https://www.kul.pl/Eksperci / Krzysztof SMYKOWSKIpl https://www.kul.pl/wspomnienie-sw-franciszka-z-asyzu-i-obrzed-blogoslawienstwa-zwierzat,art_108210.html 4 października Kościół katolicki w liturgii wspomina św. Franciszka z Asyżu. Wspomnienie to kończy przeżywany z ustanowienia papieża Franciszka czas dla stworzenia. Ma on być okazją do dziękczynienia za wspaniałe dzieło, które Bóg powierzył opiece ludzi, błagania o Jego pomoc w ochronie stworzenia oraz przebaczenie za grzechy popełnione przeciwko światu. Św. Jan Paweł II w 1979 r. ustanowił św. Franciszka z Asyżu patronem ekologów, wskazując że uważał on przyrodę za przedziwny dar Boży ofiarowany ludziom. Szczególnie przeżywał wszystkie dzieła Stwórcy i „złożył należną cześć, chwałę i wszelkie uwielbienie wszechmocnemu i dobremu Panu” (List apostolski Inter sanctos). W tym dniu w wielu miejscach sprawowany jest obrzęd błogosławieństwa zwierząt, który ma bogatą tradycję. Początkowo celebrowany był on na terenach wiejskich. Potem zagościł w klasztorach franciszkańskich, a z czasem rozprzestrzenił się także na inne parafie. Treść tej celebracji jest bardzo bogata pod względem teologicznym. Z obrzędów wyłania się obraz Boga Ojca, który uwielbiany jest jako Stwórca świata i człowieka. Bóg stwarza przez mądrość i miłość, a stworzony przez niego świat jest uporządkowany i dobry. Po stworzeniu Bóg nie pozostawia stworzenia samemu sobie. Nie tylko daje mu byt i istnienie, ale w każdej chwili podtrzymuje je w istnieniu, pozwala mu działać i prowadzi je do jego celu. Troska Opatrzności Bożej jest konkretna i bezpośrednia oraz obejmuje sobą wszystko, od rzeczy najmniejszych aż do wielkich wydarzeń świata i historii. Błogosławieństwo rozumie się jako udzielenie Bożej pochwały dla zwierząt, wspieranie ich w zdrowiu i służbie człowiekowi. Celebracja ta objawia pełną szacunku i pokory postawę człowieka wobec zwierząt i całego świata powierzonego mu przez Stwórcę. Liturgię błogosławieństw cechuje swoisty antropocentryzm. Pobłogosławienie zwierząt nie oznacza ich zmiany czy sakralizacji. Nie stanowi także obdarzenia ich nadprzyrodzoną mocą. Błogosławieństwo jest znakiem, który ma za zadanie pobudzenie wiary człowieka i jej umacnianie. Wymaga tym samym od człowieka rozumnego i etycznego działania, nakładając na niego obowiązki wobec zwierząt, które wyrażają się w konieczności ich poszanowania jako stworzeń Bożych, możliwości wykorzystania ich jedynie w zgodzie z ich naturą oraz odniesieniu się wobec nich z wrażliwością i życzliwością. Te obowiązki nazywa się niekiedy «prawami zwierząt» i należy je rozumieć jako prawa w znaczeniu szerokim, nie utożsamiając ich z prawami człowieka. Ich źródłem nie jest jednak międzyludzka umowa, ale wypływają one z Bożego porządku stworzeń i umieszczenia w nim także zwierząt. Wśród opiekunów zwierząt znaczną część stanowią chrześcijanie, dla których istotnym punktem odniesienia dla dokonywanych wyborów i kształtowania postaw moralnych jest wiara, która wyraża się przez liturgię. Wydaje się zatem, że wzrost zainteresowania tym błogosławieństwem jest próbą odpowiedzi Kościoła na znaki czasu. Warto zatem podtrzymywać sprawowanie obrzędu błogosławieństwa zwierząt oraz wprowadzić go nowych miejscach. Celebracja ta mogłaby wpisać się duszpasterstwo zwyczajne prowadzone w parafiach i współgrać z innymi