W słowie mistrz kryje się bardzo bogata treść. Mistrz to człowiek uznany przez mniejsze czy większe środowisko za wzór, osoba godna naśladowania, najlepsza w jakiejś dziedzinie, autorytet. Mistrza cenimy, podziwiamy, chcemy być do niego podobni. Chętnie przebywamy blisko osoby, w której widzimy swego mistrza. Tym bardziej jeśli nie tylko imponuje nam wiedzą, inteligencją, innowacyjnością, ale zadziwia zaletami osobowości i życzliwym, przyjaznym stosunkiem do ludzi.              

 

  Wokół mistrza gromadzą się uczniowie, którzy słuchają go, uczą się od niego, korzystają z jego dorobku, a czasem kontynuują jego dzieło. Idą dalej drogą, którą im wskazał. Dobry mistrz dba o rozwój swoich uczniów – zarówno rozwój intelektualny, jak i osobowościowy. Czuje się odpowiedzialny za ich karierę naukową w najlepszym znaczeniu tego słowa. Często postępuje jak ojciec. Gdy trzeba wskaże właściwą drogę. Ostrzeże, jeśli komuś grozi niebezpieczeństwo. Zawsze znajdzie czas by merytorycznie przedyskutować jakiś nurtujący aktualnie problem, a czasem zrobić dygresję i zapytać o zdrowie czy sprawy osobiste.       

       

  Ksiądz Profesor doktor habilitowany Janusz Mariański mistrz młodego pokolenia socjologów przymiotami, o których tu była mowa, odznaczał się od wczesnej młodości. Dostrzegł je w swoim uczniu Januszu, kilkunastoletnim wówczas chłopcu, kierownik Szkoły Podstawowej w Łukoniu. W opinii o nim napisał, że nie tylko przodował w nauce i angażował się społecznie, ale także dzielił się wiedzą i owocami swojej pracy z rówieśnikami[2]. Już wtedy stawał się wzorem do naśladowania. Realizował w swoim życiu to, o czym głęboko był przekonany Seneka: „Posiadanie jakiegokolwiek dobra nie daje radości, jeżeli nie dzielimy go z drugim człowiekiem”[3].              

 

  Na poszczególnych etapach swojej biografii naukowej Ksiądz Profesor pokazywał coraz nowym pokoleniom, czym jest umiłowanie nauki, poznawanie prawdy i rzetelne przekazywanie jej innym. Stale uczymy się od Niego, jak odkrywać światło prawdy i jak o niej pisać. Uzyskując poszczególne stopnie i tytuły naukowe, wytyczał nowe kierunki i obszary badawcze w dziedzinie socjologii. Kształcąc i wychowując nowe generacje studentów, zaszczepiał w nich szacunek do nauki i prawdy oraz rozbudzał pasję badawczą.  

            

  „Wielu mówi dziś do młodych – zauważył kiedyś Jan XXIII – ale niewielu, jak się wydaje, rozmawia z nimi”[4]. Znaczna część dorobku naukowego Księdza Profesora poświęcona jest ludziom młodym. Diagnoza świadomości aksjologicznej i moralnej młodego pokolenia czasu zmiany systemowej w Polsce po 1989 r. dokonana przez Księdza Profesora ukazuje zarówno wartości, które zyskały na znaczeniu w przekonaniu młodzieży, jak i te, które straciły swoją dotychczasową pozycję w systemie wartości uznawanych i podzielanych. Jego publikacje, m.in. Młodzież między tradycją i ponowoczesnością. Wartości moralne w świadomości maturzystów (Lublin 1995), Religia i Kościół między tradycją i ponowczesnością. Studium socjologiczne (Kraków 1997) czy Emigracja z Kościoła. Religijność młodzieży polskiej w warunkach zmian społecznych (Lublin 2008), są głębokim źródłem wiedzy o młodzieży. Można się z nich dowiedzieć, jakie jest nastawienie współczesnych młodych Polaków do religii, małżeństwa i rodziny. Wiedza ta okazuje się bardzo pomocna zarówno dla tych, którzy na co dzień zajmują się wychowaniem młodzieży, jak i dla tych, którzy włączają się w proces przekazu wartości religijnych.              

 

  W swej pracy dydaktycznej i wychowawczej Ksiądz Profesor nie tylko pisze i mówi o młodych i do młodych. Potrafi także skupić ich wokół siebie i ukierunkować naukowo. Prowadził – i prowadzi nadal – zajęcia dydaktyczne m.in. w takich ośrodkach naukowych, jak Wyższe Seminarium Duchowne w Płocku, Papieski Fakultet Teologiczny we Wrocławiu, Wydział Teologii KUL – Gdański Instytut Teologiczny, Wyższa Szkoła Nauk Społecznych z siedzibą w Lublinie, Wydział Nauk Społecznych KUL – Filia w Stalowej Woli. Głównym miejscem Jego pracy naukowej był Instytut Socjologii na Wydziale Nauk Społecznych Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.              

