https://www.kul.pl/Eksperci / Sławomir PAWŁOWSKIpl https://www.kul.pl/triduum-paschalne-przekroczyc-czas-i-wyjsc-z-grobu-komentarz-duchowy,art_110363.html Świetnie wyraził to św. Jan Chryzostom (ok. 350-407), biskup Konstantynopola: „Izraelici oglądali cuda. Ty także je zobaczysz, i to o wiele większe i wspanialsze od tych, które widzieli Żydzi uchodzący z Egiptu. Ty nie oglądałeś faraona zatopionego wraz z wojskiem, widziałeś jednak diabła pogrążonego w falach z całą jego zbrojną potęgą. Tamci przeszli morze, ty przekroczyłeś śmierć. Oni zostali wyrwani z Egiptu, ty od złych duchów. Żydzi porzucili obcą niewolę, ty zaś o wiele smutniejszą niewolę grzechu. (…) Oni po opuszczeniu Egiptu znaleźli się w pustynnym bezludziu, ciebie po śmierci czeka niebo”. Tak, dzięki niewyobrażalnej łasce Bożej podczas liturgii Triduum Paschalnego przekroczymy granice czasu. Oczyma duszy zobaczymy stworzenie świata, przejście Izraelitów przez Morze Czerwone, ofiarę baranka paschalnego i z Chrystusem znajdziemy się w Wieczerniku, w Ogrodzie Oliwnym, na Golgocie i w Grobie, który eksploduje życiem i stanie się „grobem naszych grobów”. Słowo „pascha” oznacza wyjście, przejście, przekroczenie, a nawet przeskoczenie. Bóg chce, abyśmy ciągle wychodzili z naszego Egiptu, z krainy niewoli, grzechu i śmierci, i z Chrystusem przechodzili do nowego życia. Jaki jest mój Egipt? To może być moje zwątpienie i zmęczenie, doznana krzywda i podeptana miłość, trawiąca zazdrość i ukąszenie kłamstwa, poplątane koleje życia i samotność, nie wyznane grzechy, ból choroby i lęk przed śmiercią… Jezus chce, abyśmy przeszli z Nim przez nasze ciemności i przeskoczyli w obiecaną ziemię Jego królowania. Spójrzmy na „zmartwychwstanie” uczniów Chrystusa. Z początku po Jego śmierci przebywają oni w pomieszczeniu, gdzie są „drzwi zamknięte” (J 20,19.26). Były to drzwi zamknięte ze strachu przed ludźmi, którzy właśnie im zagrażali. Były to także drzwi symbolicznie zatrzaśnięte na przeszłość i przyszłość. Zamknięcie drzwi na przeszłość, to próba odcięcia się od własnej historii, to poczucie straty czasu i zawiedzenia. Natomiast zamknięcie drzwi na przyszłość, to znak utraty nadziei i braku celu życia. Zatem sytuacja jak w grobie: są duchowo umarli, uwięzieni, w ciemnościach. I nagle, mimo zamkniętych drzwi, pośrodku uczniów zjawia się Zmartwychwstały Chrystus (J 20,19.26). Ten, który wyszedł z własnego grobu, wchodzi teraz do życiowego grobu uczniów. I co robi? Tchnie! Tchnienie Jezusa (J 20,22) przypomina nam Boże tchnienie przy stworzeniu człowieka, który staje się istotą żywą (Rdz 2,7) i tchnienie Bożego Ducha nad doliną wypełnioną kośćmi, które stały się potem wielkim wojskiem (Ez 37,1-14). Zmartwychwstały Jezus tchnie Ducha, który uczniów ożywia. Przy tym otwiera wszystkie ich zamknięcia: na przeszłość, teraźniejszość i przyszłość. Burzy mur zamknięcia na przeszłość, ponieważ pokazuje im swoje rany. W ten sposób nie tylko udowadnia swoją tożsamość, ale także pokazuje im, że ich wspólna historia, która objęła okrutną śmierć Jezusa na krzyżu, miała sens i nie trzeba się od niej odcinać. Otwiera drzwi do teraźniejszości, bo do zalęknionych uczniów dwa razy mówi „Pokój