https://www.kul.pl/Eksperci / Rafał PASTWApl https://www.kul.pl/pandemia-oslabila-nasze-praktyki-religijne,art_101731.html Ks. dr Rafał Pastwa w komentarzu dla EWTN Polska nt. popandemicznego dystansowania się od zinstytucjonalizowanych form religijności. Komentarz dostępny pod linkiem. https://www.kul.pl/tydzien-laudato-si,art_99279.html Tydzień Laudato si’, obchodzony w dniach 22-29 maja, to inicjatywa upamiętniająca opublikowanie encykliki Laudato si’ papieża Franciszka z 2015 r., a jednocześnie wezwanie by jej przesłanie wcielać w życie. Do udziału w tygodniu wezwał Franciszek w niedzielę 22 maja 2022. Ekologia w komunikowania religijnym poszczególnych papieży zajmuje niezwykle ważne miejsce. Głos Franciszka w kwestii ochrony środowiska nie był pierwszym, ani przełomowym – jednak po raz pierwszy w historii Kościoła katolickiego encyklika w całości została poświęcona zagadnieniom ekologicznym. Aktywność na tym polu w sposób bezpośredni rozpoczął Paweł VI. W tym czasie społeczność międzynarodowa podjęła próby przeciwdziałania degradacji planety pod wpływem raportu Sithu U Thanta z 1969 r., zatytułowanego The Problems of Human Environment. Pierwsze wystąpienie papieża Pawła VI poświęcone ochronie środowiska, miało miejsce 16 listopada 1970 r. i zostało skierowane do zgromadzenia ogólnego FAO. W związku z wzrastającą świadomością wspólnoty narodów o zagrożeniu środowiska naturalnego, Paweł VI wygłosił przemówienie do uczestników kongresu poświęconego problemowi zanieczyszczenia wód i powietrza 27 marca 1971 r. w Rzymie. Natomiast 31 marca 1971 r. biskup Rzymu użył określenia ekologia moralna. Na polecenie papieża i w odpowiedzi na prośbę sekretarza generalnego ONZ z 26 czerwca 1970 r., Stolica Apostolska opublikowała w czerwcu 1972 r. „Stanowisko Wobec Ochrony Środowiska Naturalnego Człowieka”. Raport ten był związany z konferencją sztokholmską odbywającą się w tym samym roku pod hasłem: „Mamy tylko jedną ziemię”. Pierwszym papieżem, który w oficjalnym nauczaniu poświęcił wyjątkowo wiele miejsca problematyce ochrony środowiska był Jan Paweł II. Zdaniem bioetyka Wojciecha Bołoza, stworzył on oryginalną i całościową koncepcję obejmującą tematykę ekologiczną. Zabiegając o ochronę środowiska przyrodniczego, nie pomijał ochrony środowiska ludzkiego. Papież z Polski kontynuował nauczanie swoich poprzedników w kwestii ochrony środowiska przyrodniczego i ludzkiego, pogłębiał je i starał się dostosować do wymogów ówczesnej kultury. Pierwszym dokumentem w całości poświęconym kwestiom ekologicznym było orędzie na XXIII Światowy Dzień Pokoju z 1 stycznia 1990 r. Jan Paweł II zauważył w nim, iż niepewność jutra i tymczasowość wynikają z egoizmu człowieka współczesnego, z rządzy posiadania i stosowania przemocy. Dokument można również odczytywać w kontekście ponadgenarycyjnego wysiłku człowieka, który swoją aktywność powinien rozpatrywać również w odniesieniu do przyszłych pokoleń. Problematykę ekologiczną w komunikowaniu religijnym Jana Pawła II można znaleźć w licznych miejscach w poszczególnych encyklikach oraz innych dokumentach i wystąpieniach. Podobnie jak poprzednik, na temat ochrony środowiska przyrodniczego wypowiadał się Benedykt XVI. W orędziu na XLIII Światowy Dzień Pokoju w 2001 r. zauważył: „Zasoby naturalne powinny być zużywane w taki sposób, by czerpanie natychmiastowych korzyści nie pociągało za sobą negatywnych skutków dla żywych istot, ludzi i zwierząt, dziś i jutro”. Dostrzegał rolę wychowania do odpowiedzialności ekologicznej, aby człowiek współczesny wyzwalał się od „logiki czystej konsumpcji”. Publikacja Laudato si΄ papieża Franciszka stanowiła w pewnym sensie potwierdzenie stanowiska badaczy zajmujących się nauką o klimacie, uważających, że rok 2015 stanowił przełom dla przyszłości życia na Ziemi. Zaangażowanie papieża Franciszka w kwestie ekologiczne należy traktować jako chęć dotrzymania kroku instytucjom