ARTYKUŁ DYSKUSYJNY
Jadwiga M. RAKOWSKA (2011). Użyteczność kliniczna interwencji psychoterapeutycznych wspartych empirycznie. Roczniki Psychologiczne, 14, 1, 7-22.
Streszczenie: Skuteczność psychologicznych interwencji jest badana według planu eksperymentalnego, w warunkach laboratoryjnych, aby uzyskać wysoką trafność wewnętrzną. Te badania cechują się niską trafnością zewnętrzną. Ruch promowania praktyki klinicznej opartej na dowodach naukowych wiąże się z oczekiwaniem, że interwencje, które uzyskały wsparcie empirycznie w warunkach laboratoryjnych, będą stosowane w warunkach naturalnych praktyki klinicznej. Tu pojawia się problem ich użyteczności. Dyskutowane są dwie metody badania użyteczności interwencji wspartych empirycznie w warunkach naturalnych praktyki klinicznej, oparte na porównaniu grup. Jako alternatywna metoda badania zarówno użyteczności interwencji wspartych empirycznie, jak i interwencji stosowanych rutynowo w praktyce klinicznej jest proponowana metoda oparta na badaniu indywidualnego przypadku.
Slowa kluczowe: psychologiczne interwencje wsparte empirycznie, użyteczność kliniczna interwencji psychologicznych, metody badania użyteczności klinicznej interwencji psychologicznych, badania indywidualnego przypadku.
ARTYKUŁY // ARTICLES
Monika DEKOWSKA, Piotr JAŚKOWSKI (2011). W świecie masek, czyli o tym, jak osoby z autyzmem spostrzegają ludzką twar. Roczniki Psychologiczne, 14, 1, 91-125.
Streszczenie: Ludzka twarz jest jednym z najważniejszych bodźców o charakterze społecznym. Dzięki jego szybkiej i efektywnej analizie jesteśmy w stanie ocenić atrakcyjność fizyczną, poziom inteligencji, niektóre cechy osobowości, zamiary i stany mentalne danej osoby, a także jej nastrój. Przede wszystkim jednak prawidłowa interpretacja wyrazu twarzy partnera interakcji warunkuje powodzenie w nawiązaniu i utrzymaniu zadowalającego obie strony kontaktu społecznego. Deficyt kontaktów społecznych jest z kolei jednym z trzech głównych komponentów autyzmu. Niniejszy artykuł prezentuje zatem krytyczny przegląd najnowszych badań dotyczących percepcji twarzy u osób zdia-gnozowanych w ramach autystycznego spektrum zaburzeń (ASD). Przytoczone wyniki sugerują atypowy sposób przetwarzania ludzkiego oblicza u dzieci oraz u dorosłych z autyzmem, a także istnienie anomalii strukturalno-funkcjonalnych w obszarach mózgu odpowiadających za percepcję twarzy i emocji u osób z autyzmem. W artykule została podjęta próba interpretacji zaprezentowanych wyników w kontekście prawidłowego rozwoju percepcji twarzy oraz dwóch poznawczych teorii autyzmu, tj. deficytu centralnej koherencji Uty Frith i braku teorii umysłu Simona Barona--Cohena. Wskazano również na nowe kierunki badań nad problemem spostrzegania ludzkiej twarzy u osób z autyzmem.
Słowa kluczowe: percepcja twarzy, percepcja emocji, autystyczne spektrum zaburzeń (ASD), zakręt wrzecionowaty (FFA), ciało migdałowate (AMY), techniki neuroobrazowania mózgu, potencjały wywołane (ERP), poznawcze teorie autyzmu.
Ewa RZECHOWSKA (2011). Podejście procesualne: warianty badań nad procesami w mikro- i makroskali. Roczniki Psychologiczne, 14, 1, 127-157.