wam” (J 20,19.21). Nie muszą się już bać ludzi, którzy są na zewnątrz. On otwiera im także drzwi do przyszłości, bo daje im misję: „Jak Ojciec mnie posłał, tak i Ja was posyłam” (J 20,21). Posłannictwo przecież wiąże się z przyszłością, z drogą, z celem. Zatem Chrystus swoimi ranami, swoim pokojem i swoim tchnieniem, otwiera wszystkie zamknięcia uczniów: na przeszłość, teraźniejszość i przyszłość. Chrystus Zmartwychwstały, który przekracza nasze zamknięcia, tchnie ożywiającego Ducha na nasze wczoraj, dziś i jutro. Zwycięzca grzechu i śmierci ożywia naszą nadzieję. Z Jezusem wychodzimy z naszych grobów. https://www.kul.pl/triduum-paschalne-centrum-roku-w-trzy-dni-komentarz-liturgiczny,art_110356.html Triduum Paschalne, jak sama nazwa wskazuje, trwa trzy dni. Ale które? Aby je dobrze policzyć, trzeba to uczynić biblijnie i zacząć odliczać każdy dzień od zachodu słońca. W ten sposób wyjdzie nam, że Triduum Paschalne rzeczywiście obejmuje trzy dni, ale są to: piątek, sobota (szabat) i niedziela (pierwszy dzień tygodnia): czyli (biblijny) Wielki Piątek, Wielka Sobota i Wielka Niedziela. Gdy jednak liczymy dni „po naszemu”, to pojawia się „kłopot”, bo dochodzi dzień czwarty, czwartek zresztą – Wielki Czwartek, kiedy sprawujemy wieczorną Mszę Wieczerzy Pańskiej. Gdybyśmy natomiast liczyli biblijnie, to zauważylibyśmy, że Msza Wieczerzy Pańskiej należy już do dnia, w którym Jezus umarł na krzyżu, czyli do Wielkiego Piątku. Wtedy pięknie nam się ujawnia jedność Ofiary Wieczernika i Ofiary Krzyża: ten sam dzień i ta sama ofiara, tylko innym sposób ofiarowania – najpierw bezkrwawy, powtarzalny („To czyńcie na moją pamiątkę”, Łk 22,19), a potem krwawy, historycznie jednorazowy („Chrystus umarł tylko raz”, Rz 6,10). Z tego powodu w ten biblijny Wielki Piątek, nie odprawia się już „drugiej” Mszy świętej, ale celebruje Liturgię Męki Pańskiej, której centralne miejsce zajmuje adoracja Krzyża. Idealnie, gdy ta liturgia jest celebrowana jeszcze przed zachodem słońca; czasem względy duszpasterskie (fakt dnia roboczego) sprawiają, że ma ona miejsce wieczorem. Wraz z piątkowym zachodem słońca rozpoczyna się sobota – biblijny szabat. Jest to dzień odpoczynku, także dla Chrystusa, w grobie. To Wielka Sobota jest dniem, w którym Kościół nie celebruje żadnej liturgii, z wyjątkiem Liturgii Godzin – modlitwy psalmami, hymnami i rozważaniem słowa Bożego. Wielka Sobota jest dniem dojmującej ciszy i kontemplowania tajemnicy zstąpienia Chrystusa do otchłani. W naszą sobotę po zachodzie słońca rozpoczyna się jednak biblijnie pierwszy dzień tygodnia, czyli niedziela. I właśnie tego dnia – ale nocą (!) – Chrystus zmartwychwstał. Gdy Maria Magdalena poszła do grobu, to jeszcze było ciemno (J 20,1). Stąd wzięła się nazwa Wielkiej Nocy – Wielkanocy. Dlatego Wigilii Paschalnej nie wolno rozpoczynać, aż nie zapadnie zmrok – noc. Z tego samego tytułu nie możemy jej nazywać liturgią wielkosobotnią; ona należy już do niedzieli – do Wielkiej Niedzieli. A co z procesją rezurekcyjną w niedzielę rano? Tam, gdzie jest praktykowana, należy ją przeżywać nie tyle jako celebrowanie samego momentu zmartwychwstania Chrystusa, ale jako ogłaszanie światu orędzia o Jego