https://www.kul.pl/Eksperci / Monika ADAMCZYKpl https://www.kul.pl/w-polsce-jest-za-malo-domow-pomocy-spolecznej,art_104200.html Dr hab. Monika Adamczyk, prof. KUL w komentarzu dla Radia Lublin o rozwijaniu różnych form opieki nad osobami starszymi, także w domach pomocy społecznej. Link do komentarza. https://www.kul.pl/dzien-babci-i-dziadka-o-zmianach-w-postrzeganiu-starosci,art_101617.html Dr hab. Monika Adamczyk w komentarzu dla Radia Lublin nt. zmian w postrzeganiu starości. Link do komentarza. https://www.kul.pl/longlife-learning,art_97299.html W odpowiedzi na ustawicznie zmieniającą się sytuację społeczną, gospodarczą i polityczną początku lat 90. XX wieku pojawiła się koncepcja uczenia się przez całe życie. Koncepcja ta stała się polityczno-oświatowym programem oraz realizowaną praktyką edukacyjną w wielu krajach europejskich, w tym w Polsce. Za podstawę tej praktyki przyjęto założenie, że umiejętność permanentnego uczenia się jednostek jest warunkiem ich efektywnego dostosowywania się do postępujących zmian cywilizacyjnych. Takie założenie pociągnęło za sobą kolejne, stwierdzające, że umiejętność permanentnego uczenia się jednostki jest warunkiem uczenia się grup społecznych oraz organizacji. Dlaczego współczesny człowiek powinien uczyć się przez całe życie? Odpowiedź na to pytanie związana jest z tempem i wielokierunkowością rozwoju współczesnej cywilizacji, ale także zmianami demograficznymi. W chwili obecnej wyłącznie ilościowe gromadzenie wiedzy nie jest możliwe i pożądane. Już nie wystarczy, aby jednostka zgromadziła w swoim początkowym okresie życia zapas wiedzy, z której mogłaby następnie czerpać w nieskończoność. Powinna umieć wykorzystywać w ciągu całej swojej egzystencji wszystkie okazje do aktualizowania, pogłębiania i wzbogacania tej podstawowej wiedzy i dostosowywać się do zmieniającego się świata. Jak ważna to umiejętność uświadamia nam pandemia COVID-19. Niezależnie od wieku i poziomu wykształcenia, współczesny człowiek został postawiony przed wyborem nabycia umiejętności pozwalających na bezpieczniejsze funkcjonowanie w świecie wirtualnym (np. platformy e-pacjent, bankowości elektronicznej czy edukacji zdalnej) lub skazanie się na potencjalny kontakt z wirusem. Właśnie do umiejętności uczenia się stosownie do pojawiających się wyzwań i okoliczności, odwołuje się koncepcja Lifelong learning (LLL). LLL dosłownie oznacza, że uczenie się powinno odbywać się na wszystkich etapach cyklu życia (od kołyski aż po grób). Czyli powinno być osadzone we wszystkich kontekstach życia, od szkoły po miejsce pracy, dom i społeczność. Taki sposób uczenia się polega na zapewnieniu jednostce drugiej szansy na uaktualnienie podstawowych umiejętności, a także na oferowaniu możliwości uczenia się na bardziej zaawansowanych poziomach. Wszystko to oznacza, że formalne systemy świadczenia usług muszą stać się znacznie bardziej otwarte i elastyczne, tak aby takie możliwości mogły być rzeczywiście dostosowane do potrzeb uczącego się lub potencjalnego uczącego się. Jest to szczególnie ważne w przypadku stale rosnącej grupy osób starszych. Wiele osób z tej grupy wiekowej czuje się niepewnie i ma duże obawy, związane z wymaganiami stawianymi przez współczesne społeczeństwa. Osoby w podeszłym wieku sądzą, że nie nadążając za postępem technicznym, nie tylko są bezużyteczne, ale