ARTYKUŁ // ARTICLE
Anna GABIŃSKA, Bartosz ZALEWSKI, Bartosz SZYMCZYK, Hubert SUSZEK, Małgorzata JĘDRASIK-STYŁA (2012). Mechanizmy zdrowia i zaburzeń psychicznych w teorii dialogowego Ja. Roczniki Psychologiczne, 15, 4, 7-26.
Streszczenie: Artykuł zawiera przegląd literatury na temat mechanizmów zdrowia i zaburzeń psychicznych w ujęciu teorii dialogowego Ja. W pierwszej części przedstawiono najważniejsze twierdzenia teorii dialogowego Ja, mające znaczenie dla rozumienia zdrowia i psychopatologii. W drugiej części opisano główne wyznaczniki zdrowia psychicznego, do których należą: (1) posiadanie wystarczającej różnorodności Ja; (2) zdolność do uświadamiania sobie posiadania pozycji Ja; (3) możliwości wchodzenia pozycji Ja w dialogowe relacje; (4) obecność metapozycji. W trzeciej części zebrano, pogrupowano i opisano kluczowe mechanizmy odpowiedzialne za powstawanie zaburzeń psychicznych. Wyodrębniono następujące grupy tych mechanizmów: (1) zaburzenia pierwotne - polegające na zaburzeniu dialogów między pozycjami Ja (brak dialogu, zdezorganizowane dialogi, monolog, zubożałe dialogi); (2) zaburzenia wtórne - polegające na dysfunkcjach hierarchii pozycji Ja (uciszanie pozycji, dominacja, brak hierarchii, dysfunkcjonalne koalicje); (3) nieprawidłowości działania metapozycji. Na koniec poddano dyskusji praktyczną użyteczność przedstawionego rozumienia psychopatologii.
Słowa kluczowe: dialogowe Ja, zdrowie psychiczne, zaburzenia psychiczne, mechanizmy psychopatologiczne.
Anna BATORY (2012). Wielowymiarowe i dynamiczne Ja podstawą tożsamości. Roczniki Psychologiczne, 15, 4, 29-47.
Streszczenie: Artykuł przedstawia współczesne ujęcia systemu Ja, koncentrując się na perspektywie psychologii społeczno-poznawczej. Jest to tłem do wyjaśnienia zależności między Ja a tożsamością osobistą. Wyznaczenie relacji między tymi dwoma konstruktami to zaniedbywany problem teoretyczny. Podjęcie go stanowi nie tylko o klaryfikacji pola badań, ale również o postępie w ramach integracji wiedzy w tym obszarze. Tekst skupia się na priorytetowych z perspektywy społeczno-poznawczej zagadnieniach złożoności i dynamiki, jako zasad organizujących funkcjonowanie systemu Ja. Przedstawiono w nim, jak na bazie heterogenicznego Ja wyrastają dynamiczne ujęcia tożsamości osobistej, której przypisuje się potencjalną niejednorodność i zmienność.
Słowa kluczowe: Ja, tożsamość.
Malwina SZPITALAK, Romuald POLCZYK (2012). Kiedy ostrzeżenie pomaga, a kiedy szkodzi? Wpływ ostrzeżenia na trafność zeznania świadka. Roczniki Psychologiczne, 15, 4, 51-72.
Streszczenie: Zaprezentowane w artykule badania dotyczą efektu dezinformacji w kontekście zeznań świadków. Podstawowym celem badań była próba zaprezentowania możliwych konsekwencji (pozytywnych, jak i negatywnych) działania ostrzeżenia o rozbieżnościach między materiałem oryginalnym a materiałem następczym na jakość raportu pamięciowego. Następnym celem było włączenie do typowej procedury badania efektu dezinformacji dodatkowego etapu, jakim była prezentacja kolejnego materiału następczego. W obu badaniach uczestnicy, po zaprezentowaniu im materiału oryginalnego, byli wystawieni na odbiór dwu materiałów następczych - jeden z nich poprawnie powtarzał informacje zawarte w materiale oryginalnym lub zawierał informacje neutralne, w treści drugiego natomiast manipulowano podaniem dezinformacji. Eksperymenty różniły się sekwencją postępowania eksperymentalnego. W eksperymencie I najpierw zastosowano jako pierwszy materiał materiał następczy (nie)dezinformujący, w eksperymencie II powtórzono materiał oryginalny/materiał neutralny. W obu badaniach potwierdzono wszystkie postawione hipotezy. Stwierdzono wystąpienie efektu dezinformacji. Zgodnie z oczekiwaniami, w I eksperymencie w następstwie podania ostrzeżenia odnotowano efekt skażonej prawdy, natomiast w II - całkowitą eliminację efektu dezinformacji.
Słowa kluczowe: efekt dezinformacji, ostrzeżenie, efekt skażonej prawdy, zeznania świadków, psychologia sądowa.
Magdalena SZUBIELSKA (2012). Funkcjonowanie teorii umysłu u dzieci niewidomych. Roczniki Psychologiczne, 15, 4, 73-93.