zmartwychwstaniu. Czytania Ewangelii podczas następnych Mszy św. tego dnia mówią nam o rozchodzeniu się tej niezwykłej wieści: począwszy od faktu odkrycia pustego grobu, aż do ukazywania się Zmartwychwstałego uczniom. Triduum stanowi całość: od znaku krzyża na początku Mszy Wieczerzy Pańskiej, aż do błogosławieństwa na zakończenie Wigilii Paschalnej; liturgicznie kończy się modlitwą Nieszporów Wielkiej Niedzieli. Zawiera obrzędy, których nie ma w innym czasie: umycie nóg, adoracja krzyża, poświęcenie ognia, procesja za paschałem, orędzie paschalne, uroczyste odnowienie przyrzeczeń chrzcielnych. Warto dołożyć starań, aby było celebrowane w sposób piękny, staranny, bez pośpiechu, po odpowiednim przygotowaniu służby liturgicznej (ministrantów, lektorów, scholi) i z komentarzem, który wprowadzi wiernych w głębię liturgii i znaczenie jej znaków. Triduum Paschalne stanowi centrum roku liturgicznego i jest streszczenie najważniejszych prawd chrześcijańskiej wiary. https://www.kul.pl/tydzien-modlitw-o-jednosc-chrzescijan-18-25-stycznia-2025,art_109349.html Czy wierzysz w to? (J 11,26) Tegoroczny Tydzień Modlitw o Jedność Chrześcijan (18-25 stycznia 2025) będzie przebiegał pod hasłem „Czy wierzysz w to?” (J 11,26). Hasło i tematyka Tygodnia nawiązują do przypadającej w tym roku 1700. rocznicy pierwszego soboru powszechnego, który odbył się w Nicei, niedaleko Konstantynopola w 325 r. n.e. Sobór ten dał początek najbardziej znanemu wyznaniu wiary (tzw. Credo Nicejsko-Konstantynopolitańskiemu), które łączy większość chrześcijan na świecie. Głównym tekstem biblijnym jest fragment z Ewangelii według św. Jana (J 11,17-27): spotkanie Jezusa z Martą przed wskrzeszeniem jej brata, Łazarza. W trakcie rozmowy Chrystus określa siebie jako „zmartwychwstanie i życie” i zadaje Marcie pytanie: „Czy wierzysz w to?” (J 11,26). To właśnie pytanie jest hasłem Tygodnia. Tematyka poszczególnych ośmiu dni nawiązuje do kolejnych artykułów Credo: (1) Ojciec: wszechwładny Stwórca; (2) Stworzenie jako dzieło Boga; (3) Wcielenie Syna; (4) Misterium Paschalne: wcielenie, męka, śmierć i zmartwychwstanie Jezusa; (5) Duch Święty, dawca życia i radości; (6) Kościół: Wspólnota wierzących; (7) Chrzest w śmierci i zmartwychwstaniu Pana; (8) Oczekiwanie na królestwo Boże i życie przyszłe. Modlitwy i rozważania Tygodnia zostały przygotowane przez braci i siostry z ekumenicznej wspólnoty monastycznej Bose w północnych Włoszech. Wspólnota została założona w 1968 roku z inicjatywy br. Enzo Bianchi. Dziś jest uznawana przez Kościół rzymskokatolicki jako klasztor sui iuris prawa diecezjalnego – tj. klasztor ustanowiony w diecezji Biella (Piemont), w pełni autonomiczny w zarządzaniu wewnętrznym, w którym wszyscy członkowie, należący do różnych Kościołów chrześcijańskich, cieszą się tymi samymi prawami. Na ich wspólnotowe życie składa się modlitwa i praca. W Polsce nabożeństwo centralne odbędzie się w czwartek, 23 stycznia 2025, o godz. 18.00 w ewangelicko-augsburskim kościele Świętej Trójcy w Warszawie (Pl. St. Małachowskiego 1). Miejsce i czas tego nabożeństwa związany jest z przypadającą w tym dniu 25. rocznicą podpisania przez Kościoły w Polsce deklaracji o wzajemnym