również tracą autorytet. Uważają również, że współczesne społeczeństwo postrzega je jako obciążenie i przeszkodę w osiąganiu przez nie postępu i dobrobytu. Charakterystyczna jest dla nich także postawa pełna uprzedzeń do wszystkiego co nowe, a przełamanie niechęci do zmian nie przychodzi im łatwo. Jednak nowa rozszerzona koncepcja edukacji powinna umożliwić każdej jednostce odkrywanie, pobudzanie i wzmocnienie jej potencjału twórczego. LLL ma na uwadze w większym stopniu opanowanie narzędzi pozyskiwania wiedzy niż zdobycie encyklopedycznych i skodyfikowanych wiadomości. Uczenie się przez całe życie można traktować jednocześnie jako środek i cel życia ludzkiego. Jako środek, ponieważ każda jednostka powinna uczyć się rozumieć otaczający ją świat, przynajmniej na tyle, na ile jest to konieczne, aby żyć godnie, rozwijać swoje zdolności zawodowe i wreszcie komunikować się z otaczającym światem. Uczenie ustawiczne można traktować jako cel, ponieważ jego istotą jest radość, jaką daje rozumienie, poznawanie i odkrywanie. Nawet jeśli coraz rzadziej mamy do czynienia z bezinteresownym studiowaniem, co spowodowane jest wzrostem zapotrzebowanie na wiedzę utylitarną, to tendencja do wydłużania okresu kształcenia i ilość wolnego czasu jaki oferuje nam np. emerytura, powinna sprzyjać docenianiu przez coraz większą liczbę dorosłych przyjemności płynących z indywidualnego przyswajania wiedzy i dociekań. Pogłębianie wiedzy pozwala każdemu lepiej zrozumieć różnorodne aspekty jego otoczenia. Wiedza służy rozbudzaniu zainteresowań intelektualnych i krytycyzmu oraz umożliwia odkrywanie rzeczywistości dzięki niezależności sądów. https://www.kul.pl/idzie-starosc,art_96489.html Strategie organizowania sobie życia w starości to szerokie zagadnienie, obejmujące aspekty materialno-ekonomiczne, społeczne i psychologiczne. W swoim podstawowym znaczeniu odnosi się przede wszystkim do codziennych czynności, takich jak pielęgnacja ciała i poruszanie się, a także do ról społecznych, takich jak relacje interpersonalne i odpoczynek. Chociaż ograniczenia uczestnictwa w normalnym starzeniu się są dobrze znane, niewiele miejsca poświęca się w dyskursie publicznym i naukowym, planowanym strategiom organizacji życia w starości, stosowanym w celu złagodzenia możliwych ograniczeń i przeciwdziałania potencjalnemu wykluczeniu społecznemu osób starszych, które może być konsekwencją zaburzeń uczestnictwa społecznego. Podjęcie takich rozważań na szerszą skalę jest niezwykle ważne, ponieważ zgodnie z przewidywaniami w ciągu najbliższych lat liczba osób starszych wymagających opieki wzrośnie na świecie co najmniej dwukrotnie. Aktualnie rządy wielu krajów mają trudności z zapewnieniem wysokiej jakości opieki osobom o ograniczonych możliwościach funkcjonalnych i poznawczych. Jak wskazują prognozy, w roku 2050 będzie ponad dwukrotnie więcej osób powyżej 80. roku życia niż obecnie, kraje rozwinięte będą miały do czynienia z postępującym procesem podwójnego starzenia się. Odsetek osób z tej grupy wiekowej w populacji ogólnej wzrośnie z 3,9% w 2010 roku do 10% w 2050 roku w krajach OECD oraz z 4,7% do 11,3% w 26 krajach Unii Europejskiej i Wielkiej Brytanii. W przypadku Polski zmiany piramidy wieku w 2014 roku liczba osób w wieku 60 lat i więcej wyniosła 12 mln. 452 tys., co stanowiło 32,3% populacji ogólnej