80, Przyb. 36/80.

Marciniak R., Biblioteka biskupa Jana Lubrańskiego, „Kronika Miasta Poznania”, 2 (1999) s. 111-126.

Miaskowski K., Piotr Wedelicjusz z Obornik, „Rocznik Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu”, 34 (1908) s. 169-212.

Ochmańska A., Prywatne księgozbiory wielkopolskie XVI w., „Biblioteka”, 2 (1998).

Ostrowski J., Bibljoteka Klasztoru Benedyktynów w Lubiniu, w: Bibljoteki Wielkopolskie i Pomorskie, red. S. Vrtel-Wierczyński, Poznań 1929.

Pokora P., Muraszko M., Skarby drukarstwa i introligatorstwa ze zbiorów dawnej Biblioteki Katedralnej w Gnieźnie. Katalog wystawy w Bibliotece Raczyńskich w Poznaniu, Poznań 5-30 maja 2015, Poznań-Gniezno 2015.

Rył J., Katalog inkunabułów zespołu Seminaryjnego Biblioteki Katedralnej w Gnieźnie, Lublin 1972.

Sobkowski L., O Benedyktynach Lubińskich w Starym Gostyniu, Poznań 1912.

Sokołowska-Grzeszczyk K., Znaki książkowe lekarzy polskich, „Archiwum Historii Medycyny”, 44 (1981) z. 1, s. 19-76.

Urban J., Nowożytna biblioteka opactwa benedyktynów w Lubiniu, „Zeszyty Lubińskie”, 2 (1992) s. 19-27.

Urban B., Opat Lubiński Stanisław Kiszewski w świetle kroniki Bartłomieja z Krzywinia, „Zeszyty Lubińskie”, 2 (1992) s. 28-38.

Wagner A., Inkunabuł w oprawie z superekslibrisami Biskupa Jana Lubrańskiegona tle introligatorstwa krakowskiego i poznańskiego końca XV-początku XVI w., „Archiwa, Biblioteki, i Muzea Kościelne”, 102 (2014) s. 301-325.

Wagner A., Relikt humanistycznego księgozbioru, „Spotkania z Zabytkami”, 5-6 (2013) s. 60-62.

Wagner A., Superekslibris polski. Studium o kulturze bibliofilskiej i sztuce od średniowiecza do połowy XVII wieku, Toruń 2016.

Wojtkowski J., Rekonstrukcja drugiego zeszytu katalogu inkunabułów Biblioteki Kapitulnej w Gnieźnie księdza Leona Formanowicza, Lublin 1969.

 

 

Informacja o autorze / Information about Author

Radosław Franczak – mgr historii; doktorant w Instytucie Historii, Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu;

e-mail: rad.fran7@gmail.com

ORCID 0000-0002-1603-629X