uznaniu chrztu; akt ten miał miejsce w tej właśnie świątyni. Kazanie wygłosi metropolita warszawski, abp Adrian Galbas SAC. 23 stycznia 2000 deklarację o wzajemnym uznaniu chrztu podpisali hierarchowie reprezentujący następujące Kościoły w Polsce: Kościół Ewangelicko-Augsburski, Kościół Ewangelicko-Metodystyczny, Kościół Ewangelicko-Reformowany, Kościół Katolicki, Kościół Polskokatolicki, Kościół Starokatolicki Mariawitów, Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny. Komisja ds. Dialogu między Polską Radą Ekumeniczną a Konferencją Episkopatu Polski postanowiła, aby ofiary zbierane w trakcie nabożeństw tego Tygodnia zostały przekazane na pomoc osobom, które ucierpiały wskutek powodzi na Dolnym Śląsku. Plan nabożeństw ekumenicznych w poszczególnych ośrodkach w Polsce publikowany jest na internetowej stronie Polskiej Rady Ekumenicznej (https://ekumenia.pl w zakładce Aktualności – Zapowiedzi wydarzeń). Także tam oraz na stronie internetowej Konferencji Episkopatu Polski do pobrania są materiały (modlitwy, rozważania) na cały Tydzień. Możemy w nich znaleźć m. in. polskie tłumaczenie pierwotnej wersji Credo z 325 r. (tzw. credo nicejskie) oraz tekst deklaracji Kościołów w Polsce z 23 stycznia 2000 o wzajemnym uznaniu chrztu. https://www.kul.pl/abp-adrian-galbas-nowym-metropolita-warszawskim,art_108629.html Abp Adrian Galbas jest człowiekiem o bogatym doświadczeniu duszpasterskim i przełożeńskim: był 8 lat proboszczem, 9 lat prowincjałem, jeszcze wcześniej formatorem seminarium duchownego. Ma niezwykły dar komunikacji, co przejawia się w głoszeniu słowa Bożego oraz w korzystaniu z nowoczesnych środków komunikowania. Warto zauważyć, że na naszym Uniwersytecie studiował teologię pastoralną oraz był studentem Wyższej Szkoły Komunikowania Społecznego i dziennikarstwa przy KUL. Jego doświadczenie Kościoła obejmuje różne regiony Polski: pochodzenie ze Śląska, wzrastanie w rodzinie pallotyńskiej, która obejmuje domy rozsiane po Polsce, proboszczowanie w Poznaniu, prowincjałowanie w zachodnich regionach kraju (Prowincja Zwiastowania Pańskiego), która posiada także liczne placówki za granicą, posługa biskupia w diecezji ełckiej, a potem archidiecezji katowickiej. Od początku kapłaństwa abp Adrian znany jest ze swojej otwartości na współpracę ze świeckimi. Ważne jest także jego doświadczenie procesu synodalnego w kraju i w Rzymie. Jego osoba jest darem dla Kościoła w Warszawie i w Polsce. https://www.kul.pl/komunia-po-co-ja-spozywamy,art_107778.html Ks. dr hab. Sławomir Pawłowski w komentarzu dla portalu Służąc Życiu o tym, po co spożywamy Komunię: https://www.youtube.com/watch?v=RYwJXamAtG8 https://www.kul.pl/biskup-rzymu-nowy-dokument-dykasterii-ds-popierania-jednosci-chrzescijan,art_107250.html Biskup Rzymu. Prymat i synodalność w dialogach ekumenicznych i w odpowiedziach na encyklikę „Ut unum sint” – to dokument Dykasterii ds. Popierania Jedności Chrześcijan, który zbiera owoce ekumenicznych dialogów na temat posługi Biskupa Rzymu w odpowiedzi na zaproszenie wystosowane przez św. Jana Pawła II w encyklice Ut unum sint z 1995. W numerze 95 tej encykliki Jan Paweł II stwierdził: „Jestem przekonany, że ponoszę w tej