Dr Natalia Kajka, psycholog KUL: Gorzej radzimy sobie z doświadczanymi emocjami

W Polsce na depresję choruje 1,5 milionów ludzi, czyli mniej więcej tyle ilu jest mieszkańców województwa warmińsko – mazurskiego. W latach 2010-2017 odnotowano 350 milionów osób ze diagnozą depresją na świecie. Wizualizując, to nieco więcej niż liczba wszystkich mieszkańców USA. Niestety wskaźnik rozpoznania tego zaburzenia systematycznie wzrasta, a dodatkowo obserwuje się obniżenie wieku pojawienia się pierwszego epizodu depresyjnego u dzieci.

23 lutego obchodzimy Międzynarodowy Dzień Walki z Depresją. Jak podkreśla ekspert KUL, dr Natalia Kajka, psycholog z Katedry Psychoterapii i Psychologii Zdrowia w Instytucie Psychologii KUL, jest to bardzo ważna inicjatywa. Uwrażliwia i zwraca uwagę na osoby, które gorzej sobie radzą w pandemii. Wśród nich są dzieci, młodzież, seniorzy, osoby chorujące i wymagające wsparcia pomocy specjalistycznej, dorośli doświadczający licznych kryzysów osobistych.

Depresja w rozumieniu podstawowych kryteriów zaburzeń psychicznych (DSM 5), jest definiowana jako dezorganizujące zaburzenia regulacji nastroju. Najczęściej kojarzymy ją ze smutkiem i wycofaniem, jednak jest ona bardziej złożona i zawiera w sobie również takie objawy jak drażliwość, czy nieadekwatne do sytuacji wybuchy gniewu. Dostrzega się, że obraz kliniczny zaburzeń nastroju może być inny u dorosłych, młodzieży, a jeszcze inną jego postać, można zaobserwować u dzieci. - Jest to o tyle istotne, że często osoby poszukujące wsparcia, przechodzą bardzo długą drogę, zanim trafią do odpowiedniego specjalisty – mówi dr Natalia Kajka.

Depresja u dzieci

Długo negowano istnienie depresji w tej grupie wiekowej. Wcześniej przypisywano to rozpoznanie jedynie dorosłym. Obecnie wiemy już, że jest inaczej. Mimo wszystko diagnoza zaburzeń nastroju u niemowlęcia czy dziecka w wieku przedszkolno-szkolnym jest często niedoszacowana. Jest to spowodowane bardzo różnorodnymi objawami, do których obok smutku i zmniejszonego zainteresowania zabawą można również zaliczyć: epizody biegunkowe, zaburzenia snu i łaknienia, czy skłonność do chorób układu oddechowego. - Im starsze dziecko, do wymienionych symptomów somatycznych mogą dołączać również wybuchy gniewu, zachowania opozycyjne czy zachowania agresywne. Nie wszystkie objawy występują równocześnie, jednak utrzymywanie się ich przez dłuższy czas powinno wzbudzić czujność rodziców czy opiekunów – zwraca uwagę ekspert.

Wycofanie i drażliwość

Odnosząc się do nastolatków, dr Natalia Kajka zaznacza, że są oni zarówno wycofani, jak i drażliwi jednocześnie. Mocno krytyczni wobec swojego wyglądu i podejmowanych działań. Z jednej strony, przychodzi nam na myśl, że to po prostu ,,taki wiek” jednak, powinno wzbudzić naszą czujność, to gdy młodzi zaczynają się wycofywać z życia, tracą zainteresowanie tym, co dotychczas było dla nich ważne. Rodzice często mogą odbierać niektóre takie zachowania, jako ,,nieambitne” czy ,,leniwe”. Jednak u podłoża nich może kryć się coś więcej.

Popadanie w nałogi

Cierpią również dorośli, u których zaburzenia nastroju w czystej postaci mogą przejawiać się w wycofaniu, apatii, zaburzeniach snu i braku energii. Na skutek indywidualnych doświadczeń i podejmowanych strategii (nie) radzenia sobie z napięciem emocjonalnym i brakiem nadziei, osoby chorujące na depresję często mogą podejmować wybór zagłuszenia trudnych emocji, co może skutkować popadaniem w różnego rodzaju nałogi. - Istnieje jeszcze jeden rodzaj manifestacji depresji, nieco bardziej wysublimowany ale często przejawiający się w naszym społeczeństwie, zwłaszcza wśród osób nie mogących sobie pozwolić na słabość, czy odczuwany smutek. Mówimy wtedy o tzw. ,,depresji maskowanej”. Widzimy chorobę, np. problemy z układem pokarmowym, krążenia, zaburzenia odżywiania, która maskuje depresję.

Na pomoc młodym

Przy okazji Międzynarodowego Dnia Walki z Depresją, dr Natalia Kajka mówi o ważnej inicjatywie. Katedra Psychoterapii i Psychologii Zdrowia KUL we współpracy z I Kliniką Psychiatrii, Psychoterapii i Wczesnej Interwencji (UM) w Lublinie prowadzi projekt kierowany do młodzieży w wieku 13-18 lat. - Z naszych wstępnych badań wynika, że odizolowane od środowiska szkolnego dzieci, spędzają niepokojąco więcej czasu przed komputerem i telefonem, a objawy dotyczące problemów emocjonalnych, interpersonalnych, czy związanych z odczuwanym brakiem swojej efektywności wskazują na podwyższone wyniki depresyjności – zaznacza ekspert. Stąd też zespoły naukowców podjęły się pracy zaprojektowania treningów poznawczych, które pomogą młodzieży konstruktywnie radzić sobie z emocjami, martwiącymi myślami, organizacją czasu i zadaniami. - Na pierwszym etapie prowadzimy badania kwestionariuszowe – uczestnicy badań otrzymają od nas wersję demo 7 dniowego treningu, bardzo serdecznie zapraszamy – zachęca dr N. Kajka.

Chęć uczestnictwa w programie (młodzież z diagnozą depresji/ bez zaburzeń psychicznych (13-18 lat) wraz z rodzicem) można zgłaszać na kulowebadania@gmail.com. Ankiety uzupełnia się online (20 min). Zebrane wyniki badań pozwolą opracować skuteczne programy profilaktyczne i terapeutyczne dla młodzieży.