Urodził się 15 grudnia 1948 r. w Załężu k. Jasła. Liceum ogólnokształcące ukończył w Krakowie (1969), po czym odbył studia w Instytucie Muzykologii Kościelnej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego (1972-1977). Pracę magisterską pt. Problem wariabilności międzystroficznej polskich śpiewów religijnych z żywej tradycji napisał pod kierunkiem ks. prof. Bolesława Bartkowskiego SDB, podobnie jak późniejszą pracę doktorską pt. Problem tonalności w polskich śpiewach religijnych z żywej tradycji (1992). Następnie podjął pracę naukową na Uczelni i prowadził zajęcia z harmonii teoretycznej. Został asystentem (1983), a następnie jej adiunktem (1997) w Katedrze Etnomuzykologii i Hymnologii, kierowanej przez ks. Bartkowskiego. Po jego śmierci (1998) kierował pracami tej Katedry, a po habilitacji (Melodyka ludowych śpiewów religijnych w Polsce, Lublin 2003) był jej kierownikiem (2004-2015). Został mianowany profesorem KUL (2006). Był również kuratorem Koła Naukowego Studentów Muzykologii (1999-2005) oraz dyrektorem Instytutu Muzykologii (2005-2012). Pod jego kierunkiem powstało 28 prac licencjackich, 62 magisterskich oraz 6 rozpraw doktorskich.

W latach 1980-1995 uczestniczył w badaniach etnomuzykologicznych, dokumentując polskie śpiewy religijne. Powstał wówczas katalog pieśni, który zawierał informacje na ten temat a zbiorach archiwalnych w Polsce. Uczestniczył również w badaniach terenowych nad żywą tradycją śpiewów religijnych w Polsce (1973, od 1979 ich koordynator). Ich owocem jest zbiór nagrań, który liczy ponad 25 tys. nagrań i uważany jest za największy tego typu zbiór w Europie. Z czasem poszerzono go o śpiewy z terenów Ukrainy, Białorusi, Litwy oraz wyspy Flores w Indonezji. Nagrania przechowywane są w katedrze. W prowadzonych badaniach kontynuował pracę rozpoczętą przez ks. Bartkowskiego, ukazując związek śpiewów ludowych z liturgią i obrzędowością, rodzimą tradycją, a nawet ich inspiracje późnośredniowiecznym chorałem gregoriańskim. Wyróżnił wzorce typiczne, podlegające wariantowym przekształceniom oraz struktury modelowe, ale bez odniesień do konkretnych melodii. Dowodził, że pieśni religijne pełnią funkcję związaną z czasem i miejscem ich wykonywania oraz z obrzędami.

Był sekretarzem redakcji Śpiewnika liturgicznego, opracowanego na zlecenie Konferencji Episkopatu Polski (1980-1983). Owocem tej pracy był śpiewnik (1991), który zawiera zbiór melodii, zatwierdzonych jako śpiewy liturgiczne przez Konferencję Episkopatu Polski. Ponadto zredagował Śpiewnik kresowy (1993) i Polski śpiewnik popularny (1997). Opracował na chór polskie śpiewy religijne (Pieśni wielkopostne, 1990; Pieśni wielkanocne, 1990), publikował opracowania na chór i opracowania na organy polskich i gregoriańskich śpiewów religijnych.

Profesor Antoni Zoła był także jednym z założycieli Archidiecezjalnego Studium Organistowskiego w Lublinie, gdzie prowadził zajęcia teoretyczne (1977-2015). Sam był organistą w parafii pw. Najświętszego Serca Jezusowego w Pliszczynie, prowadzonej przez księży sercanów (1983-2015). Założył i prowadził tam chór parafialny.

Współpracował z wieloma ośrodkami badań nad kulturą muzyczno-religijną, m.in.: Zakładem Etnolingwistyki UMCS, Instytutem Sztuki PAN, Uniwersytetem Opolskim, Uniwersytetem w Valpataiso (Chile), Fundacją „Muzyka Kresów”, Domem Tańca w Warszawie, Muzeum Etnograficznym w Kolbuszowej i Muzeum Etnograficznym w Rzeszowie. Był członkiem Towarzystwa Naukowego KUL, Lubelskiego Towarzystwa Naukowego, Rady naukowej roczników „Pro Musica Sacra” (wydawanych przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie), „Additamenta Musicologica Lublinensia” (wydawanych przez Instytut Muzykologii KUL), Archidiecezjalnej Komisji Organistowskiej w Lublinie (2000-2004) i międzyuczelnianej komisji ekspertów przy Prezydencie Miasta Lublin, której celem była promocja miasta i regionu (2003-2015). Wielokrotnym zasiadał w jury Ogólnopolskiego Festiwalu „Dziecko w folklorze”, organizowanego w Baranowie Sandomierskim. Został odznaczony nagrodą Rektora KUL za propozycje programowe Instytutu Muzykologii oraz dokonania naukowe, a także dostał nagrodę od studentów muzykologii dla najlepszego wykładowcy (2004, 2005, 2006), co wyraźnie świadczy o jego osiągnięciach badawczo-dydaktycznych. Był ceniony i lubiany w gronie naukowców, studentów i współpracowników. Wspominają go oni jako osobę życzliwą i zawsze mającą czas dla każdego człowieka. Swoich uczniów i studentów często zapraszał do swojego domu w Pliszczynie. Jako enomuzykolog otrzymał wyróżnienie „Fonogram Źródeł 2009” w Konkursie Polskiego Radia „Nowa Tradycja” za płytę do publikacji Aldony Plucińskiej Polskie świętowanie. Adwent, gody, zapusty (Łódź 2009) z komentarzami napisanymi razem z Kingą Strycharz-Bogacz. Pod koniec życia (2014) został odznaczony przez abp. Stanisława Budzika medalem Lumen Mundi za wieloletnią pracę dydaktyczną, naukową i wydawniczą w Archidiecezjalnym Studium Organistowskim. Zmarł 22 stycznia 2015 r. w Lublinie i został pochowany na cmentarzu w Pliszczynie.

Bibliografia: Polish music, Polish composers 1918-2010, ed. by M. Podhajski, B. Gogol-Drożniakiewicz, M. Kalinowski, Gdańsk–Lublin 2013, s. 1320-1321; Dr hab. Antoni Zoła, prof. KUL, opr. S. Sarek, „Summarium” 44(64)2015, s. 107-108; K. Strycharz-Bogacz, Antoni Zoła – ceniony etnomuzykolog, znakomity wykładowca, niestrudzony badacz ludowych śpiewów religijnych, „Annales Lublinenses pro Musica Sacra” 6(2015), nr 6, s. 99-106; taż, Wybitny etnomuzykolog, „Przegląd Uniwersytecki” 2015, nr 3, s. 49-51; taż, Zoła Antoni, w: Encyklopedia 100-lecia KUL, t. II, red. E. Gigilewicz i in., Lublin 2018, s. 659-661.

http://www.bu.kul.pl/antoni-zola-1948-2015-sylwetka-i-publikacje,art_60580.html [dostęp: 27.02.2020].

Grzegorz Misiura