Streszczenie: Psychologowie rozwojowi różnią się sposobem definiowania rozwoju, rodzajem stosowanych procedur badawczych, charakterem uzyskiwanych obrazów zjawisk (budowanie uśrednionego statycznego modelu zjawiska vs wielościeżkowego modelu transformacji zjawiska). Celem artykułu jest prezentacja podejścia procesualnego, nawiązującego do wariantów metody mikrogenetycznej L. S. Wygotskiego i K. Dunckera. Podejście procesualne jest autorską propozycją, stanowiącą jeden z przykładów rozwiązań oferowanych w ramach tzw. eksperymentalno-teoretycznej psychologii (Fischer, Bidell, 2006). Opiera się na formułowaniu teoretyczno-rozwojowych i merytorycznych podstaw badań oraz na pogłębionych empirycznych poszukiwaniach. Pozwala podjąć badania w sytuacji niepełnej wiedzy o zjawisku (aspekcie badanego zjawiska) i trudności w konceptualizacji problemu badawczego. Analiza procesualna dokonywana jest na dwóch poziomach: (1) poziomie indywidualnych przypadków oraz (2) poziomie zbioru indywidualnych przypadków, przy czym na kolejnych etapach opracowywania danych analizowane przypadki zachowują swoje wyjściowe właściwości. Szczegółowa analiza przypadków prowadzi do rekonstruowania przebiegów zjawiska w jego zmienności i różnorodności. Odkrycie tego, co pozostaje w przebiegach zjawiska wspólne (względnie stabilne), stanowi podstawę budowania jedno- lub wielościeżkowego modelu transformacji zjawiska. W zależności od specyfiki zjawiska wykorzystywane są odmienne procedury badawcze. Ich prezentacja ilustrowana jest przykładami zaczerpniętymi ze zrealizowanych badań.
Słowa kluczowe: metoda mikrogenetyczna, analiza procesualna, rozwój, proces.
Jarosław GROTH (2011). Identyfikacja projekcyjna - od rzeczywistości intrapsychicznej do interpersonalnej. Roczniki Psychologiczne, 14, 1, 159-175.
Streszczenie: Począwszy od opublikowania w 1946 roku przez Melanie Klein klasycznego już dziś opisu identyfikacji projekcyjnej, zjawisko to w coraz większym stopniu zajmowało uwagę psychoanalityków, stając się z czasem jednym z centralnych punktów teorii i praktyki psychoanalitycznej. Jak zauważa Roth (2008, s. 250), ze wszystkich odkryć Klein to właśnie zyskało najbardziej powszechną aprobatę. Celem tego artykułu jest próba scharakteryzowania identyfikacji projekcyjnej w świetle ewolucji, jakiej podlegał ten koncept - od lokowania go wyłącznie w wymiarze imaginacyjności po rozpoznanie znaczenia jego obecności w rzeczywistości społecznej. Fenomen identyfikacji projekcyjnej rozpatrywany jest w niniejszym artykule z perspektywy koncepcji Klein - twórczyni tego konstruktu - oraz z punktu widzenia dwóch kluczowych dla rozwoju tego pojęcia koncepcji, autorstwa W. R. Biona i T. H. Ogdena. Prezentacja tych perspektyw ma służyć ukazaniu złożoności tego zjawiska i bogactwa obszarów jego zastosowania oraz ewolucji pojmowania tego mechanizmu - od koncentracji na tym, co intrapsychiczne, po stan, kiedy w równej mierze zwraca się uwagę również na to, co interpersonalne.
Słowa kluczowe: identyfikacja projekcyjna, projekcja, relacja z obiektu, fantazja, kontenerowanie, rzeczywistość psychiczna, relacje interpersonalne.
Jacek ŚLIWAK, Beata ZARZYCKA (2011). Niepokój jako korelat poczucia osamotnienia u homoseksualnych mężczyzn. Roczniki Psychologiczne, 14, 1, 177-191.
Streszczenie: Przedmiotem prezentowanych badań jest analiza powiązań między poczuciem osamotnienia a poziomem i strukturą niepokoju u homoseksualnych mężczyzn. W badaniach uczestniczyło 72 homoseksualnych mężczyzn w wieku od 18 do 41 lat. Zastosowano Arkusz Samopoznania R. B. Cattella i Skalę Samotności w opracowaniu J. de Jon-Gierveld i F. Komphuis. Przeprowadzone analizy wykazały obecność powiązań między niepokojem i poczuciem osamotnienia. Czynnik niepokoju wyjaśniał 28% wariancji wyników w zakresie poczucia osamotnienia u badanych homoseksualnych mężczyzn.
Słowa kluczowe: niepokój, poczucie osamotnienia, homoseksualizm.
Ostatnia aktualizacja: 12.12.2012, godz. 19:24 - Karol Juros
