Katedra Etnomuzykologii i Hymnologii

Kierunki i charakterystyka badań 

Przedmiotem badań Katedry Etnomuzykologii i Hymnologii jest żywa tradycja polskich śpiewów religijnych oraz ich źródeł. Realizacja badań przebiega na kilku etapach:

Utrwalanie śpiewów tradycyjnych poprzez badania terenowe obejmujące teren Polski, a także innych krajów gdzie te śpiewy funkcjonują. Na bazie zebranych materiałów powstają naukowe opracowania dotyczące monografii pojedynczych pieśni bądź gatunków pieśni, kultury muzycznej parafii lub regionów a także prace o charakterze syntetycznym. W katedrze prowadzone są też badania hymnologiczne obejmujące kwerendę, dokumentację oraz opracowania źródeł rękopiśmiennych i drukowanych wydawanych w Polsce i za granicą, obejmujących zarówno śpiewniki i kancjonały jak tez inne edycje dotyczące pośrednio śpiewów religijnych.

Badania empiryczne rozpoczęto w 1971 roku i kontynuowane są do dziś. Owocem pracy w terenie jest zbiór ponad 23 tys. nagranych pieśni, uznawany za jeden z największych w Europie. W pracach badawczych brali udział zarówno pracownicy naukowi, jak i studenci. Zebrany w terenie materiał jest opracowywany z zamiarem jego wydania w serii Polskie śpiewy religijne społeczności katolickich, których pierwszy tom ukazał się w roku 1990, a kolejne tomy przygotowywane są do druku. Doświadczenia badawcze pracowników katedry (B. Bartkowski, A. Zoła) posłużyły też przy redagowaniu Śpiewnika liturgicznego (1991 r.), który był dziełem zbiorowym wydanym pod redakcją ks. prof. K. Mrowca.

Katedra współpracuje z innymi ośrodkami badawczymi w Polsce, które zajmują się podobną problematyką, a także z ośrodkami zagranicznymi. Do tej pory w katedrze powstały dwie prace habilitacyjne, sześć prac doktorskich oraz prace magisterskie i licencjackie. Realizowanych jest także kilkanaście prac doktorskich i wiele prac magisterskich.

W chwili obecnej systematyczne badania empiryczne rozszerzono na takie kraje jak Ukraina, Białoruś, Litwa oraz kraje pozaeuropejskie (kultura muzyczna wyspy Flores w Indonezji). Zebrany materiał empiryczny jest archiwizowany w zbiorach Katedry i w miarę możliwości udostępniany innym ośrodkom badawczym lub osobom zainteresowanym tą problematyką. Część zebranych materiałów została opublikowana na płytach przy współpracy z różnymi zespołami wykonawczymi (na przykład Kapela Brodów, Fundacja Muzyka Kresów i inne). 

Perspektywy badawcze

Zainteresowanie tradycją ludową sprawia, że coraz więcej ludzi nawiązuje kontakty bezpośrednie lub pośrednie z Katedrą Etnomuzykologii i Hymnologii w celu zapoznania się z wynikami badań naukowych lub z materiałami archiwalnymi. Na skutek tego działalność Katedry jest znana tak w Polsce jak i za granicą. Daje to możliwość ustalenia dalszych perspektyw badawczych które powinny iść w kilku kierunkach:

1. Zintensyfikowanie badań terenowych dla jak najszybszego utrwalenia ginących już tradycji zarówno na terenie Polaki jak i za granicą
2. Otwarcie na badania tradycji muzyki społeczności katolickich w krajach pozaeuropejskich
3. Dokonanie kwerendy w archiwach polskich i zagranicznych w celu zebrania informacji o rękopiśmiennych i drukowanych przekazach pieśni religijnych
4. Prace edytorskie nad systematycznym udostępnianiem zbioru w postaci kolejnych tomów serii Polskie pieśni religijne społeczności katolickich, a także seria wydawnictw płytowych z bezpośrednimi przekazami fonicznymi poszczególnych gatunków pieśni.

NAJNOWSZE PUBLIKACJE

Kinga Strycharz-Bogacz Polskie kolędy i pastorałki w źródłach pisanych i ludowej tradycji muzycznej, Radom 2020.

Publikacja Polskie kolędy i pastorałki w źródłach pisanych i ludowej tradycji muzycznej jest wynikiem warsztatów „Staropolskie kolędowanie”, które zorganizował i zrealizował Ośrodek Kultury i Sztuki „Resursa Obywatelska” w Radomiu. Inicjatywa ta zastąpiła w 2020 roku odbywający się w tym mieście Ogólnopolski Festiwal Kolęd i Pastorałek „Staropolskie kolędowanie”, którego osiemnasta edycja miała miejsce w grudniu 2019 roku. Z tego względu publikacja jest przeznaczona dla uczestników tych warsztatów. Składa się ona z dwóch części. W części pierwszej – Muzyczne przekazy kolęd i pastorałek zachowane w źródłach pisanych oraz w żywej tradycji polskich śpiewów religijnych autorka przedstawiła genezę, historię i rozwój gatunku pieśni bożonarodzeniowych, odnosząc się do ich zapisów rękopiśmiennych i drukowanych oraz nagranych przekazów ustnych. Przeprowadzone badania dowiodły funkcjonowanie wielu pozaśpiewnikowych wersji kolęd i pastorałek, wykazujących uwarunkowania regionalnej tradycji muzycznej. Ta genetycznie ludowa twórczość jest niezwykle cenna, a jako nigdzie nie zapisana, zasługuje na szczególną uwagę, dlatego w tekście autorka zamieściła sporządzone własnoręcznie transkrypcje muzyczne wybranych pieśni. Ich rozszerzenie zawiera ANEKS MUZYCZNY czyli druga część publikacji. Znajduje się w nim zapis muzyczno-tekstowy kolęd i pastorałek z różnych regionów Polski. Są to 23 przekazy, wśród których odnotowujemy pojedyncze wersje melodyczne pieśni, jak też pieśni posiadające kilka wersji melodycznych. Wszystkie materiały muzyczne pochodzą z Archiwum Muzycznego Folkloru Religijnego przy Katedrze Etnomuzykologii i Hymnologii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II (AMFR KUL).