O. Hubert Józef Hoemaeker OFMCap
(1934-1937)

 

---

 

Urodził się dnia 9 kwietnia 1889 r. w Dudzeele koło Brugii (Belgia). Był synem Konstantego i Joanny z d. Pypers. Na chrzcie otrzymał imię Józef. Szkołę średnią – Małe Seminarium Kapucynów w Brugii – ukończył w 1906 r. Do Zakonu Braci Mniejszych Kapucynów w Prowincji Belgijskiej wstąpił dnia 26 września 1906 r., otrzymując imię zakonne Hubert. Po roku nowicjatu złożył dnia 26 września 1907 r. pierwsze śluby zakonne i rozpoczął studia filozoficzno-teologiczne w seminarium zakonnym w Brugii, które od 1910 r. kontynuował w Izegem. Szybko dał się poznać jako uzdolniony i pracowity student, dlatego przez władze zakonne został wytypowany na dalsze studia specjalistyczne. Wieczyste śluby zakonne złożył dnia 27 września 1910 r., a święcenia kapłańskie przyjął dnia 17 maja 1913 r. Studia specjalistyczne odbył w Rzymie na Uniwersytecie Gregoriańskim w l. 1913-1918, uzyskując doktorat teologii (1916) i licencjat nauk biblijnych (1918). Po powrocie do ojczyzny objął obowiązki wykładowcy przedmiotów biblijnych w seminarium duchownym swego zakonu w Izegem. W seminarium tym był prefektem kleryków w l. 1922-1927, przejściowo wykładał też teologię ascetyczno-mistyczną. W 1924 r. odbył trzymiesięczną podróż naukową do Ziemi Świętej.

 

W Katolickim Uniwersytecie Lubelskim objął wykłady na mocy uchwały Senatu z dnia 6 grudnia 1927 r. Kandydaturę jego zaproponował prawdopodobnie generał zakonu, w związku z powołaniem innego kapucyna wykładającego na KUL-u, o. Gondulfa Cyryla Fermont’a, na definitora generalnego zakonu, z czym wiązała się konieczność zamieszkiwania w Rzymie, a co nastąpiło w 1926 r.: Fermont również był biblistą i po jego wyjeździe do Rzymu część wykładów z biblistyki była pozbawiona wykładowcy. Dnia 16 stycznia 1928 r. Hoemaeker złożył na ręce Rektora KUL wyznanie wiary i przysięgę antymodernistyczną, a prowadzenie zajęć objął z początkiem drugiego semestru roku akademickiego 1927/28. Po raz pierwszy wziął udział w posiedzeniu Rady Wydziału Teologii 12 stycznia 1928 r. Z dniem 1 października 1929 r. został profesorem nadzwyczajnym. Wykładał początkowo wstęp ogólny do Pisma świętego i geografię biblijną, później egzegezę Nowego Testamentu i grekę biblijną. Szczególną uwagę w wykładach poświęcał Ewangelii św. Jana i listom św. Pawła. Jednocześnie w l. 1931-1933 wykładał biblistykę w Wyższym Seminarium Duchownym Zakonu Kapucynów w Lublinie. Jego pobyt w Polsce natrafiał na pewne trudności natury paszportowej: rektorat KUL-u każdego roku wystawiał mu zaświadczenie celem przedłużenia wizy pobytowej. Wizę taką otrzymywał zazwyczaj na rok, wyjątkowo na dwa lata a i to niekiedy po interwencji ze strony Rektora KUL-u; prawa stałego pobytu nigdy nie otrzymał.

