Konstanty Turowski (1907-1983)

Uniwersytet / Historia / Ośrodek Badań nad Dziejami KUL / Znani Absolwenci / T-Ż

Konstanty Turowski (1907-1983)

Urodził się 4 listopada 1907 r. w rodzinie chłopskiej w Nasutowie pod Lublinem. Kształcił się w Gimnazjum im. Vetterów w Lublinie, gdzie był przewodniczącym Szkolnego Koła „Odrodzenia” (1926-1928). Wówczas poznał także ks. Stefana Wyszyńskiego (zob. biogram), który wygłaszał referaty w kole.

W latach 1929-1933 studiował ekonomię na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Od lat związany ze Stowarzyszeniem (Katolickiej) Młodzieży Akademickiej „Odrodzenie”, 1931-1933 pełnił funkcję prezesa lubelskiego koła tej organizacji. Należał także do „Bratniej Pomocy”. W latach studiów był też wiceprezesem Zarządu Okręgu Chrześcijańskiego Zjednoczenia Zawodowego (ChZZ) w Lublinie.

Po zakończeniu studiów działał nadal w chrześcijańskim ruchu zawodowym. W latach 1937-1939 był prezesem krakowskiego okręgu ChZZ, 1938-1939 członek Zarządu Głównego ChZZ. Ponadto od 1935 r. był członkiem redakcji katolickiego dziennika „Głos Narodu” (do 1939). W 1938 r. kandydował bez powodzenia w wyborach do Sejmu. W 1939 r. uczestniczył w wojnie obronnej, wzięty do niewoli przebywał w obozach niemieckich w Arnswalde i Gross-Born.

W 1945 r. związał się ze Stronnictwem Pracy, obejmując stanowisko wiceprezesa Zarządu Wojewódzkiego SP w Krakowie, następnie sekretarza generalnego stronnictwa. XII 1945 – IX 1946 z ramienia SP poseł do Krajowej Rady Narodowej. W sporze z grupą „Zryw” poparł prezesa SP Karola Popiela. Krótko był członkiem pierwszej redakcji „Tygodnika Powszechnego” w 1945, pisał do „Tygodnika Warszawskiego”. Od 1946 r. objęty rozpracowaniem operacyjnym UB. W listopadzie 1949 aresztowany, a w 1950 r. skazany na 15 lat więzienia. Osadzony we Wronkach, wyszedł na wolność w maju 1956 r., w 1957 r. rehabilitowany.

Od 1957 r. związany zawodowo z Katolickim Uniwersytetem Lubelskim. Został zaangażowany na stanowisku asystenta przy katedrze Polityki Społecznej. W 1968 r. doktoryzował się z zakresu filozofii chrześcijańskiej. Twórca i pierwszy kierownik Redakcji Wydawnictw KUL. W okresie 1963-1970 dyrektor Wydawnictwa Towarzystwa Naukowego KUL, a w latach 1970-1976 sekretarz generalny Towarzystwa Przyjaciół KUL.

Od 1957 organizator Dni Modlitw „Odrodzenia” na Jasnej Górze. Członek elitarnego Zespołu Informacyjnego prymasa Polski kard. Stefana Wyszyńskiego. W latach 1970-1982 członek Papieskiej Komisji Studiów „Iustitia et Pax”. 1973 r. uhonorowany papieskim odznaczeniem „Pro Ecclesia et pontifice”, Od przełomu lat 60/70 związany z Ośrodkiem Dokumentacji i Studiów Społecznych Janusza Zabłockiego. Od 1974 r. członek Rady Społecznej przy ODiSS. W 1976 r. współzałożyciel i wiceprezes (1979-1983) lubelskiego Klubu Inteligencji Katolickiej. 1981 r. członek Polskiego Związku Katolicko-Społecznego.

Był członkiem redakcji pism „Głos Narodu”, „Tygodnik Powszechny” i „Zeszyty Naukowe KUL”. W artykułach publikowanych na łamach m.in. „Chrześcijanina w Świecie”, „Frontu Pracy”, „Homo Dei”, „Jedności Robotniczej”, „Ładu”, „Nurtów”, „Odnowy”, „Prądu”, „Solidarności Jastrzębie”, „Tygodnika Warszawskiego”, „Walki Pracy” popularyzował założenia katolickiej nauki społecznej. Autor monografii: Historia ruchu chrześcijańsko-demokratycznego w Polsce (1989) i „Odrodzenie”. Historia Stowarzyszenia Katolickiej Młodzieży Akademickiej (1987), jak również haseł biograficznych opublikowanych w Słowniku biograficznym katolicyzmu społecznego w Polsce i Encyklopedii katolickiej.

Wybitny publicysta i działacz społeczny, ekonomista i polityk zmarł 5 kwietnia 1983 r. w Lublinie.

Bibliografia: E. Balawajder, Konstanty Turowski (1903-1987): działacz społeczny, publicysta, redaktor „Zeszytów Naukowych KUL”, „Zeszyty Naukowe KUL”, nr 1/ 2 (1998), s. 5-23; tenże, Turowski Konstanty, w: Słownik biograficzny katolicyzmu społecznego w Polsce, t. III, Lublin 1995, s. 150-153; A. Dzyr, Bibliografia prac doktora Konstantego Turowskiego, „Chrześcijanin w Świecie”, nr 9 (1978), s. 78-82; J. Rabiński, Konstanty Turowski 1907-1983. Życie, działalność, myśl społeczno-polityczna, Katowice 2008, tenże, Turowski Konstanty, w: Encyklopedia Katolicka, t. 19, kol. 1167; tenże, Turowski Konstanty, w: Encyklopedia 100-lecia KUL, t. II, red. E. Gigilewicz i in., Lublin 2018, s. 491-492; tenże, Konstanty Turowski i NSZZ „Solidarność”, w: Czas przełomu. Solidarność 1980-1981, red. W. Polak, P. Ruchlewski, J. Kufel, Gdańsk 2010, s. 169-181; C. Strzeszewski, Był prawdziwym chrześcijaninem. Wspomnienie o śp. Konstantym Turowskim (1907-1983), „Chrześcijanin w Świecie”, nr 4 (1984), s. 51-57.