EN: Integral Mysticsm in Bernard McGinn's Approach
Źódło/source:	Roczniki Filozoficzne, 65 (2017), nr 1
Strony/pages:	23-42

 

http://dx.doi.org/10.18290/rf.2016.65.1-2

 

Streszczenie

Artykuł poświęcony jest teorii mistyki, której zręby znajdujemy w pismach prof. Bernarda McGinna, jednego z najwybitniejszych współczesnych badaczy mistyki chrześcijańskiej. Prezen­towane w jego pracach rozumienie mistyki określone zostało w niniejszym artykule jako „integ­ralne”. Traktuje ono fenomen życia mistycznego w sposób całościowy, rozpatrując go na trzech płaszczyznach: jako element religii, jako proces i jako przeżycie bezpośredniej obecności Boga. W związku z tym jego poglądy na istotę i naturę mistyki zostały przedstawione za pomocą czterech kategorii: „kontekstualności”, „procesualności”, „obecności” oraz „świadomości mis­tycz­nej”. Dodatkowo omówiono kwestię bezpośredniości przeżycia mistycznego, wyrażoną za pomocą pojęcia „zapośredniczonej bezpośredniości”. W takim ujęciu mistyka jawi się w perspektywie historycznej jako wpisana na trwałe w kon­tekst konkretnej religii. Jest ona rzeczywistością niezwykle dynamiczną, o charakterze procesual­nym, dziejącą się wraz z historią i rozwojem duchowym konkretnego człowieka. W całość pro­cesu duchowego wpisują się poszczególne etapy i znaki mistycznego dojrzewania, w różnym stopniu obecne w przygotowaniu, samym przeżyciu mistycznym oraz w jego konsekwencjach. Różnorodne przeżycia duchowe stają się w ten sposób nie tylko kamieniami milowymi na mistycznej drodze, ale również różnymi formami uobecniania się Boga. Ta Boża obecność staje się na pewnym bardzo zaawansowanym etapie tego procesu niezwykle bezpośrednia i prze­mieniająca, dając w ten sposób asumpt do kształtowania się nowego rodzaju świadomości, którą McGinn określa przymiotnikiem „mistyczna”. Właśnie kategoria „świadomości mistycznej” po­zwala przezwyciężyć podmiotową dezintegrację osoby ludzkiej, która jej zagraża wówczas, gdy poszczególne fenomeny mistyczne postrzega się jedynie w perspektywie jednostkowych do­świad­czeń zmysłowo-emocjonalnych. Dlatego też pojęcie „obecności” i „świadomości mistycz­nej” lepiej nadają się do interpretacji fenomenu życia mistycznego niż kategoria „doświad­czenia”, która wydaje się nazbyt redukcjonistyczna. Prace prof. B. McGinna stanowią ważny wkład we współczesną dyskusję nad naturą mistyki.

 

Summary

Bernard McGinn is widely considered the preeminent scholar of mysticism in the Western Christian tradition. He is a leading authority on the thought of the 14th-century mystic Meister Eckhart as well as on various issues concerning apocalypticism. His current long-range project is a six-volume history of Western Christian mysticism under the general title The Presence of God, five volumes of which have already been published. He is the Naomi Shenstone Donnelley professor emeritus of Historical Theology and professor of the History of Christianity at the University of Chicago Divinity School. This article aims to explain his understanding of mysti­cism, which has been described as integral. Instead of trying to define mysticism, B. McGinn prefers to discuss the term under three headings: mysticism as an element of religion, mysticism as a process and mysticism as an attempt to express a direct consciousness of the presence of God. In his theory of mysticism there appear four fundamental categories that organize the con­tent of this paper, namely: context, process, presence and consciousness. Mysticism in his ap­proach should be considered in its broad context as a part of a particular religion and fulfillment of a spi­rituality within the community of believers, as well as a developing spiritual process of individual existence. The term presence McGinn finds as most useful for grasping the unifying note in the varieties of Christian mysticism. On the other hand mystical consciousness has been found as a more precise and fruitful concept than the highly ambiguous term of mystical experience. Gene­rally the essence of B. McGinn’s understanding of mysticism can be sum­marized in his own words as “Christian belief and practice that concerns the preparation for, the consciousness of, and the effect of what the mys­tics themselves have described as a direct and transformative presence of God.” Professor McGinn’s considerations on the mysticism covered in this presen­tation constitute a substantial contribution to a contemporary discussion on the nature of mysticism.

 

 

Słowa kluczowe: Bernard McGinn; mistyka; doświadczenie mistyczne; proces mistyczny; świa­domość mistyczna.

Key words: Bernard McGinn; mysticism; mystical experience; mystical way; mystical con­scious­ness.