 

  W ogromnej liczbie publikacji Księdza Profesora Mariańskiego znalazły się także skrypty dla studentów, ułatwiające proces kształceniowo-dydaktyczny. Prowadzone przez Niego zajęcia dydaktyczne, zwłaszcza seminaria, dawały i dają słuchaczom możliwość włączenia się w odkrywanie nowych problemów badawczych i realizowanie tematów prac na różnych poziomach kształcenia. Badania naukowe Księdza Profesora, a także jego uczniów, zakresowo mieszczą się przede wszystkim w ramach socjologii religii, socjologii moralności, katolickiej nauki społecznej i pedagogiki religii[5]. Kilku Jego uczniów-seminarzystów zostało samodzielnymi pracownikami naukowymi. Pod kierunkiem Księdza Profesora Mariańskiego zostało napisanych i obronionych wiele prac doktorskich magisterskich i licencjackich. Wiele prac zostało nagrodzonych przez władze KUL i na konkursach organizowanych przez inne ośrodki akademickie. Prowadzone przez Księdza Profesora seminaria doktoranckie z socjologii religii i socjologii moralności liczyły wieku uczestników z kraju i zza granicy. Bardzo liczne było i jest co roku grono magistrantów, którzy pod Jego kierunkiem przygotowują i finalizują swoje prace magisterskie.               

 

  Bogata działalność dydaktyczna i naukowa Księdza Profesora Mariańskiego spotkały się wielokrotnie z najwyższym uznaniem władz państwowych. Otrzymał m.in. podziękowanie od Ministra Edukacji Narodowej za współdziałanie w rozwiązywaniu istotnych problemów szkolnictwa wyższego (1995), nagrodę Rektora KUL za służbę nauce polskiej i pracę społeczną (1996), Nagrodę Prezesa Rady Ministrów za wybitne osiągnięcia naukowe (1997), Medal Komisji Edukacji Narodowej za zasługi dla oświaty i wychowania (2002), nagrodę Rektora KUL indywidualną I stopnia za pracę naukowo-dydaktyczną (2006) oraz nagrodę Ministra Zdrowia za pracę pt. Wartości życiowe młodzieży szkół pielęgniarskich (wspólnie z prof. dr hab. Ireną Wrońską)[6].              

 

  Ogromny wkład Księdza Profesora Janusza Mariańskiego w kształcenie i wychowanie młodego pokolenia badaczy katolicyzmu w Polsce w aspekcie socjologicznym został dostrzeżony i uhonorowany także przez władze kościelne. Zasługi te podkreślił biskup płocki Zygmunt Kamiński, przyznając Mu w 2 maja 1998 r. tytuł kanonika honorowego Kapituły Katedralnej Płockiej[7].              
     

  Jeśli chcemy wiedzieć, jak poszukiwać prawdy, jak ją odkrywać i jak o niej pisać, czym jest służba nauce i na czym polega rzetelność naukowa, wystarczy zapoznać się z dorobkiem Profesora Janusza Mariańskiego. To, co napisał, fascynuje i budzi uznanie a na prace, które powstają czekamy z wielką uwagą. Jego podejście do młodych adeptów socjologii przynosi przebogate owoce na niwie naukowej. Jego praca, jego relacje z młodzieżą studencką można by zamknąć w słowach Augusta Comte`a: „Żyć dla innych to nie tylko prawo obowiązku, lecz również prawo szczęścia”[8]. Zdobywanie pod kierunkiem Księdza Profesora wiedzy, doskonalenie swojego warsztatu naukowego, przynależność do Jego szkoły to dla nas, Jego uczniów, wielki zaszczyt i zobowiązanie, które realizujemy na co dzień jak najbardziej rzetelnie i z wdzięcznością. 

Leon Smyczek

 

 

[1] Tekst wygłoszony na benefisie Janusza Mariańskiego zorganizowanym na Ogólnopolskim Zjeździe Socjologicznym w Krakowie 10.09.2010.

[2] Opinia kierownika Szkoły Podstawowej w Łukoniu z dnia 30 czerwca 1954 roku [informacje uzyskane od ks. prof. dr. hab. Janusza Mariańskiego].

[3] S. Gianduzzo, Aforyzmy. Płomyki mądrości. Myśli, maksymy, przysłowia, refleksje, Warszawa 2002, s. 9.

[4] G. Ravasi, Moja księga przemyśleń. Prowokując refleksje na każdy dzień roku, Kraków 2007, s. 71.

[5] L. Smyczek, Mariański Janusz, w: Leksykon pedagogiki religii..., s. 393.

[6] L. Smyczek, Mariański Janusz, w: Leksykon socjologii religii, s. 231-232.

[7] Uzasadnienie ks. bpa Z. Kamińskiego nominacji ks. prof. dr. hab. J. Mariańskiego do tytułu kanonika honorowego Kapituły Katedralnej Płockiej [informacje uzyskane od ks. prof. dr. hab. Janusza Mariańskiego].

[8] S. Gianduzzo, Aforyzmy, s. 9.

 

 

* Tekst został opublikowany w "Rocznikach Nauk Społecznych" w specjalnym numerze dedykowanym ks. prof. J. Mariańskiemu - T. 43, nr 2, 2015

DOI: http://dx.doi.org/10.18290/rns.2015.7(43).2-5