dziedzinie [jedności chrześcijan] szczególną odpowiedzialność, która polega przede wszystkim na dostrzeganiu ekumenicznych dążeń większości chrześcijańskich Wspólnot i na wsłuchiwaniu się w kierowaną do mnie prośbę, abym znalazł taką formę sprawowania prymatu, która nie odrzucając bynajmniej istotnych elementów tej misji, byłaby otwarta na nową sytuację. (…) Modlę się gorąco do Ducha Świętego, by obdarzył nas swoim światłem i oświecił wszystkich pasterzy i teologów naszych Kościołów, abyśmy wspólnie poszukiwali takich form sprawowania owego urzędu, w których możliwe będzie realizowanie uznawanej przez jednych i drugich posługi miłości”. Od tego czasu odbyło się wiele ekumenicznych sympozjum oraz opublikowano wiele książek i artykułów. Po latach pojawiła się potrzeba syntetycznego zebrania owoców tej ekumenicznej refleksji. Dokument – stwierdził kard. Kurt Koch, Przewodniczący Dykasterii ds. Popierania Jedności Chrześcijan – jest owocem prawdziwej pracy ekumenicznej i synodalnej, prowadzonej od 2020 roku. W jego realizację zaangażowani byli nie tylko pracownicy, członkowie i konsultorzy Dykasterii ds. Popierania Jedności Chrześcijan. Skonsultowano się także z wieloma katolickimi ekspertami oraz z uczonymi różnych tradycji chrześcijańskich, Wschodu i Zachodu, we współpracy z Instytutem Studiów Ekumenicznych Angelicum. Ostatecznie tekst został przesłany do różnych dykasterii Kurii Rzymskiej oraz do Sekretariatu Generalnego Synodu. W sumie wzięto pod uwagę ponad pięćdziesiąt opinii i komentarzy. Uwzględniono również najnowsze interwencje w ramach procesu synodalnego. Na publikację dokumentu wyraził zgodę papież Franciszek, co nie znaczy, jak stwierdził kard. Kurt Koch, że papież zgadza się z każdym zdaniem w nim zawartym. Nowy dokument ma bowiem charakter studyjny; nie wyczerpuje zagadnienia ani nie podsumowuje katolickiego nauczania na ten temat. Dokument liczy ponad 140 stron. Pod koniec wymienia źródła, z których czerpał: ok. 30 bezpośrednich odpowiedzi różnych Kościołów i organizacji ekumenicznych na temat papieskiego wezwania zawartego w encyklice Ut unum sint oraz ok. 60 dokumentów dialogów ekumenicznych, których fragmenty wnoszą cenne refleksje na temat posługi Biskupa Rzymu. Wśród poruszonych w dokumencie zagadnień można wymienić następujące: odnowiona lektura „tekstów Piotrowych” Nowego Testamentu oraz nauczania I Soboru Watykańskiego o jurysdykcji i nieomylności papieskiej, kwestia konieczności lub użyteczności prymatu i jego ustanowienia z prawa Bożego czy też ludzkiego, kryteria pierwszego tysiąclecia, relacja prymatu do kolegialności biskupów i synodalności Kościoła, wspólnotowy i kolegialny oraz personalny porządek Kościoła. Odnośnie do odnowionej lektury „tekstów Piotrowych” (np. Mt 16,17-19 i J 21,15n), przypomina się, że dokumenty dialogów wzywają katolików, aby unikali „anachronicznych projekcji” późniejszego rozwoju doktrynalnego i instytucjonalnego posługi papieskiej na wspomniane teksty. Ponownie odkryta różnorodność obrazów i modeli posług w Nowym Testamencie, w tym biblijnych pojęć, jak episkopè (posługa nadzoru) czy diakonia, pomogły rozwinąć bardziej wszechstronne zrozumienie „tekstów Piotrowych”. Dialogi