13-14 maja 2006

wycieczka naukowo-krajoznawcza bibliotekarzy

 

W dniach 13-14 maja 2006 roku Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich, Oddział Akademicki w Lublinie i Biblioteka Uniwersytecka KUL zorganizowały wycieczkę naukowo-krajoznawczą na trasie: Sieniawa – Jarosław – Krasiczyn – Przemyśl – Łańcut – Leżajsk. Oto krótka relacja z jej przebiegu oraz opis najważniejszych obiektów zwiedzonych w jej trakcie.

Sieniawa	Jarosław	Krasiczyn
Przemyśl	Łańcut	Leżajsk

 

Krasiczyn

   Kontynuując naszą podróż, docieramy do Krasiczyna, miejscowości malowniczo położonej w dolinie Sanu. "Gdyby zamek ten znajdował się w Anglii lub Niemczech odbywano by do niego pielgrzymki, a opis jego z rycinami obeznałby świat z najskrytszym jego zakątkiem" - pisał w połowie XIX w. Stefan Okraszewski i nie pozostaje nam nic innego, jak zgodzić się z jego opinią. Niewątpliwie jest jednym z najpiękniejszych pomników polskiego renesansu i jednym z najpiękniejszych zamków w Polsce. Jego budowę rozpoczął Stanisław Krasicki, a ukończył w roku 1631 jego młodszy syn Marcin (od ich nazwiska pochodzi nazwa Krasiczyn). Zamek jest założeniem obronnym na planie czworoboku (zorientowany według stron świata) z czterema basztami w narożach, które połączone są ścianami kurtynowymi (zwieńczonymi renesansową attyką), a otoczony fosą i wałem. Na szczególną uwagę zasługują w nim rzeźby, płaskorzeźby i unikalne malowidła ścienne wykonane w technice sgraffiti z wizerunkami cesarzy rzymskich, królów polskich, przedstawicieli magnaterii świeckiej i duchownej. Architektura i dekoracja zamku jest odzwierciedleniem wiecznego porządku, w myśl którego wszystkie rzeczy ziemskie podlegają władzy kościelnej i świeckiej. Stąd baszty zamkowe otrzymały nazwy Boskiej, Papieskiej, Królewskiej i Szlacheckiej.

 

Widok z baszty Szlacheckiej na basztę Boską	Na baszcie Szlacheckiej

 

   Jednym z najcenniejszych elementów architektonicznych zamku jest kaplica w baszcie Boskiej (z unikalną dekoracją ścienną, porównywana do Kaplicy Zygmuntowskiej na Wawelu). Niestety, wyposażenie jej wnętrza zostało zniszczone w czasie ostatniej wojny. Obecnie poddawana jest intensywnej renowacji, podobnie zresztą jak pomieszczenia w północnej, mieszkalnej części zamku i przedbramie z bramą i kwadratową wieżą Zegarową oraz prowadzącym do nich kamiennym mostem w części zachodniej.

 

Zamek w Krasiczynie - widoki z dziedzińca

 

   O świetności i znaczeniu zamku w Krasiczynie świadczy fakt, że gościło tu wielu władców Polski - Zygmunt III Waza, Władysław IV, Jan Kazimierz i August II Mocny. Historia nie obeszła się jednak łagodnie z krasiczyńską rezydencją. W 1726 roku zamek złupiły wojska carskie z Kozakami (jego właścicielem był wtedy wojewoda lubelski, Jan Tarło). Od roku 1834 (aż do 1944 roku) Krasiczyn znajdował się w rękach Sapiehów, którzy utracili swoje dobra w Kodniu i z Krasiczyna uczynili swoją główną siedzibę. Przeprowadzili renowację zamku, założyli browar, tartak, cegielnię. Przyczynili się do rozwoju życia gospodarczego i społecznego na terenie dóbr krasiczyńskich. Niestety, pożar, który wybuchł 3 maja 1852 roku, w przeddzień ślubu Adama Sapiehy z Jadwigą Sanguszkówną (prawdopodobnie samozapłonowi uległy zgromadzone w piwnicach fajerwerki, które miały uświetnić uroczystość), zniszczył wszystkie wnętrza z wyjątkiem kaplicy. Od tego czasu zamek zaczął sukcesywnie niszczeć, gdyż właściciele nie byli w stanie podołać ciężaru odbudowy i utrzymania rezydencji. W czasie II wojny światowej zdemolowany, dopiero w latach sześćdziesiątych XX wieku został poddany podstawowym pracom zabezpieczającym. Od 1996 roku gospodarzem obiektu jest Agencja Rozwoju Przemysłu S.A. w Warszawie, która finansuje prace konserwatorskie i remontowo-budowlane. W obiektach zamkowych powstała nowoczesna, wysokiej klasy baza turystyczna, hotelowa i gastronomiczna.

 

Z lewej - lochy pod pałacem; z prawej - ks. dyrektor T. Stolz zwiedza muzeum w baszcie

 

   Zamek otacza przepiękny, rozległy, romantyczny park ze stawami i wieloma egzotycznymi gatunkami drzew i krzewów, które przywozili z licznych podróży Sapiehowie, oraz pomnikowymi dębami i lipami (Sapiehowie wprowadzili zwyczaj sadzenia dębu, gdy urodził się syn i lipy, gdy rodziła się córka). Przy tej okazji warto przywołać postać kardynała Adama Stefana Sapiehy (1867 - 1951), który na świat przyszedł właśnie w dobrach krasiczyńskich, a którego rodzice pochowani są w kryptach zamku. Z jego rąk święcenia kapłańskie przyjął w 1946 roku Karol Wojtyła, który wcześniej uczył się w tajnym seminarium w Krakowie, założonym również przez Sapiehę, ówczesnego metropolitę krakowskiego.

 

Irmina Pawlak

 

Źródła:
Witryna 'Zamki Polskie' - Krasiczyn
www.krasiczyn.com.pl
pl.wikipedia.org
Zub Jerzy: Krasiczyn - Zamek, Tarnobrzeg 2000
Polska - atlas najpiękniejszych zabytków, Kraków 2005