błogosławieństwami sprawowanymi w roku liturgicznym. Więcej na temat obrzędu błogosławieństwa zwierząt w artykule: https://czasopisma.uwm.edu.pl/index.php/sw/article/view/8769/7234 https://www.kul.pl/miedzynarodowy-dzien-zwierzat-laboratoryjnych,art_98601.html 24 kwietnia przypada Międzynarodowy Dzień Zwierząt Laboratoryjnych. Ma on skłonić do refleksji nad bólem i cierpieniem znoszonym przez zwierzęta wykorzystywane w doświadczeniach naukowych. W celu ich ograniczenia przeprowadzane współcześnie eksperymenty z wykorzystaniem zwierząt muszą spełniać restrykcyjne normy etyczne i prawne. Podstawowym wyznacznikiem etyczności badań jest zasada 3R. Sformułowali ją w 1959 r. Rex L. Burch i William Russell i ogłosili w dziele The principles of humane experimental technique. Została ona także włączona do Ustawy z dnia 15 stycznia 2015 r. o ochronie zwierząt wykorzystywanych do celów naukowych lub edukacyjnych (art. 3a). Jej zachowanie jest jednym z podstawowych warunków udzielenia zgody na przeprowadzenie eksperymentu przez lokalne komisje etyczne do spraw doświadczeń na zwierzętach. Zasada zastąpienia (replacement) oznacza zastosowanie metod, które pozwalają uniknąć wykorzystania wyższych zwierząt kręgowych w badaniach. W niektórych przypadkach jest to możliwe przez prowadzenie hodowli tkankowych i komórkowych lub włączenie do testów nieobjętych ochroną prawną zwierząt bezkręgowych. W ograniczonym zakresie zastosowanie znaleźć mogą także modele matematyczne lub symulacje komputerowe. Zasada ograniczenia (reduction) obejmuje metody, które pozwalają na zmniejszenie liczby zwierząt użytych w eksperymencie przy uzyskaniu porównywalnego zakresu danych. Cel taki jest możliwy do osiągnięcia poprzez ulepszenie planu badań, zastosowanie poprawnie zaprojektowanej analizy statystycznej. Niebagatelne znaczenie ma także dzielenie się wynikami przeprowadzonych wcześniej doświadczeń, co pozwala na uniknięcie powtórnego wykonywania podobnych procedur. Sprzyja temu publikacja efektów badań w otwartym dostępie. Zasada udoskonalenia (refinement) ma na celu znaczącą minimalizację bólu, cierpienia oraz trwałych urazów, jakich mogą doświadczać zwierzęta eksperymentalne. W ten sposób jest możliwa poprawa ich dobrostanu. Przykładem realizacji tej reguły jest zapewnienie właściwych warunków utrzymania zwierząt odpowiednich dla danego gatunku i wzbogacenie środowiska bytowania. Wskazane jest zastosowanie środków przeciwbólowych oraz zapobieganie stresowi przez przyuczenie zwierząt do określonych czynności. Kościół katolicki w swoim nauczaniu z uznaniem odnosi się do prac badawczych, dzięki którym możliwa jest terapia chorób człowieka. Wskazuje jednak, że doświadczenia winny zawsze mieścić się w rozsądnych granicach (Katechizm Kościoła katolickiego, nr 2417). Sprzeczne z godnością człowieka są jakiekolwiek formy znęcania się nad zwierzętami, a każdy eksperyment powinien być przeprowadzany z poszanowaniem zwierzęcia bez zadawania mu zbędnych cierpień. Jan Paweł II przypomniał, że „zmniejszenie liczby eksperymentów dokonywanych na zwierzętach, eksperymentów, które stają się coraz mniej koniecznie, odpowiada stwórczemu planowi i dobru całego dzieła stworzenia” (Eksperyment w biologii. Przemówienie do uczestników Tygodnia Studiów zorganizowanego przez Papieską Akademię Nauk [23.10.1982], nr 4).