podkreśliły także rozróżnienie między „teologiczną istotą” a „historycznym uwarunkowaniem” prymatu, wzywając do przykładania większej wagi do kontekstu historycznego, który warunkował sprawowanie prymatu w różnych regionach i okresach. W dokumencie znajdują się kwestie od dawna poruszane w refleksji teologicznej i ekumenicznej. Nowością jest to, że tematy, które zwykło się znajdować w książkach naukowych lub dokumentach dialogów doktrynalnych publikowanych autorytetem komisji ekumenicznej, zostały opublikowane w dokumencie watykańskim, który ma charakter studyjny. Nowością są także próby określenia niektórych „zasad sprawowania prymatu w XXI wieku”. Jest to przede wszystkim ogólna zgoda na wzajemną współzależność prymatu i synodalności na każdym poziomie Kościoła oraz wynikający z tego wymóg synodalnego sprawowania prymatu. Wynika z tego harmonia między wymiarem „wspólnotowym” Kościoła („wszyscy”), opartym na sensus fidei (zmyśle wiary) wszystkich ochrzczonych, a jego wymiarem „kolegialnym” („niektórzy”), wyrażonym zwłaszcza w kolegialności biskupiej, oraz jego wymiarem „osobistym” („jeden”) wyrażonym w funkcji prymacjalnej. Kolejną, kluczową kwestią jest relacja między Kościołem lokalnym a Kościołem powszechnym, która ma istotne konsekwencje dla sprawowania prymatu. Dialogi ekumeniczne pomogły osiągnąć porozumienie co do równoczesności tych wymiarów, podkreślając, że nie jest możliwe oddzielenie „dialektycznej relacji” między Kościołem lokalnym a Kościołem powszechnym. Ostatni rozdział zawiera propozycje Dykasterii ds. Popierania Jedności Chrześcijan. Dotyczą one m. in. wyjaśnienia słownictwa używanego w dialogach. W rzeczywistości dokumenty nie zawsze używają̨ terminów takich jak synodalność, koncyliarność, kolegialność, prymat, autorytet, władza, administracja, urząd i jurysdykcja w jednolity i spójny sposób. Należy szczególnie wyjaśnić znaczenie wyrażenia „Kościół powszechny”. Szczególnie ważne wydaje się wezwanie do oficjalnego katolickiego komentarza do uchwał I Soboru Watykańskiego, czyli do jego ponownej recepcji. Inną ważną propozycją, zdaniem Dykasterii, jest uczynienie jaśniejszego rozróżnienia między rozmaitymi odpowiedzialnościami papieża: między jego posługą wobec Kościoła katolickiego, a posługą jedności między wszystkimi chrześcijanami, a bardziej specyficznie, między jego patriarchalnym posługiwaniem w Kościele łacińskim i prymacjalnym posługiwaniem w komunii Kościołów. Wycofanie z Annuario Pontificio tytułu „Patriarchy Zachodu” w 2006 r. wywołało szereg komentarzy i zainteresowania znaczeniem tego tytułu. Ta dyskusja powinna być kontynuowana (zwłaszcza po przywróceniu tego tytułu przez papieża Franciszka – S.P.). Wkładem w nowy obraz papiestwa jest nazwanie wielu tytułów papieża „historycznymi”, jak ma to miejsce od Annuario Pontificio z 2020 r. Niemniej jednak – czytamy w tekście – „terminologia używana w oficjalnych katolickich dokumentach i oświadczeniach dotyczących posługi papieskiej często nie odzwierciedla tych zmian i brakuje jej ekumenicznej wrażliwości”. Dokument kończy się następującym wnioskiem: „Jedną z podstawowych intuicji ruchu ekumenicznego jest to, że jedność, za którą