W dobie postępu cywilizacyjnego i związanej z nim globalizacji problem chorób zakaźnych, ich profilaktyki i zwalczania skutków pozostaje jednym z istotnych w zakresie zadań publicznych lokowanych w obszarze ochrony zdrowia. Z drugiej zaś strony specyfika i przebieg tych chorób stanowią wciąż istotne wyzwanie dla medycyny, zwłaszcza w zakresie związanym z badaniami i rozwojem, w znalezieniu takich rozwiązań chemicznych czy biologicznych, w tym leków i szczepionek, które będą skuteczne. Sektor publiczny skazany jest w tym względzie, w większości przypadków, na aktywność naukową i finansową podejmowaną przez przemysł farmaceutyczny. Ten ostatni, zwłaszcza gdy korzysta z monopolu wynikającego z uzyskanej ochrony patentowej, nie zawsze jednak jest zainteresowany kierowaniem swojej oferty do rynków słabo rozwiniętych. Obszary te zaś często to źródła rozprzestrzeniających się epidemii. Stąd wysiłki organizacji międzynarodowych, a w ślad za nimi także Unii Europejskiej, by stworzyć instrumenty prawne, takie jak przymusowa licencja eksportowa, pozwalające przeciwdziałać tym niekorzystnym zjawiskom. Wydaje się jednak, że wprowadzenie legislacyjnej formuły nie jest wystarczające dla osiągniecia oczekiwanych rezultatów bez odpowiedniego wsparcia politycznego, ekonomicznego i społecznego.

Słowa kluczowe: choroby zakaźne, szczepionki, patenty, licencja przymusowa, ochrona zdrowia.