Przez wieki liczne święta i festiwale stanowiły istotny element kultury chińskiej. Zawierały rytualny ceremoniał konfucjański, przemieszany z elementami doktryn religijnych oraz ludowych wierzeń i zwyczajów. Tradycja regulowała sposób ich obchodzenia, a termin wyznaczały daty z kalendarza księżycowego. Obecnie, wiele z praktykowanych wcześniej zwyczajów i tradycji zanika, jednak uroczystości związane z powitaniem Nowego Roku w Chinach, niezmiennie obchodzone są zgodnie z dawną tradycją i towarzyszą im, niespotykane nigdzie na świecie, rozmach i przepych.

Święto Wiosny (春节 Chunjie), bo taka nazwa jest przyjęta w Chinach, przypada zwykle na okres między końcem stycznia a końcem lutego. Od najdawniejszych czasów było ono w Chinach najważniejszym świętem obchodzonym powszechnie, zarówno na dworze cesarskim, jak i w każdym chińskim domu. Po upadku monarchii, mimo wprowadzenia w 1912 r. kalendarza gregoriańskiego, Święto Wiosny pozostało najważniejszym obrzędem. Także po powstaniu ChRL jego znaczenie zostało utrzymane i choć oficjalnie tylko trzy dni tego święta są wolne od pracy, przynajmniej przez dwa tygodnie, praca w Chinach, zwłaszcza w biurach i urzędach, toczy się w zwolnionym tempie.

Pierwsze przygotowania do wejścia w nowy rok rozpoczynają się ósmego dnia dwunastego miesiąca księżycowego – od starożytności jest to w Chinach dzień odpędzania złych duchów. To czas na gruntowne porządki i zadbanie o domowy ołtarzyk. Najważniejszą potrawą spożywaną tego dnia była (i nadal jest w większości chińskich domów) laba（腊八), czyli „zupa ósmego dnia” – rodzaj słodkiej ryżowej kaszki z dodatkiem owoców w cukrze, orzechów, migdałów, daktyli, fasoli itp., w zależności od regionu i zamożności rodziny. Potrawę tę ofiarowywano również przodkom i dawano w prezencie przyjaciołom. Dwudziestego trzeciego dnia dwunastego miesiąca księżycowego składa się ofiary ze słodyczy bogowi kuchni, ponieważ to on zaniesie Nefrytowemu Cesarzowi (玉皇 Yuhuang), najwyższemu bóstwu w taoistycznym panteonie, wieść o zamożności, hojności i gościnności tego domu. Bywa, że usta portretowego wyobrażenia boga kuchni smaruje się miodem, aby przez takie „zapieczętowanie” nie przecisnęło się żadne złe słowo. Zaleca się także w tych dniach spłacić wszystkie długi pieniężne, aby nie narazić się na dyshonor.

W wigilię Nowego Roku cała rodzina bierze udział w przygotowaniach noworocznych potraw, wśród których najważniejszym daniem są chińskie pierogi (饺子 jiaozi), nadziewane mięsem i warzywami lub – specjalnie na tę okazję – jajkiem i krewetkami z dodatkiem imbiru i oleju sezamowego. Wieczorem cała rodzina, odświętnie ubrana w nową odzież, zbiera się przed ołtarzem przodków. Pan domu składa ofiary Niebu i Ziemi, a następnie wszystkim bogom związanym z domem lub rodziną. Do rytualnego ognia wrzuca się kadzidła oraz papierowe „pieniądze”. Uroczystość kończą najmłodsi członkowie rodu, ciskając z hukiem pękające petardy (鞭炮 bianpao). Ich zadaniem jest odstraszenie demonów. Ponadto, aby w nadchodzącym roku cieszyć się dostatkiem, wśród noworocznych prezentów znajdą się czerwono-złote koperty (红包 hongbao), do których wkłada się pieniądze.

 

 

 

 

Starym zwyczajem, który zachował się do dziś, jest naklejanie na drzwiach długich czerwonych pasków z wypisanymi na nich kaligraficznie życzeniami pomyślności. Popularne są także wizerunki strażników (门神 menshen). Dawniej wierzono, że chronią one mieszkańców przed złymi duchami, nazywano to „pieczętowaniem drzwi”. Na drzwiach i ścianach domu nakleja się także obrazki noworoczne (年画nianhua).

Nowy rok należy spędzić na czuwaniu. Od świtu kontynuuje się uroczystości: składane są ofiary Niebu i Ziemi, z tą najważniejszą, czyli noworocznym ryżem, oddaje się hołd i prosi o opiekę domowe bóstwa i dostojnych przodków. Nastepnie członkowie rodziny – w kolejności od najstarszego do najmłodszego – składają sobie życzenia. To czas zjednoczenia bliskich przy wspólnej kolacji noworocznej. Dla członków rodziny, którzy nie mogą uczestniczyć w spotkaniu, zostawia się wolne miejsce, naczynia i pałeczki na znak, że życzy im się wszystkiego najlepszego. O świcie gospodarz domu zdejmuje z drzwi wejściowych paski czerwonego papieru, jeszcze raz rozlega się huk petard, po czym ulice przeważnie pustoszeją, ale świętowanie Nowego Roku kończy się dopiero po dwóch tygodniach Świętem Latarni (元宵节 Yuanxiaojie).

 

Stosownie do chińskiego zodiaku, każdy rok posiada określoną właściwość astrologiczną – poszczególnym znakom zodiaku patronują zwierzęta. Obecny rok, który rozpoczął się 16 lutego 2018 roku, upłynie pod znakiem Psa.

 

 

Jola Lenart

Bibliografia
Olszewski, W. (2003) Chiny. Zarys kultury. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM
Kajdański, E. (2011) Chiny. Leksykon. Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza

Pimpaneau. J. (2001) Chiny. Kultura i tradycje. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Dialog