Projekt "Teoria i praktyka prawa rzymskiego na przykładzie X księgi korespondencji Pliniusza Młodszego i cesarza Trajana"

 

Celem projektu było przetłumaczenie i udostępnienie X księgi ze zbioru korespondencji pomiędzy Pliniuszem Młodszym oraz cesarzem Trajanem, a także sporządzenie komentarza do listów.

Księga X listów Pliniusza w unikatowy sposób obrazuje rodzaj i skalę problemów, z jakimi stykała się rzymska administracja na prowincjach. Stanowi ona wspaniałe dopełnienie wiadomości dostarczanych w tym zakresie przez źródła o charakterze literackim (zwłaszcza pisma historyków rzymskich oraz pisarzy wczesnochrześcijańskich), epigraficznym oraz papirologicznym. Dotychczas listy przywoływano jako materiał porównawczy w badaniach prowadzonych pod kątem innych zagadnień.

Podjęte badania mają w pierwszej kolejności przybliżyć jeden z pomników starożytnego piśmiennictwa czytelnikom, którzy nie władają językiem łacińskim w stopniu wystarczającym. Spodziewanym efektem opublikowanych wyników badań jest ich wykorzystanie przez badaczy poszczególnych dyscyplin nauki: historii i dogmatyki prawa, ale również filologii klasycznej, historii, polonistyki, jak również nauk politycznych.

Źródło to w niepowtarzalny sposób pokazuje na konkretnych przykładach w jakim stopniu rzymskie prawo „książkowe” (law in the books), zachowane do naszych czasów głównie dzięki kodyfikacji Justyniana (VI w. n.e.), bywało aplikowane w praktyce (law in action). Krytyczne wydanie tekstu wraz z tłumaczeniem bez wątpienia zyska popularność w środowisku romanistów oraz historyków prawa.

W swojej pracy uczestnicy projektu nawiązali do idei założycieli szkoły Annales, M. Blocha oraz L. Febvre, zgodnie z którą należy likwidować granice pomiędzy poszczególnymi naukami humanistycznymi. Badany tekst ma niezwykle złożony charakter, dlatego w jego opracowywaniu podjęto działania o charakterze interdyscyplinarnym. Przystępując do tworzenia komentarza do korespondencji Pliniusza i Trajana zespół projektowy postanowił zburzyć porządek, jaki przyjęli wydawcy listów. Dotychczasowe komentarze, autorstwa E.G. Hardy, A.N. Sherwin-White, W. Williams, F. Bracci, traktują każdy list z osobna, niczym odrębną całość. Owszem, kiedy było to nieuniknione, wszyscy ci autorzy nawiązują do treści zawartej w pozostałych pismach. Zachowują jednak porządek przyjęty przez wydawców i omówienia poszczególnych listów dokonują w tej samej kolejności. Uczestnicy projektu zdecydowali się na zabieg ryzykowny, ale lepiej wydobywający bogactwo treści zawarte w korespondencji Pliniusza i Trajana. Otóż, zebrano poszczególne listy w dwunastu rozdziałach, będących zarazem blokami tematycznymi. 

 

 

Publikacje:

1. Dębiński A., Jońca M., Leraczyk I., Łuka A., Korespondencja Pliniusza Młodszego z cesarzem Trajanem. Tekst i tłumaczenie, Lublin 2017 (summary);

2. Dębiński A., Jońca M., Leraczyk I., Łuka A., Pliniusz Młodszy, Korespondencja z cesarzem Trajanem. Komentarz, Lublin 2017 (summary);

3. Jońca M., Problemy paszportowe w korespondencji Pliniusza Młodszego i cesarza Trajana, "Edukacja Prawnicza" 3 (2015), s. 42-45;

4. Jońca M., Łuka A., Problem podwójnego obywatelstwa egipskiego terapeuty Harpokrasa (Plin. ep. 10.5, 6, 7, 10), "Zeszyty Prawnicze" 16.2 (2016), s. 211-219; 

5. Jońca M., Pliny the Younger and the problem of translatio cadaveris, "Krytyka prawa" 8.2 (2016), s. 17-26;

6. Jońca M., Audiatur utraque pars w 10 księdze korespondencji Pliniusza Młodszego, [w:] Pecunia servire debet sed non regere. Księga jubileuszowa dedykowana Księdzu Profesorowi Stanisławowi Dubielowi, red. P. Kaleta, K. Wiak, Lublin 2017, s. 149-160.

  

  

 

Badania prowadzono w ramach realizacji projektu o nr rejestracyjnym 2014/13/B/HS5/03590 finansowanego ze środków Narodowego Centrum Nauki.