tęsknią̨ chrześcijanie, nie będzie przede wszystkim owocem ich własnych wysiłków, ani nie zostanie zrealizowana za pomocą̨ żadnego z góry przyjętego modelu lub planu. Jedność będzie raczej darem otrzymanym «zgodnie z wolą Chrystusa i za pomocą̨ środków, których On zechce» (Modlitwa o jedność o. Paula Couturiera), dzięki działaniu Ducha Świętego. Niemniej jednak propozycje zebrane z dialogów ekumenicznych i z odpowiedzi na encyklikę̨ Ut unum sint mogą̨ służyć jako drogowskazy dla Kościołów, z ufnością̨, że Duch Święty działa, oświetlając drogę̨ do akceptowalnej posługi jedności dla komunii Kościołów, zgodnie z wolą Chrystusa”. I na sam koniec dokument cytuje fragment homilii papieża Franciszka wygłoszonej na zakończenie jego „pierwszego”, jako papieża – Biskupa Rzymu, Tygodnia Modlitw o Jedność Chrześcijan (25 stycznia 2014): „Jedność nie pojawi się̨ jako cud na samym końcu. Jedność́ powstaje raczej w drodze; Duch Święty czyni to w drodze. Jeśli nie idziemy razem, jeśli nie modlimy się̨ za siebie nawzajem, jeśli nie współpracujemy na wiele sposobów, na jakie możemy w tym świecie dla Ludu Bożego, to jedność nie nastąpi! Ale stanie się̨ to podczas tej podroży, na każdym kroku, który zrobimy. I to nie my to czynimy, ale raczej Duch Święty, który widzi naszą dobrą wolę”. Dokument Dykasterii ds. Popierania Jedności Chrześcijan pt. Biskup Rzymu. Prymat i synodalność w dialogach ekumenicznych i w odpowiedziach na encyklikę „Ut unum sint”, opublikowany 13 czerwca 2024, jest cennym wkładem w refleksję teologiczną w ogóle, i ekumeniczną w szczególności. Niewątpliwie stanie się przedmiotem zainteresowania teologów i ekumenistów. I można jeszcze dodać, że w 2025 roku tyle samo lat, dokładnie 30, odzieli nas od encykliki Ut unum sint (1995 r.), co ją oddzielało od zakończenia II Soboru Watykańskiego (1965 r.). https://www.kul.pl/blogoslawienstwa-potwierdzaja-milosc-boga-a-nie-ludzki-grzech,art_105362.html Ks. dr hab. Sławomir Pawłowski w komentarzu dla portalu Onet.pl nt. deklaracji „Fiducia supplicans”: https://www.onet.pl/informacje/kai/ekspert-z-kul-blogoslawienstwa-potwierdzaja-milosc-boga-a-nie-ludzki-grzech-komentarz/s6hjjrp,30bc1058 https://www.kul.pl/antybabel-czyli-jak-duch-swiety-odwraca-bieg-historii,art_103060.html Ks. dr hab. Sławomir Pawłowski w komentarzu dla kanału Armia Dzieci na You Tube o tym, jak Duch Święty w sposób nieprzewidywalny odwraca bieg historii. Link do komentarza. https://www.kul.pl/jeden-kosciol-podzielonych-chrzescijan,art_101612.html Ks. dr hab. Sławomir Pawłowski, prof. KUL w komentarzu dla portalu misyjne.pl nt. ekumenizmu. Komentarz dostępny pod linkiem. https://www.kul.pl/ekumenizm-w-cieniu-wojny,art_98698.html Ks. dr hab. Sławomir Pawłowski, prof. KUL w komentarzu dla Radia Lublin nt. ekumenizmu w cieniu wojny: https://radio.lublin.pl/2022/04/ekumenizm-w-cieniu-wojny-prawoslawni-i-grekokatolicy-modla-sie-w-kosciolach-rzymskokatolickich/ https://www.kul.pl/o-ekumenizmie,art_97629.html Ks. dr hab. Sławomir Pawłowski, prof. KUL w komentarzu dla Radia Lublin nt. ekumenizmu. Link do komentarza: https://radio.lublin.pl/2022/01/ekumenizm-poczynil-wiele-postepow-tydzien-modlitw-o-jednosc-chrzescijan/