 

Nie udało się ustalić, kiedy został wybrany prodziekanem (czy raczej p.o. dziekana) Wydziału Teologii: jako prodziekan po raz pierwszy przewodniczył posiedzeniu Rady Wydziału 12 października 1933 r. i podpisał protokół posiedzenia w zastępstwie nieobecnego dziekana, ks. Piotra Kremera. Było to zresztą wbrew praktyce, że prodziekanem zostawał ustępujący dziekan, a poza protokołami wymienionych tu posiedzeń Rady Wydziału Teologii nie figuruje w innych źródłach jako prodziekan. W związku z chorobą ks. Kremera przewodniczył posiedzeniom Rady Wydziału 22 października 1933 r., 19 lutego 1934 r., 22 marca 1934 r., 7 maja 1934 r. i 30 maja 1934 r. Wspomniane protokoły podpisywał niekiedy jako prodziekan, niekiedy zaś jako p.o. dziekana. Na posiedzeniu 14 czerwca 1934 r. został wybrany dziekanem Wydziału Teologii. Ponieważ miał objąć urzędowanie z początkiem roku akademickiego 1934/35, dlatego protokół z posiedzenia 18 czerwca 1934 r. podpisał jako p.o. dziekana.

 

Jako dziekan przewodniczył łącznie 24 posiedzeniom Rady Wydziału Teologii: w roku akademickim 1934/35 30 października 1934 r., 18 marca 1935 r., 10 maja 1935 r., 17 czerwca 1935 r., 18 czerwca 1935 r., 19 czerwca 1935 r., 21 czerwca 1935 r. i 22 czerwca 1935 r. Na tym ostatnim posiedzeniu został powtórnie wybrany dziekanem. W roku akademickim 1935/36 przewodniczył posiedzeniom Rady Wydziału 12 listopada 1935 r., 31 stycznia 1936 r., 17 lutego 1936 r., 19 lutego 1936 r., 18 maja 1936 r., 19 czerwca 1936 r., 20 czerwca 1936 r., 22 czerwca 1936 r., 23 czerwca 1936 r. i 24 czerwca 1936 r. W roku akademickim 1936/37 przewodniczył posiedzeniom Rady Wydziału 30 listopada 1936 r., 19 stycznia 1937 r., 25 lutego 1937 r., 10 marca 1937 r., 17 czerwca 1937 r., 18 czerwca 1937 r. i 19 czerwca 1937 r. Podczas wyborów dziekana Wydziału Teologii na posiedzeniu 18 czerwca 1937 r. zrezygnował z powtórnego kandydowania i zgodnie z panującą praktyką został wybrany prodziekanem Wydziału Teologii. Tę ostatnią funkcję pełnił do końca roku akademickiego 1938/39. Warto dodać w tym miejscu, że częste posiedzenia Rady Wydziału w maju i czerwcu każdego roku akademickiego spowodowane były tym, iż cała Rada Wydziału przyjmowała egzaminy licencjackie i uczestniczyła w obronach doktoratów.

 

Jeszcze przed wyborem na dziekana opracował z ramienia KUL-u projekt przyłączenia do Wydziału Teologii Wyższego Seminarium Duchownego w Lublinie, prowadził w tej sprawie rozmowy z ordynariuszem lubelskim, biskupem Marianem Leonem Fulmanem, a według wskazań Rady Wydziały Teologii przepracował projekt zasad przyłączenia seminarium do Wydziału i projekt Ratio studiorum dla seminarium. Sprawa przyłączenia seminarium do Wydziału nie została jednak wtedy sfinalizowana. Opracował też w 1933 r. Ratio studiorum dla kapucyńskich seminariów duchownych w Polsce. Jako dziekan zwrócił szczególną uwagę na bibliotekę Wydziału. Ponieważ nie było funduszu na zakup książek, zaproponował na posiedzeniu Rady Wydziału 18 marca 1935 r. powołanie funduszu bibliotecznego: profesorowie mieliby zrezygnować z honorariów za przeprowadzane egzaminy, a pieniądze przeznaczyć na zakup książek i czasopism specjalistycznych. Kierownictwo biblioteki Wydziału objął osobiście jako dziekan, pozyskując szereg pozycji z darów i częściowo (choć w skromnym zakresie) wymiany dubletów. W sprawach bibliotecznych wykazywał – jak się wydaje – nie tylko troskę, ale i dość dobrą znajomość problematyki, orientując się co do wartości ukazujących się książek i celowości ich pozyskania. Inną jego inicjatywą było – mimo sprzeciwu niektórych profesorów – zaangażowanie w 1934 r. na stanowisku asystenta ks. Zdzisława Golińskiego, późniejszego biskupa częstochowskiego. Rada Wydziału nie przyjęła natomiast zaproponowanego przez niego formularza dyplomów doktorskich.

