Silna i wielowymiarowa osobowość ks. prof. Stanisława Kamińskiego, jak również szerokość Jego zainteresowań naukowych, ukształtowały w znacznej mierze charakter Katedry i wytyczyły zasadnicze kierunki badań, kontynuowane mimo upływu czasu w zasadniczym rysie.

Kształt Katedry Metodologii jest rezultatem splotu dwóch istotnych, wzajemnie się uzupełniających elementów: nachylenia badawczego oraz dydaktycznego.

 

Zakres zainteresowań badawczych jest obszerny i obejmuje szeroko rozumianą logikę ogólnej jako zespół dyscyplin logicznych z metodologią nauk na czele. W jej obręb wchodzą semiotyka z filozofią języka, teorią definicji, teorią rozumowań i argumentacji oraz erystyka. Dociekania za zakresu filozofii dociekań obejmują ogólną metodologię nauk - teorię nauki i metod naukowych, historię nauki, a szczególnie historia pojęcia nauki (różne koncepcje nauki w dziejach), metodologię poszczególnych dyscyplin filozoficznych, podstawy nauk humanistycznych i społecznych oraz współczesne kierunki badań w naukach społecznych, oraz metodykę pracy naukowej, elementy naukoznawstwa i etykę nauki. Szczególne zainteresowanie badawcze pracowników Katedry dotyczą:

  • filozofii i historii logiki, logik filozoficznych i nieklasycznych (zwłaszcza modalne) oraz ich filozoficzne implikacje;
  • metod współczesnej filozofii: metodologiczna charakterystyka filozofii klasycznej, filozofia analityczna oraz post-pragmatyczna (szczególnie najnowsza brytyjska i amerykańska), metodologiczne podstawy filozofii transcendentalnej, hermeneutyka humanistyczna i filozoficzna.
Przedmiotem osobnych dociekań stanowią następujące kategorie:
  • uzasadnianie (aspekty formalne, metodologiczne, pragmatyczne), fundamentalizm, koherentyzm, kontekstualizm, bayesianizm, eksternalizm/internalizm w filozofia umysłu i nauki; społeczny konstrukcjonizm a realizm, racjonalność, obiektywność;
  • metodologiczna charakterystyka nauk religiologicznych, metodologia nauk religioznawczych, metodologia filozofii religii i teologii religii, filozoficzna i logiczna analiza języka religijnego a także relacje nauka i religia;
  • metodyka pracy naukowej i doradztwo metodologiczne oraz leksykografia (Leksykonu Filozofii Klasycznej pod red. J. Herbuta (1997), jak i praktyka przekładu tekstu filozoficznego (od połowy lat 80́tych Katedra prowadzi translatorium z anglojęzycznych tekstów filozoficznych).


Szerokość zainteresowań pracowników Katedry oddaje jakoś przekorna i autoironiczna deskrypcja Katedry - Katedra Zbieractwa Ogólnego. Przedmiotem dociekań jest bowiem wszystko to, co tylko zostanie uznane za godne zainteresowania. Metodolog bowiem «pasożytuje» intelektualnie na cudzych tekstach i żywiąc się tworami innych, dąży do ich różnorodnej analizy, by wydobyć przyjmowane tam tacite założenia, śledzić zasadność stosowanej argumentacji itp. Jednym słowem, pragnie się przekonać czy podejmowane przedsięwzięcie spełnił deklarowane obietnice. Jednocześnie, by przypomnieć pewne zalecenia powtarzane przez prof. Stanisława Kamińskiego - cave ab homine unius libri starano się owe dociekania przeprowadzać maksymalnie wieloaspektowo i ze stosowną erudycją jednocześnie uwzględniając należną tradycję historyczną - vetera novis augere atque perficere - nie zapominając o dawnym, nowy i bardziej doskonały nadawać wymiar. Praktycznym zastosowaniem owych "rad metodologiczynch"było wychodzenia poza własne środowisko filozoficzne i nawiązywanie kontaktów z ośrodkami zarówno w Polsce jak i za granicą. Zrazu były to osobiste kontakty ks. prof. Stanisława Kamińskiego z prominentnymi filozofami Szkoły Lwowsko-Warszawskiej: Izydorą Dąmbską, Kazimierzem Ajdukiewiczem, Tadeuszem Czeżowskim, czy Tadeuszem Kotarbińskim. W późniejszych latach było to uczestnictwo uczniów Profesora w seminariach naukowych w różnych ośrodkach uniwersyteckich Polski, a także na stażach badawczych za granicą. Poznawcza potrzeba kontaktów z najnowszymi trendami filozoficznymi wiązało się nie tylko z wyjazdami za granicę, lecz także „importem" znanych filozofów z wykładami na Wydziale Filozoficznym KUL. Wspomnieć tu można koordynowane przez dr Urszulę Żegleń tygodniowe konferencje studenckie z udziałem pracowników i studentów z uniwersytetów w Cambridge, Oxford i St. Andrews, które co dwa lata odbywały się w Kazimierzu nad Wisłą (w drugiej połowie lat 1980 i pierwszej połowie 1990). Jak również przywołać wypada serię wykładów wygłoszonych przez brytyjskich(m.in. Thomas Baldwin, Edward Craig, John Foster, John Haldane, John Skorupski, Timothy Williamson, Ralph C. S. Walker), których wygłoszenie było możliwe dzięki finansowemu wsparciu The British Council.

