https://www.kul.pl/Eksperci / Krzysztof SMYKOWSKIpl https://www.kul.pl/miedzynarodowy-dzien-zwierzat-laboratoryjnych,art_98601.html 24 kwietnia przypada Międzynarodowy Dzień Zwierząt Laboratoryjnych. Ma on skłonić do refleksji nad bólem i cierpieniem znoszonym przez zwierzęta wykorzystywane w doświadczeniach naukowych. W celu ich ograniczenia przeprowadzane współcześnie eksperymenty z wykorzystaniem zwierząt muszą spełniać restrykcyjne normy etyczne i prawne. Podstawowym wyznacznikiem etyczności badań jest zasada 3R. Sformułowali ją w 1959 r. Rex L. Burch i William Russell i ogłosili w dziele The principles of humane experimental technique. Została ona także włączona do Ustawy z dnia 15 stycznia 2015 r. o ochronie zwierząt wykorzystywanych do celów naukowych lub edukacyjnych (art. 3a). Jej zachowanie jest jednym z podstawowych warunków udzielenia zgody na przeprowadzenie eksperymentu przez lokalne komisje etyczne do spraw doświadczeń na zwierzętach. Zasada zastąpienia (replacement) oznacza zastosowanie metod, które pozwalają uniknąć wykorzystania wyższych zwierząt kręgowych w badaniach. W niektórych przypadkach jest to możliwe przez prowadzenie hodowli tkankowych i komórkowych lub włączenie do testów nieobjętych ochroną prawną zwierząt bezkręgowych. W ograniczonym zakresie zastosowanie znaleźć mogą także modele matematyczne lub symulacje komputerowe. Zasada ograniczenia (reduction) obejmuje metody, które pozwalają na zmniejszenie liczby zwierząt użytych w eksperymencie przy uzyskaniu porównywalnego zakresu danych. Cel taki jest możliwy do osiągnięcia poprzez ulepszenie planu badań, zastosowanie poprawnie zaprojektowanej analizy statystycznej. Niebagatelne znaczenie ma także dzielenie się wynikami przeprowadzonych wcześniej doświadczeń, co pozwala na uniknięcie powtórnego wykonywania podobnych procedur. Sprzyja temu publikacja efektów badań w otwartym dostępie. Zasada udoskonalenia (refinement) ma na celu znaczącą minimalizację bólu, cierpienia oraz trwałych urazów, jakich mogą doświadczać zwierzęta eksperymentalne. W ten sposób jest możliwa poprawa ich dobrostanu. Przykładem realizacji tej reguły jest zapewnienie właściwych warunków utrzymania zwierząt odpowiednich dla danego gatunku i wzbogacenie środowiska bytowania. Wskazane jest zastosowanie środków przeciwbólowych oraz zapobieganie stresowi przez przyuczenie zwierząt do określonych czynności. Kościół katolicki w swoim nauczaniu z uznaniem odnosi się do prac badawczych, dzięki którym możliwa jest terapia chorób człowieka. Wskazuje jednak, że doświadczenia winny zawsze mieścić się w rozsądnych granicach (Katechizm Kościoła katolickiego, nr 2417). Sprzeczne z godnością człowieka są jakiekolwiek formy znęcania się nad zwierzętami, a każdy eksperyment powinien być przeprowadzany z poszanowaniem zwierzęcia bez zadawania mu zbędnych cierpień. Jan Paweł II przypomniał, że „zmniejszenie liczby eksperymentów dokonywanych na zwierzętach, eksperymentów, które stają się coraz mniej koniecznie, odpowiada stwórczemu planowi i dobru całego dzieła stworzenia” (Eksperyment w biologii. Przemówienie do uczestników Tygodnia Studiów zorganizowanego przez Papieską Akademię Nauk [23.10.1982], nr 4).