ARTYKUŁY // ARTICLES

Dorota JASIELSKA, Maria JARYMOWICZ (2012). Wagi nadawane emocjom pozytywnym o genezie automatycznej vs refleksyjnej a wskaźniki poziomu poczucia szczęścia. Roczniki Psychologiczne, 15, 2, 7-30.

Streszczenie: Wiele badań wskazuje na rolę pozytywnych emocji w wyznaczaniu ogólnego poczucia szczęścia. Prezentowane w artykule badanie dotyczy związku między relatywną wagą nadawaną różnego rodzaju emocjom pozytywnym a deklarowanym poczuciem własnego szczęścia. Zgodnie z przy­jętą taksonomią (Jarymowicz, Imbir, 2010, 2011), emocje pozytywne zostały zróżnicowane ze względu na ich genezę - automatyczną (emocje homeostatyczne oraz hedonistyczne) bądź reflek­syjną (emocje związane ze standardami Ja oraz ze standardami transgresyjnymi). Przyjęto, że uniwersalnym źródłem subiektywnej szczęśliwości są emocje generowane automatycznie, a o oso­bowym zróżnicowaniu nasilenia poczucia szczęścia decydują głównie emocje refleksyjne, wynika­jące z realizacji standardów aksjologicznych wyznaczających cele wykraczające poza zakres po­trzeb podstawowych. Przeprowadzone badanie eksploracyjne miało na celu uchwycenie zależności między deklarowanym poczuciem szczęścia a (1) wagą nadawaną poszczególnym rodzajom emo­cji oraz (2) wielością wyartykułowanych celów życiowych. Uczestnicy badania (studenci Uniwer­sytetu Warszawskiego; N = 67) zostali podzieleni na dwie grupy: o stosunkowo niskim (NpSZ) oraz wysokim (WpSZ) poziomie deklarowanego poczucia szczęścia. Obie grupy oceniły wyżej wagę emocji automatycznych niż refleksyjnych; nie różniły się ocenami wagi emocji automa­tycznych, różniły się natomiast ocenami wagi emocji refleksyjnych: grupa WpSZ przypisała emo­cjom refleksyjnym istotnie wyższe wagi niż grupa NpSZ. Okazało się ponadto, że najwyższe wskaźniki poczucia szczęścia miały osoby, które wygenerowały stosunkowo dużo celów oso­bistych, a zarazem przypisały wysokie wagi emocjom o genezie refleksyjnej.

Anna Maria ZAWADZKA, Joanna RYBARCZYK-ADAMSKA, Anna DEDELIS (2012). Jak promocyjne i prewencyjne ukierunkowanie samoregulacyjne wiąże się z ważnością cech i intencją zakupu produktu? Ukierunkowanie samoregulacyjne - ocena - intencja. Roczniki Psychologiczne, 15, 2, 31-53.

Streszczenie: Przeprowadzono dwa eksperymenty, które dotyczyły preferencji konsumenckich w kontekście teorii samoregulacji Higginsa. W badaniu 1 (N = 134) testowano, czy chroniczne (RFQ - Regula­tory Focus Questionnaire) i sytuacyjne ukierunkowanie samoregulacyjne (tj. aktywizowane ekspe­rymentalnie) mają wpływ na ważność przypisywaną utylitarnym i hedonistycznym cechom pro­duktu. W badaniu 2 (N = 240) sprawdzano, czy dopasowanie zgodnego (tj. produkt promocyjny i slogan promocyjny lub produkt prewencyjny i slogan prewencyjny) i niezgodnego przekazu re­klamowego (tj. produkt promocyjny i slogan prewencyjny oraz produkt prewencyjny i slogan pro­mocyjny) z chronicznym ukierunkowaniem samoregulacyjnym (RFQ) wiąże się z intencją zakupu reklamowanego produktu. Uzyskane wyniki w badaniu 1 wskazały na wpływ prewencyjnego sytu­acyjnego lub promocyjnego chronicznego ukierunkowania samoregulacyjnego na ważność przypi­sywaną utylitarnym cechom produktu. Nie stwierdzono wpływu sytuacyjnego i chronicznego ukie­runkowania samoregulacyjnego na ważność cech hedonistycznych produktu. Wyniki badania 2 wskazały na związek zgodnego promocyjnego przekazu reklamowego i chronicznego ukierunko­wania promocyjnego z intencją zakupu produktu. Ponadto stwierdzono związek niezgodnego prze­kazu (tj. produkt promocyjny i slogan prewencyjny) i chronicznego ukierunkowania promocyjnego z intencją zakupu produktu. Związek zgodnego prewencyjnego przekazu reklamowego i chronicz­nego ukierunkowania prewencyjnego z intencją zakupu był nieistotny statystycznie.