W roku 2002 Katedra (dr Agnieszka Lekka-Kowalik) zainicjowano Wykłady im. Stanisława Kamińskiego, na które zapraszani są znani filozofowie zagraniczni. W roku 2002 gościł prof. B. Smith (Buffalo University), w 2003 prof. Richard Swinburne (Oxford), a w tym roku będzie prowadził wykłady prof. John R. Searle u (University of California, Berkeley).

Drugi element określający specyfikę Katedry Metodologii wiąże się z charakterem prowadzonych zajęć dydaktycznych. Wykraczają one poza ramy Wydziału Filozoficznego i stwarzają możliwość oddziaływania na. studentów wszystkich niemal kierunków studiów poprzez wykłady i ćwiczenia z zakresu logiki praktycznej i teorii nauki. Ich celem jest budzenie pewnej wrażliwości metodologicznej, która miałaby być użytecznym narzędziem w dalszych studiach.

Katedra Metodologii Nauk nadal prowadzi badania metateoretyczne nad metodologicznym statusem poszczególnych typów wiedzy: naukowej, filozoficznej i teologicznej. Ich celem jest m.in. metodologiczna i epistemiczna charakterystyka podstawowych pojęć należących do ogólnej metodologii nauk (metoda, język, uzasadnianie, rozumowanie, argumentacja, indukcja, definicja, błąd logiczny i poznawczy) oraz metodologii nauk szczegółowych (nauk społecznych, zwłaszcza pedagogiki, nauk humanistycznych oraz nauk religiologicznych). Badania koncentrują się na szeroko pojętej wartości różnych typów poznania i wiedzy naukowej, ich roli w społeczeństwie i kulturze oraz relacji nauki do innych dziedzin kultury (nauka a religia). Badana jest problematyka indukcji i prawdopodobieństwa w kontekście metod uzasadniania wiedzy, rolę procedur dyskursywnych i aktów intuicji w poznaniu naukowym. Podejmowana jest problematyka podstawowych wartości epistemicznych, jak prawda, obiektywność, racjonalność, uzasadnianie, metodyczność. Przeprowadzane są metaprzedmiotowe analizy argumentacji na rzecz koncepcji nauki moralnie neutralnej i nauki świadomej wartości. Podejmowana jest problematyka zasadności epistemologicznej kwalifikacji religii (jako racjonalnej, prawdziwej, uzasadnionej itd.). Prowadzone są badania nad relacją nauki do społeczeństwa (nauki jako autorytetu epistemicznego, odpowiedzialności społecznej uczonych oraz wpływu założeń ontologicznych na widzenie społeczeństwa). Racje dla ich podjęcia mają nie tylko charakter teoretyczny (dostrzeżenie wpływu czynników społecznych, kulturowych itd. na sposób uprawiania nauki i jej wyniki), lecz także praktyczny (kryzys zaufania do nauki z jednoczesnym kwestionowaniem jej racjonalności czy wyróżnionego statusu jako wiedzy).

 

 

Autor: Andrzej Bronk
Ostatnia aktualizacja: 22.03.2011, godz. 03:26 - Andrzej Zykubek