populacji. W 2020 roku liczba osób 60+ wzrosła do 14 mln. 434 tys. i stanowiła 37,7% populacji ogólnej. Przy czym obserwowany jest duży wzrost liczby osób w tak zwanym czwartym wieku. W 2014 roku osoby w wieku 80 lat i więcej stanowiły w Polsce blisko 3,9% populacji ogólnej, w 2020 było to 4,4%. Szacuje się, że nawet połowa z nich będzie wymagała pomocy w codziennym życiu, dlatego tak ważne jest zidentyfikowanie problemów osób przeżywających starość już dziś, a także poznanie opinii na temat organizacji życia w tej fazie osób, które nie przekroczyły jeszcze umownego progu starości. Ten problem jest istotnych także z uwagi na fakt, że w Polsce opieka długoterminowa wymaga intensywnych działań naprawczych. W 2019 roku ogółem w Polsce funkcjonowało 115 hospicjów dysponujących 2 288 łóżkami. Tylko w ciągu tego jednego roku opiekę uzyskało tam 22 537 osób. W przypadku oddziałów opieki paliatywnej sytuacja jest jeszcze gorsza, łącznie w Polsce w 2019 roku działało 39 takich placówek, dysponujących 669 łóżkami. W tego typu placówkach pomoc znalazło w tym czasie 9 196 osób. Oczywiście mamy tu do czynienia z opieką obejmującą osoby w bardzo złym stanie zdrowia. Należy jednak podkreślić, że cały sektor pomocy społecznej wymaga intensywnych działań naprawczych. Przesunięcie fazy późnej dorosłości i starości właściwej w głąb ludzkiego życia, w samej swej istocie świadczy o postępie i jest pozytywnym zjawiskiem. Człowiek chcę żyć dużej, jednak ta sytuacja rodzi konieczność, zdefiniować starość na nowo w jej wymiarze społecznym oraz określenia strategie radzenia sobie z potencjalnymi problemami pojawiającymi się w tej fazie życia. Jest to ważne z kilku powodów. Po pierwsze, starzenie się nie musi wiązać się z obniżeniem sprawności psychofizycznej czy wycofaniem z pełnienia ról społecznych. Potwierdzają to liczne badania nad rozwojem człowieka w ciągu całego życia. Po drugie, według szacunków WHO, w latach 2000-2050 populacja osób w wieku 60 lat i więcej potroi się (z 600 mln do 2 mld). Problem starzenia się społeczeństw dotyczy wszystkich krajów, ale najbardziej widoczny jest w krajach słabo rozwiniętych, gdzie liczba osób starszych wzrośnie z 400 milionów w 2000 roku do 1,7 miliarda w 2050 roku. Ta zmiana demograficzna będzie miała znaczący wpływ na zdrowie publiczne i systemy opieki społecznej. Po trzecie, osoby, które ze względu na swój stan zdrowia zmuszone są do korzystania z opieki długoterminowej, powinny mieć zapewnioną taką możliwość w postaci infrastruktury instytucjonalnej oraz wykwalifikowanego personelu. Jakość opieki długoterminowej w starszym wieku jest ważna z trzech powodów. Po pierwsze, osoby korzystające z usług opiekuńczych domagają się większego głosu i kontroli nad własnym życiem, co oznacza, że stają się świadomymi konsumentami usług opiekuńczych. Po drugie, ponieważ koszty usług opiekuńczych stale rosną-z 1,6 % PKB w krajach OECD do co najmniej dwukrotności tej wartości do 2050 r. Taki wzrost kosztów opieki długoterminowej podlega presji, związanej z koniecznością poprawy rozliczalność. Taka sytuacja może rodzić problemy związane z redukcją kosztów, przekładającą się na spadek jakości usług. Po trzecie, rządy mają obowiązek chronić osoby starsze wymagające szczególnej opieki przed potencjalnymi nadużyciami i wykluczeniem społecznym ze względu na wiek.