Streszczenie: Przedmiotem artykułu jest rozwój teorii umysłu u niewidomych dzieci. Badaniami objęto niewidome dzieci w wieku 7-14 lat. Wykonywały one cztery zadania. Dwa z nich: test zwodniczego pudełka oraz test niespodziewanej zmiany, pozwalały na ocenę rozumienia fałszywych przekonań, a dwa kolejne - umiejętności przyjmowania perspektywy innej osoby w odniesieniu do obiektów znanych i nieznanych. Stwierdzono, iż starsi uczniowie rozumieją fałszywe przekonania i potrafią przyjmować perspektywę innych osób w odniesieniu do obiektów znanych lepiej niż uczniowie młodsi. Ponadto zaobserwowano, iż niewidomym dzieciom mniej problemów sprawia rozumienie przekonań innych osób niż rozumienie perspektywy innej osoby, ale jedynie w sytuacji, gdy rozumienie perspektywy dotyczy obiektu nieznanego i abstrakcyjnego.
Piotr HRECIŃSKI, Zenon UCHNAST (2012). Typy charakteru a obraz siebie. Roczniki Psychologiczne, 15, 4, 95-115.
Streszczenie: W artykule opisano wielowymiarowe związki między typem charakteru a strukturą obrazu siebie. Badania przeprowadzono w grupie 174 studentów teologii, wykorzystując Kwestionariusz Stylów Działania (KSD) Z. Uchnasta oraz Tennessee Skalę Obrazu Siebie (TSCS) W. H. Fittsa, w tłumaczeniu i opracowaniu Uchnasta. Za pomocą pierwszej metody określono typy charakteru w badanej grupie, natomiast druga metoda posłużyła do opisu struktury obrazu siebie. Przeprowadzone analizy ujawniły istnienie pozytywnego obrazu siebie w grupie osób ukierunkowanych na współdziałanie (synergiczny lub ostrożny typ charakteru). Natomiast negatywny obraz siebie mają osoby ukierunkowane na zabezpieczanie siebie (dostosowujący się lub rywalizujący typ charakteru). Odmienna konfiguracja wyników w skalach TSCS między osobami o typach charakteru zorientowanego na współdziałanie a osobami o typach charakteru zorientowanego na zabezpieczanie siebie wskazuje, że zasadnicza, jakościowa różnica w charakterze osób polega na ich podstawowej orientacji na współdziałanie albo zabezpieczanie siebie.
Slowa kluczowe: charakter, typy charakteru, obraz siebie, style działania, współdziałanie, zabezpieczanie siebie.
Tomasz BESTA, Magdalena BŁAŻEJ (2012). Religijność poszukująca i fundamentalizm religijny: Dwa wymiary religijności w badaniach empirycznych. Roczniki Psychologiczne, 15, 4, 117-137.
Streszczenie: Przeprowadzono trzy badania empiryczne (N = 64, 170, 166) mające na celu zbadanie związków pomiędzy fundamentalizmem religijnym, religijnością poszukującą, umiejscowieniem kontroli, aprobatą społeczną, cechą lęku i klarownością koncepcji siebie. Podobnie jak w poprzednich badaniach, fundamentalizm religijny negatywnie wiązał się z religijnością poszukującą. Zewnętrzne umiejscowienie kontroli okazało się istotnym predyktorem fundamentalizmu religijnego, natomiast nie było nim w odniesieniu do religijności poszukującej. Było też mediatorem relacji pomiędzy cechą lęku a fundamentalizmem religijnym. W badaniu 3 klarowność koncepcji siebie wiązała się z religijnością poszukującą, nie była natomiast związana z fundamentalizmem religijnym. W artykule omówione są konsekwencje tych wyników dla badań empirycznych nad religijnością.
Słowa kluczowe: religijność, fundamentalizm religijny, lęk, umiejscowienie kontroli.
Ryszard KLAMUT (2012). Typy struktury sensu życia a treści celów wybieranych do realizacji. Roczniki Psychologiczne, 15, 4, 139-158.
Streszczenie: Artykuł dotyczy zależności pomiędzy typami sensu życia a treściami celów podejmowanych do realizacji. Jest próbą łączenia perspektywy psychologii egzystencjalnej z poznawczą. Sens życia jest opisany przez cztery typy, określone przy jednoczesnym uwzględnieniu potrzeby i poczucia sensu. W analizie treści celów przyjęto siedem kategorii treści. Badania empiryczne przeprowadzone zostały na grupie 143 dorosłych osób. Sens życia badany był dwoma testami, opartymi na teorii Frankla - PIL Crumbaugha i Maholicka oraz SONG Crumbaugha; treści celów wskazywali badani samodzielnie, wypełniając ankietę. Zastosowano test y2, który pozwolił określić różnice w liczebnościach celów o różnych treściach wybieranych przez osoby należące do poszczególnych typów doświadczania sensu. Wyniki badań wskazują, że osoby należące do odrębnych typów sensu życia wybierają do realizacji cele o odrębnych treściach.
Słowa kluczowe: sens życia, typy sensu życia, treści celów, perspektywa poznawcza, psychologia egzystencjalna.
Ostatnia aktualizacja: 13.05.2013, godz. 11:54 - Karol Juros