 

O. Hubert Hoemaeker był członkiem-założycielem Towarzystwa Naukowego KUL.

 

Dziwić musi, że obeznany z zagadnieniami bibliotecznymi i doceniający wartość książek jako warsztatu naukowego, niewiele pisał, a jeszcze mniej publikował: ogłosił drukiem zaledwie jeden artykuł z zakresu biblistyki, ponadto przygotował kilka skryptów z zakresu egzegezy Nowego Testamentu (dotyczą Ewangelii, Dziejów Apostolskich i listów św. Pawła). Był więc dydaktykiem i administratorem, a nie badaczem.

 

Po zakończeniu roku akademickiego 1938/39 wyjechał na wakacje do Belgii. Wybuch II wojny światowej uniemożliwił mu powrót. Czas wojny spędził w Belgii, w tym czasie poważnie zachorował. Po zakończeniu działań wojennych nie powrócił do Polski, zarówno z powodu choroby jak i dlatego, że komunistyczne władze polskie nie udzieliły mu zezwolenia na powrót. Wprawdzie Rektor KUL-u pisał w lipcu 1946 r. do władz państwowych, że obecność o. Hoemaekera jest niezbędna dla normalnego funkcjonowania Wydziału Teologii i prosił o umożliwienie mu powrotu na początek roku akademickiego 1946/47, Hoemaeker również osobiście starał się o umożliwienie mu powrotu, ale cała sprawa stała się wkrótce bezprzedmiotowa. Hoemaeker zmarł bowiem dnia 24 lipca 1946 r. w klasztorze kapucynów w Brugii (Belgia).

Oprac. Roland Prejs OFMCap

 

---

Archiwum Uniwersyteckie KUL, Księga Protokołów Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Lubelskiego od roku akad. 1929/30, s. 94-131.

Archiwum Uniwersyteckie KUL, teczka Ks. prof. dr Hubert Hoemaeker.

„Analecta Ordinis Fratrum Minorum Capuccinorum” 63(1947), s. 77.

Duchniewski J., Hoemaeker Hubert, imię chrzestne Józef, w: Encyklopedia katolicka, t. 6, Lublin 1993, kol. 1103.

Gadacz J. L., Słownik polskich kapucynów, t. 1, Wrocław 1985, s. 493.

Gryglewicz F., Pięćdziesiąt lat sekcji biblijnej na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, „Roczniki Teologiczno-Kanoniczne” 15(1968), z. 1 s. 10.

Karolewicz G., Wiśniowski E., Zarys dziejów Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, w: Księga jubileuszowa 50-lecia Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Praca zbiorowa wydana w rocznicę 50-lecia istnienia uczelni, Lublin 1969, s. 270-272.

Karolewicz G., Nauczyciele akademiccy Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w okresie międzywojennym, cz. 2, Biogramy, Lublin 1996, s. 83-84.

Marecki J., Dzieje Zakonu Kapucynów w okresie II Rzeczypospolitej, Kraków 2000, s. 263, 268, 281, 282, 284-285, 288, 450, 456, 457, 508.

Stanowski A., Spis wykładowców 1918-1939, w: Księga jubileuszowa 50-lecia Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Praca zbiorowa wydana w rocznicę 50-lecia istnienia uczelni, Lublin 1969, s. 106.

Wojtkowski A., Katolicki Uniwersytet Lubelski 1918-1944, w: Księga jubileuszowa 50-lecia Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Praca zbiorowa wydana w rocznicę 50-lecia istnienia uczelni, Lublin 1969, s. 69.