międzynarodowym, organizacjom świeckim, a także społecznościom naukowym i organizacjom pozarządowym – zaangażowanym na rzecz ochrony klimatu. Ale w związku z podwójną naturą i misją Kościoła, jego zaangażowanie w kwestie ekologiczne ma znaczenie przekraczające perspektywę doczesną. Papież Franciszek już w homilii inaugurującej pontyfikat 19 marca 2013 r. powiedział: „Chciałbym prosić wszystkich tych, którzy zajmują odpowiedzialne stanowiska w dziedzinie gospodarczej, politycznej i społecznej, wszystkich mężczyzn i kobiety dobrej woli: bądźmy ‹‹opiekunami›› stworzenia, Bożego planu wypisanego w naturze, opiekunami bliźniego, środowiska”. Jednak encyklika Laudato si΄ nie doczekała się w 2015 r. oczekiwanego zainteresowania ze strony mediów katolickich, ani środowisk katolickich - poza nielicznymi wyjątkami. Można stwierdzić, że ekologia w komunikowaniu religijnym, nie tylko papieża Franciszka, ale także jego poprzedników nie była traktowana priorytetowo przez katolików. Stąd też słuszną ideą jest wezwanie do aktywnych obchodów Tygodnia Laudato si’, którego tegoroczne hasło brzmi: „Słuchając i idąc razem”. Obchody w Polsce współorganizuje Światowy Ruch Katolików na Rzecz Środowiska i jego prezes Piotr Abramczyk. Człowiek, jako indywiduum psychofizyczne jest istotą nierozerwalnie związaną z całością przyrody. Tylko współodczuwanie cielesne sprawia, że człowiek może się wyrażać jako indywiduum, pozostając w relacji do innych istot. Wydaje się więc, że owa świadomość współodczuwającego cielesnego zrostu z innymi istotami posiadającymi żywe ciało, pozwala człowiekowi przekraczać swoją fizyczność i poszerzać pole odpowiedzialności moralnej. Nie chodzi o zrównanie statusu moralnego zwierząt i osób ludzkich, ale o większą odpowiedzialność moralną człowieka za zwierzęta, które posiadają żywe ciało, potrafią odczuwać ból i kruchość swej egzystencji, odczuwać zagrożenie. Wreszcie ich istnienie ma sens i cel sam w sobie, niezależnie od perspektywy bycia użytecznym względem człowieka. Z perspektywy obecnego kryzysy ekologicznego i bioetycznego, spojrzenie na ciało jako miejsce (locus) przeżywania „egzystencjalnej wspólnoty między ludzkimi bytami ożywionymi, a innymi organizmami” – może być owocne dla etyki, a także społecznych relacji między ludźmi oraz relacji z innymi istotami, które mają doświadczenie żywego ciała. Nie tylko człowiek na płaszczyźnie somatycznej doświadcza kruchości swej egzystencji, przemijalności, fizycznej bezbronności czy wreszcie doświadczenia bólu. Liczne dowody naukowe, mając podstawę w danych neurologicznych, biologicznych, behawioralnych i biochemicznych, zdają się potwierdzać, że zwierzęta potrafią odczuwać ból i rozpacz w podobny sposób jak ludzie. Ta wspólna płaszczyzna cielesności na poziomie fenomenologicznym, wydaje się być wystarczającą podstawą do współodczuwającej troski o inne istoty posiadające żywe ciało. Oznaczałoby to automatycznie okazanie szacunku moralnego ze strony człowieka, nie tylko zwierzętom domowym, które dzielą codzienność z domownikami. Być może, za wspomniany chaos w bioetyce i kryzys ekologiczny odpowiedzialny jest zbytni antropocentryzm, który zdominował społeczne i intelektualne dążenia. Stąd integralna ekologia domaga się odświeżającego poszerzenia, bo ujęcie i propozycje m.in. R.R. Acampory nie muszą być sprzeczne z perspektywą chrześcijańską. Kategoria cielesnego współodczuwania i etyczna refleksja nad nią, może stać się pomocą w dialogu ze współczesna kulturą, a także w dialogu społecznym, uwzględniając dwustronne procesy mediatyzacji. Komentarz ukazał się: eKAI: Słuchając i idąc razem – trwa Tydzień Laudato si’ Niedziela: Słuchając i idąc razem - trwa Tydzień "Laudato si" https://www.kul.pl/kultura-wykluczenia,art_99242.html Ks. dr Rafał Pastwa w komentarzu dla Radia Lublin nt. przyczyn i skutków kultury wykluczenia: https://radio.lublin.pl/2022/05/05-05-2022-cisza-w-eterze-o-cancel-culture/