Słowa kluczowe: preferencje konsumenckie, samoregulacja, prewencja, promocja.

Eufrozyna GRUSZECKA (2012). Rodzaj relacji interpersonalnej a zachowanie sprawcy krzywdy po jej wyrządzeniu i ustosunkowanie do ofiary. Roczniki Psychologiczne, 15, 2, 55-86.

Streszczenie: W badaniach prezentowanych w artykule poszukiwano różnic w atrybucjach przyczynowych i zachowaniach zaradczych sprawców krzywd wyrządzanych partnerom relacji wspólnotowych i opartych na wymianie. Celem badań była też eksploracja związku rodzaju zachowań zaradczych z wartościowaniem ofiary. Uczestnicy badania zostali w sposób losowy podzieleni na cztery grupy i przypominali sobie oraz opisywali zdarzenie z przeszłości, w którym wyrządzili krzywdę: (1) partnerowi bliskiego związku albo (2) własnemu dziecku, albo (3) podwładnemu, albo (4) znajo­memu, a następnie wypełniali kwestionariusz dotyczący opisanego zdarzenia i szacowali cechy „ofiary" na kilkunastu skalach atrakcyjności. Najwyższy poziom odpowiedzialności i winy przypi­sali sobie krzywdzący partnerzy bliskich związków, najniższy przełożeni, a średni - rodzice i zna­jomi. Działania naprawcze (tutaj: różne formy przeprosin) najczęściej podejmowali partnerzy, znacząco rzadziej rodzice i znajomi, a najrzadziej przełożeni. Nasilenie usprawiedliwień i wymó­wek w wymienionych relacjach było niemal dokładnie odwrotne. Prawdopodobnym mechanizmem ujawnionego zróżnicowania reakcji sprawcy krzywdy „po fakcie" w porównywanych relacjach (bardziej wyrazistego u mężczyzn niż u kobiet) jest rola społeczna, jaką jest on związany z ofiarą. Z roli tej wynika między innymi ważność motywu afiliacji i władzy w regulacji kontaktów z part­nerem. Uwypuklenie motywu afiliacji sprzyja działaniom naprawczym, natomiast uwypuklenie motywu władzy zdaje się hamować takie działania i zarazem nasilać skłonność do przywracania sprawiedliwości psychologicznej - stosowania usprawiedliwień i wymówek. Badania ujawniły współwystępowanie usprawiedliwień i wymówek ze skłonnością do pomniejszania wartości ofia­ry, co jest zgodne z przewidywaniami opartymi na koncepcji dysonansu poznawczego.

Słowa kluczowe: krzywda, sprawca, ofiara, atrybucja winy, działania naprawcze.

Robert NOWAK (2012). Psychologiczne aspekty tatuowania się. Roczniki Psychologiczne, 15, 2, 87-104.

Streszczenie: Tatuaż praktykowany był niemal w każdej zbiorowości ludzkiej i często jego funkcje oraz stojące za nimi motywacje znacznie się różniły. Po długim okresie negatywnej stygmatyzacji poddawanie się praktykom tatuowania stało się w ostatniej dekadzie modne. Celem tego artykułu jest zebranie dostępnych wyników badań nad fenomenem tatuażu, przybliżenie motywacyjnych aspektów po­dejmowania tych praktyk związków relacji między tatuowaniem a samookaleczeniem, a także zaprezentowanie badań nad cechami osób poddających się tym zabiegom oraz związkom tatuowa­nia z tożsamością. Oddzielnie potraktowany został temat roli, jaką tatuaż odgrywa w indywidual­nych projektach tożsamościowych, oraz wpływ tatuażu na poczucie przynależności grupowej. Ponadto została podjęta próba postawienia nowych pytań badawczych.

Słowa kluczowe: modyfikacje ciała, tatuaż, motywacja, osobowość, tożsamość.