 

 

Bibliografia/References:

1. Bouyer, Louis. „Mysticism: An Essay on the History of the Word”. W: Understanding My­sticism, red. Richard Woods, , 42–55. Garden City: Image Books, 1980.
2. Cichoń, Jan. „Bernarda Lonergana rozumienie teologii i jej struktury poznawczej”. Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego 21 (2001): 7–56.
3. De Certeau, Michel. „Mystique au XVIIe siècle: Le problème du langage ‘mystique’”. W: L’homme devant Dieu: Mèlanges offerts au Père Henri de Lubac, t. 2, 267–91. Paris: Aubier, 1964.
4. Dupré, Louis. „Mysticism”. W: The Encyclopedia of Religion, red. Mircea Eliade, t. 10, 245. New York: Macmillan, 1987, 245.
5. Kiwka, Mirosław. „Do­świad­czenie mistyczne w ujęciu konstruktywistycznego kontekstualizmu Stevena T. Katza”. Roczniki Filozoficzne 55 (2007), 1: 159–188.
6. Lonergan, Bernard. „Cognitional Structure. W: Collection. Papers by Bernard Lonergan, 221–39. New York: Herder and Herder, 1972).
7. Lonergan, Bernard. Insight: A Study of Human Understanding. London: Longamans, Green & Co., 1957.
8. Lonergan, Bernard. Method in Theology. New York: Herder and Herder, 1972. Tłumaczenie polskie: Metoda w teologii. Tłum. Andrzej Bronk. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1976.
9. Lonergan, Bernard. The Philosophy of God and Theology. Philadelphia: Westminster Press, 1973.
10. Maréchal, Joseph. Studies in the Psychology of the Mystics. Albany: Magi Books, 1964. (Dzieło w oryginale opublikowane w latach 1926–1937).
11. McGinn, Bernard. The Presence of God. A History of Western Christian Mysticism, t. I, The Foundations of Mysticism: Origins to the Fifth Century. New York: Crossroad, 1991.
12. McGinn, Bernard. Obecność Boga. Historia mistyki zachodniochrześcijańskiej, t. I, Fundamenty mistyki (do V wieku). Tłum. Tomasz Dekert. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiel­lońskiego, 2009.
13. McGinn, Bernard. „Quo vadis? Reflections on the Current Study of Mysticism”. Christian Spi­rituality Bulletin (1998) Spring: 13–21.
14. McGinn, Bernard. „The Venture of Mysticism in the New Millennium”. New Theology Review 21 (2008): 70–79.
15. McGinn, Bernard. „Reflections on the Mystical Self”. Cahiers Parisiens/Parisian Notebooks 3 (2007): 110–130.
16. McGinn, Bernard. „Mystical Consciousness: A Modest Proposal”. Spiritus 8 (2008): 44–63.
17. McGinn, Bernard. „Three Forms of Negativity in Christian Mysticism”. W: Knowing the Unknow­able. Science and Religions on God and the Universe, red. John Bowker, 99–121. London, New York: I.B. Tauris 2009.
18. McGinn, Bernard. „Unio Mystica / Mystical Union”. W: The Cambridge Companion to Christian Mysticism, red. Amy M. Hollywood i Patricia Z. Beckmann, 200–210. Cambridge: Cam­bridge University Press 2012.
19. McGinn, Bernard. „The Role of Mysticism in Modern Theology”. Annali di scienze religiose 7 (2014): 373–400.
20. Merton, Thomas. Zen and the Birds of Appetite. New York: New Directions, 1968. (Wydanie polskie: Thomas Merton. Zen i ptaki żądzy. Tłum. Adam Szostkiewicz. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1988.
21. Miller, Sara. „Lost in God: What Can We Learn from the Mystics?”. Christian Century 120 (2003) 6 Mr 22: 26
22. Moskal, Piotr. „Mistyka”. W: Powszechna Encyklopedia Filozofii, t. 7, 276. Lublin: PTTA, 2006.
23. Roy, Louis P. Mystical Consciousness: Western Perspectives and Dialogue with Japanese Thinkers. Albany: State University of New York Press, 2003.
24. Roy, Louis P. Transcendent Expe­riences: Phenomenology and Critique. Toronto: University of Toronto Press, 2001.
25. Św. Teresa od Jezusa. Księga zmiłowań Pańskich, czyli Życie św. Teresy od Jezusa napisane przez nią samą. Tłum. Henryk Piotr Kossowski. Kraków: Wydawnictwo OO. Karmelitów Bosych, 1962.
26. The Essential Writings of Christian Mysticism, red. Bernard McGinn. New York: Modern Lib­rary, 2006.
27. The Notebooks of Simone Weil. Tłum. Arthur Willis, t. 1. London: Routledge, 1976.

 

 

Informacja o autorach/Information about Authors:

Ks. dr Mirosław Kiwka—Katedra Metafizyki w Instytucie Filozofii Chrześcijańskiej Papies­kiego Wydziału Teologicznego we Wrocławiu; adres do korespondencji: pl. Katedralny 6/9, 50–329 Wrocław; e-mail: mkiwka@pwt.wroc.pl

 
 

Cytowanie/Citation information:

Kiwka, Mirosław. 2017. Mistycyzm integralny w ujęciu Bernarda McGinna. "Roczniki Filozoficzne" 65, 1: 23-42, DOI: 10.18290/rf.2016.64.2-1.